ГЭР БҮЛИЙН ХҮЧИРХИЙЛЭЛ ЗОРИУДААР ТӨЛӨВЛӨСӨН САНААТАЙ ҮЙЛДЭЛ

Хүчирхийлэл бий болох шалтгааныг хүмүүс архидалт, ажилгүйдэл, ядууралтай холбон тайлбарладаг. 

Гэтэл архи уудаг хэрнээ хүчирхийлдэг хүн ч бий, уудаггүй хэрнээ хүчирхийлэл үйлддэг нь ч байна. Тэгэхээр  архи хүчирхийллийн шалтгаан бус харин өдөөгч хүчин зүйл болж байна. 

“Би санамсаргүй ганц цохичихсон чинь намайг цагдаад өгчихлөө” эсвэл “Архи уучихсан чинь ухаан санаагаа алдаад эхнэрээ зодчихсон байна” гэж ярьдаг ч үнэн хэрэгтээ хүн хэзээ ч хүчирхийллийг санаандгүйгээр үйлддэггүй бөгөөд үргэлж төлөвлөсөн байдаг ажээ. 

Түүнчлэн зөвхөн ядуу айл өрхөд л хүчирхийлэл байдаг гэсэн явцуу ойлголт бий. Гэвч өндөр боловсролтой, чинээлэг амьдралтай, өндөр албан тушаалтай хүмүүс ч бие махбод, сэтгэл санаа, эдийн засгаар хүчирхийлдэг бөгөөд нэр хүнд, албан тушаалаа алдахаас айж харин ч нууц далд хэлбэрт байдаг аж. 

ТЭГВЭЛ ХҮЧИРХИЙЛЭЛ БИЙ БОЛОХ СУУРЬ ШАЛТГААН ЮУ ВЭ?

Үүнийг мэргэжилтнүүд эрх мэдлийн тэнцвэргүй харилцаа гэж үздэг. 

Энгийнээр тайлбарлая. Ажил дээрээ таагүй үйл явдал болсноос болж та /хүчирхийлэгч бол/ удирдлагадаа уурлажээ. Гэхдээ уурссандаа та шууд л даргаа загнаж, гар далайж чадахгүй. 

Харин гэртээ эхнэр /нөхөр/ эсвэл үр хүүхдүүд тань уур хүргэсэн бол та сэтгэл санаагаар хүчирхийлж, гар хүрэхээс сийхгүй. Өөрөөр хэлбэл таны өөдөөс эсэргүүцэх чадваргүй байгаа тэр хүний өмнө та өөрийгөө давуу эрх мэдэлтэй гэдгээ мэдэрдэг учраас хүчирхийлэл үйлддэг байна. 

Тиймээс хүчирхийллийг бий болгохгүйн тулд харилцан хүндлэл хамгийн чухал. 

Гэмтэл согог судлалын үндэсний төвөөс өнгөрсөн аравдугаар сарын 30-ны өдрөөс "Хүүхдийн эсрэг хүчирхийллийг сургуулийн орчинд эрт илрүүлэх, урьдчилан сэргийлэлт, хариу арга хэмжээ" сэдэвт сургалтыг ерөнхий боловсролын сургуулийн багш нарт явуулж эхэлсэн. /хөл хорионы улмаас сургалт зогссон/

Уг сургалтаар ГССҮТ-ийн Нийгмийн эрүүл мэндийн газрын дарга Д.Одгэрэл “Гэр бүлийн хүчирхийллийн ойлголт түүний мөн чанар” сэдвээр сургалтаа явуулсан юм.

ГССҮТ-ийн Нийгмийн эрүүл мэндийн газрын дарга Д.Одгэрэлийн илтгэлээс

“Та бүхэн гэр бүлийн хүчирхийллийг хувь хүний дотоод асуудал гэж үзэж байна уу эсвэл нийгмийн асуудал гэж үзэж байна уу?

2000 оноос өмнө гэр бүлийн дотоод асуудалд төр хөндлөнгөөс оролцлоо гэдэг байсан бол одоо энэ хандлага аажмаар өөрчлөгдөж нийгмийн асуудал гэж үздэг болж байна. Гэр бүлийн хүчирхийлэл цоожтой хаалганы цаана далд үйлдэгддэг. 

Тиймээс хүчирхийллийг илрүүлэхийн тулд салбар бүрийн оролцоо чухал. Ялангуяа хуулиар үүрэг хүлээсэн нийгмийн ажилтан, цагдаа, эмч, хорооны хэсгийн ахлагч, сургуулийн багш ажилтны үүрэг оролцоо болон хөршийн холбоог сайжруулснаар гэр бүлийн хүчирхийлэл буурах боломжтой. 

Орос ардын “Манжингийн үлгэр”-т манжинг сугалж авахын тулд муур, хулгана хүртэл оролцдогтой адил гэр бүлийн хүчирхийллийн хохирогчдыг хамгаалахын тулд мэргэжилтнүүд бид хамтран ажиллах ёстой.

Хороо болгон дээр хамтарсан баг байгаа учраас багш нар илрүүлээд мэдээлэх үүрэгтэй. 

