Бидний тухай
Сурталчилгаа байршуулах
Редакцийн ёс зүй
Нууцлалын бодлого
Холбоо барих
Онцлох
Шинэ
Тренд
Буцах
0
Дэлхийн улс орнууд даяарчлагдаж, мэдээлэл харилцаа холбооны технологи асар хурдтай хөгжиж байгаатай холбоотойгоор хүн бүрт тасралтгүй суралцах хэрэгцээ үүсч, энэ хэрэгцээг хангах үнэн бодит, баталгаатай мэдээ, мэдээллийн эх үүсвэрийг бий болгох шаардлага бидний өмнө гарч байна.
Иймээс Кока-Кола компанийн Монгол дахь албан ёсны савлагч үйлдвэр болох М-Си-Эс Кока-Кола компани “ЭЕРЭГЭЭР АМЬДАРЦГААЯ” хөтөлбөрийн хүрээнд хэрэглэгчдийн хоол, хүнсний зөв, зохистой хэрэглээний талаархи мэдлэгийг нэмэгдүүлэх зорилгоор баталгаажсан эх сурвалж бүхий мэдээллийг шат дараалалтайгаар хэрэглэгчиддээ хүргэж байна.
Энэ удаад хийжүүлсэн ундааны үндсэн түүхий эдүүдийн нэг болох нүүрсхүчлийн хийний талаархи сонирхолтой сэдвийг хөндлөө.
Үндсэн баримтууд:
• Бидний амьсгалаараа гаргадаг, ургамлын өөртөө шингээдэг нүүрстөрөгчийн давхар исэл /нүүрсхүчлийн хий/ - ийг даралтан дор шингэн рүү шахах замаар ундааг хийжүүлж, түүнийг өвөрмөц сэнгэнэсэн амттай, сэргээх чанартай болгодог юм.
• Байгалийн хийжсэн ундаа нь мэдэгдэхүйц ач холбогдолтой байсан учраас олон зууны турш хэрэглэсээр ирсэн ба цаашид илэрч болох ач холбогдлуудыг нь өнөөдөр ч үргэлжлүүлэн судалсаар байна.
• Хийжүүлсэн ундаа нь дэлхийд маш ихэд түгэн тархжээ. 2009 оны байдлаар дэлхий нийтээр 1 триллион гаруй аяга /240 мл буюу 8 шингэний унц/ согтууруулах үйлчлэлгүй (спиртгүй) хийжүүлсэн ундааг хэрэглэжээ.
• Хийжүүлсэн ундааг ууснаар бие мах бодыг хөөлгөхгүй. Хийжүүлсэн ундаан дахь нүүрстөрөгчийн давхар ислийн үндсэн хэсэг нь ходоодонд ордоггүй, хийн ихэнх нь ундааны савыг онгойлгоход алдагддаг. Ходоодонд орсон багахан хэмжээний хий нь хоол боловсруулах эрхтний ханаар хурдан хугацаанд, хялбархан шимэгддэг юм. Ийнхүү бие махбодод шимэгдэж байгаа хийн хэмжээг ердийн нөхцөлд бие махбодын ялгаруулж байгаа хийтэй харьцуулахад өчүүхэн бага хэмжээ гарна (Cuomo 2009).
• Хийжүүлсэн ундааг ууснаар целлюлит үүсгэхгүй. Целлюлит гэдэг нь арьсны гадаргуу доорх холбогч эдийн завсраар өөхний эдүүд орсноор арьсыг овгор товгор болгохыг дүрсэлсэн нэр түгээмэл томъёо юм. Хооллолтын хэлбэр, илүүдэл жин зэрэг нь целлюлит үүсэх үндсэн хүчин зүйл болдог ба ямар нэгэн хоол, ундаа, түүн дотроо хийжүүлсэн ундаа нь дангаараа целлюлит үүсэх шалтгаан болохгүй.
Хэрэглэгчдийн байнга асуудаг асуултууд:
А: Хийжүүлэлт гэж юу вэ?
Х: Бидний амьсгалаараа гаргадаг, ургамлын өөртөө шингээдэг нүүрстөрөгчийн давхар исэл /нүүрсхүчлийн хий/ - ийг даралтан дор шингэн рүү шахах замаар ундааг хийжүүлдэг юм. Энэхүү үйл ажиллагааны дүнд өнөөдөр бидний ууж зугаацдаг ундаанд хийн бөмбөлгүүд ордог юм.
А: Хийжүүлэлт хаанаас үүсэлтэй вэ?
Х: Байгалийн хийжсэн ундааг хэдэн мянган жилийн туршид хэрэглэсээр ирсэн ба түүхийг нь авч үзвэл эртний Грек, Ромын үед ирнэ. 1500 – аад оны үед Бельгийн Спа тосгон нь халуун рашаан усны анхны сувиллуудын нэг гэдгээрээ алдартай байжээ. Иймээс эмчилгээ, сувиллын ийм халуун рашааныг “spa” хэмээн нэрлэх болсон байна. Хийжүүлсэн ус нь хоолны шингэцэнд тустай, сэргээх үйлчлэлтэй гэж үздэг байсан учраас “spa” нь хүмүүсийг өөртөө татсаар иржээ.
Хүний хийсэн анхны хийжүүлсэн ундааны технологи нь 18-р зууны сүүлийн хагаст амьдарч байсан Английн эрдэмтэн Жосеф Приистлигийн гавьяатай холбоотой. Тэрээр нүүрстөрөгчийн давхар ислийг даралтан дор усанд шахаж уусган, нилээд удаан хугацаанд тогтвортой байж чадах хийн бөмбөлгүүдийг үүсгэх аргыг зохион бүтээжээ.
Усыг “агааржуулах” – ад хэрэглэсэн Доктор Приистлигийн агааржуулалтын энэхүү үндсэн арга нь талхны зуурмагийг хөөлгөхөд хэрэглэдэг бидний аргатай ижилхэн юм. 1800 – аад оны дунд үеэс хүмүүс хийжүүлсэн усанд саахар, жимсний шүүс, бусад амт оруулагчдыг нэмдэг болсон ба энэ нь хийжүүлсэн ундаанаас ямар нэгэн ашиг тус авахаасаа илүүтэйгээр сэргэж, зугаацахад ашиглагдах болсон байна.
А: Хийжүүлсэн ундаа аюулгүй юу?
Х: Тиймээ. Хүнсний бусад бүрдэл хэсгүүдийн нэгэн адил хийжүүлсэн ундаанд хэрэглэдэг нүүрстөрөгчийн давхар ислийн аюулгүй байдлыг хууль ёсны эрх бүхий зохицуулах байгууллагаас хянан үзээд аюулгүй болохыг нь баталсан байна. Нүүрстөрөгчийн давхар исэл гэдэг нь агаар мандалд байдаг нүүрсхүчлийн хий бөгөөд бид амьсгалаараа гаргаж, ургамал шингээж байдаг юм.
А: Хийжүүлсэн ундаа уух нь ясанд хортой юу?
Х: Үгүй. Хөөсөрсөн /хийжүүлсэн/ ундаа ууснаар ясыг хэврэгшүүлэхгүй, мөн ясны сийрэгжилт үүсгэхгүй. Сайн хооллолт, хангалттай хэмжээний кальци, Д амин дэм, К амин дэм, мөн биеийн хөдөлмөр, түүн дотроо хүнд юм өргөх дасгал хөдөлгөөн нь ясны эрүүл мэндийг тодорхойлоход чухал үүрэг гүйцэтгэнэ.
А: Хийжүүлсэн ундаан дахь нүүрстөрөгчийн давхар исэл нь бие махбодыг хөөлгөдөг үү?
Х: Үгүй. Хийжүүлсэн ундааг ууснаар бие махбодыг хөөлгөхгүй. Хийжүүлсэн ундаан дахь нүүрстөрөгчийн давхар ислийн үндсэн хэсэг нь ходоодонд ордоггүй, хийн ихэнх нь ундааны савыг онгойлгоход алдагддаг. Ходоодонд орсон багахан хэмжээний хий нь хоол боловсруулах эрхтний ханаар хурдан хугацаанд, хялбархан шимэгддэг юм. Ийнхүү бие махбодод шимэгдэж байгаа хийн хэмжээг ердийн нөхцөлд бие махбодын ялгаруулж байгаа хийтэй харьцуулахад өчүүхэн бага хэмжээ гарна (Cuomo 2009).