Хүчирхийлэл далд явагддаг учраас илрүүлэх, давтагддаг учраас эрт таслан зогсоох ёстой, даамжирдаг тул ажлаа явуулах үедээ урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээг давхар авч явж байх ёстой. 

Гэр бүлийн хүчирхийллийн үндсэн дөрвөн хэлбэр байдаг ба дангаараа бус үргэлж хавсарсан байдлаар үйлддэг. 

Бие махбодийн хүчирхийлэлд өртсөн хүн давхар сэтгэл санааны хүчирхийлэлд өртчихсөн, мөн эдийн засгийн хамааралтай болсон байдаг. Бие махбодийн хүчирхийллийг гаднаас нь хараад таньдаг бол сэтгэл санааны хүчирхийллийг таних боломж маш бага. Учир нь гадна талаас харахад шарх сорви байхгүй, хүчирхийлэлд өртөөд байна гэхээр хэр баргийн хүмүүс тоодоггүй.

Сэтгэл санааны хүчирхийлэл нь бие махбодийн хүчирхийллээс илүү аюултай сөрөг үр дагавартай. Ийм төрлийн хүчирхийллийг даван туулахгүй байснаасаа болоод амиа хорлоход хүрдэг. 

Гэр бүлийн хүчирхийллийн талаарх БУРУУ ТАШАА ойлголтууд

Буруу: Хүчирхийлэлд амьжиргааны түвшин доогуур, эмзэг бүлгийн хүмүүс өртдөг гэж боддог 

Гэр бүлийн хүчирхийлэл нийгмийн давхаргаас үл хамааран оршиж байдаг. Ялангуяа тухайн хүн хэдий чинээ өндөр боловсролтой байна, төдий чинээ хүчирхийллийг нуун халхалж чаддаг. Учир нь нэр төр, ажил хөдөлмөртэй нь холбоотой учраас.

Буруу: Хүүхдийг хүмүүжүүлэхийн тулд л шийтгэдэг. 

Хүүхдүүдтэй ярилцаж, тэдэнд цаг гаргаж байх ёстой. Ярилцахгүйгээс болоод хүүхэд дотогшоогоо болдог/

Буруу: Хохирогч энэ харилцаандаа дуртай байна /Хүмүүс хүчирхийллийн хохирогчийг салахад яадаг юм гэж буруутгадаг/

Сална гэдэг шийдвэрийг гаргахад том асуудал байдаг. Хоорондоо эдийн засаг, сэтгэл зүй, үр хүүхдийн хамааралтай байдаг. Удаа дараа хүчирхийлэл үйлдэгдээд, эцсийн мөчид цагдаагаас тусламж гуйдаг. 

Буруу: Архинд донтох өвчинд автагдсаны улмаас эрэгтэйчүүд эхнэр болон хамтран ажмьдрагчаа хүчирхийлдэг. 

Гэр бүлийн хүчирхийллийн суурь шалтгаан нь архидалт, ядуурал  гэж ойлгодог. Гэвч шалтгаан нь эрх мэдлийн тэнцвэргүй харилцаа байдаг. Архи зөвхөн өдөөгч хүчин зүйл болдог. Гэр бүлийн хүчирхийлэл санамсаргүй биш санаатай үйлдэл

ХҮЧИРХИЙЛЭЛ ҮЙЛДЭГЧИЙН ХЯНАЛТАА ТОГТООХ ТАКТИК

Ихэнх эрчүүд өөрийгөө сул дорой биш гэдгээ харуулах гэж хүчирхийлэл үйлддэг байна.

• Айлган сүрдүүлэх 
• Албадлага хүч хэрэглэх
• Байнга үгүйсгэх ба зэмлэх, шийтгэл болгох
• Хүүхдээ ашиглах
• Бусдад өрөөсгөл буруу ойлголт төрүүлэх, бусдаас тусгаарлах
• Хязгаарлах ба гачигдуулах

Гэр бүл салж байгаа хосууд хүүхдээ барьцаалдаг. Хүчирхийллийн хамгийн том хохирогч бол хүүхэд. Хүүхэд эцэг эхийн хэрүүл маргаан, зодоон цохионыг харж байдаг учраас гэрч болдог. Тийм байдлыг харсан хүүхэд насанд хүрээд гэр бүл зохиохоороо тэр байдлыг хэвийн үзэгдэл мэт үзэж, тэр сурсан зан үйлээ эргээд ханилсан ханьдаа гаргадаг.

Тиймээс хүүхдийг бага наснаас нь эхлээд зөв дадал, зан үйлд сургах нь чухал. 

Хүчирхийлэл үйлдэгч тухайн эмэгтэйг өөртөө итгэлгүй болгож, чи арчаагүй, гэрээ цэвэрлэдэггүй, үр хүүхдээ арчилдаггүй гэж байнга хэлдэг учраас би тийм л хүн юм байна гээд хувь заяандаа итгэдэг. Мөн найз нөхдөөс нь тусгаарладаг байна.

Үргэлжлэл бий.