А: Хийжүүлсэн ундааг уухад целлюлит үүсдэг гэж үнэн үү?
Х: Үгүй. Хийжүүлсэн ундааг ууснаар целлюлит үүсгэхгүй. Целлюлит гэдэг нь арьсны гадаргуу доорх холбогч эдийн завсраар өөхний эдүүд орсноор арьсыг овгор товгор болгохыг дүрсэлсэн нэр түгээмэл томъёо юм. Хооллолтын хэлбэр, илүүдэл жин зэрэг нь целлюлит үүсэх үндсэн хүчин зүйл болдог ба ямар нэгэн хоол, ундаа, түүн дотроо хийжүүлсэн ундаа нь дангаараа целлюлит үүсэх шалтгаан болохгүй.
А: Хийжүүлсэн ундааг уухад ходоод-улаан хоолойн шүүсний урвуу урсгал өвчин үүсэх үү?
Х: Үгүй. Одоогоор мэдэгдэж байгаа шинжлэх ухааны мэдлэгүүдийг тоймлон үзэхэд хийжүүлсэн ундааны хэрэглээ нь ходоод – улаан хоолойн шүүсний урвуу урсгал өвчнийг ихэсгэх, багасгах үйлчлэлийн аль алиныг үзүүлдэггүй байна. Эмчилгээ хийлгэж байгаа болон ходоод – улаан хоолойн шүүсний урвуу урсгал өвчинтэй хүмүүс өөрийн эмчтэйгээ холбогдож, өвчний байдал, түүн дотроо хоолны хорио цээрийн талаар зөвлөх хэрэгтэй (Johnson, ба бусад, 2010).
А: Хийжүүлэлт нь бие махбодод ямар үйлчлэлтэй вэ?
Х: Судалгааны ажлын дүнгээс үзэхэд хийжүүлсэн ундаа эхлээд аманд орох үед хийжүүлсэн ус нь хэлэн дээрх хэд хэдэн хүлээн авагчуудыг цочроон аман дотор чимчигнэх мэдрэмжийг төрүүлнэ (Simmons 1999; Cowart 1998).
Ундааг залгих үед хийжүүлсэн ундаан дахь нүүрстөрөгчийн давхар ислийн үндсэн хэсэг нь ходоодонд ордоггүй, хийн ихэнх нь ундааны савыг онгойлгоход алдагддаг юм. Ходоодонд орсон багахан хэмжээний хий нь хоол боловсруулах эрхтний ханаар хурдан хугацаанд, хялбархан шимэгддэг. Ийнхүү бие мах бодод шимэгдэж байгаа хийн хэмжээг ердийн нөхцөлд энерги авсны дүнд бие мах бодын ялгаруулж байгаа хийтэй харьцуулахад өчүүхэн бага хэмжээ гарна.
Заримдаа ундааг хурдан хурдан залгилж уух үед нүүрсхүчлийн хийтэй хамтаар агаар залгигдаж ходоодонд орно. Ийнхүү гэдсэнд орсон хий нь олон нийтийн дунд унгах, хэхрэх зэрэг таагүй байдал үүсгэн биеэс гадагшлахыг эс тооцвол ямар нэгэн асуудал үүсгэхгүй (Cuomo 2009).
А: Хийжүүлэлт нь эрүүл мэндэд тустай юу?
Х: Олон зууны туршид хийжүүлсэн ундаа нь хоолны шингэцийг сайжруулдаг хэмээн үзсээр ирсэн бөгөөд энэ талаар нэмж судалгаа хийх шаардлагатай байгаа юм (Cuomo 2009, 2008, 2002).
А: Хийжүүлсэн ундаан дахь нүүрстөрөгчийн давхар исэл илчлэг агуулдаг уу?
Х: Үгүй. Хийжүүлсэн ундааг хөөсрүүлэх үүрэгтэй нүүрстөрөгчийн давхар исэл нь илчлэг агуулахгүй. Энэ нь зөвхөн нүүрстөрөгч ба хүчилтөрөгчөөс тогтдог учир биеийн жинг хянаж, удирдах хүчин зүйл болохгүй. Гэсэн хэдий ч хийжүүлсэн ундаа нь найрлаган дахь саахар болон бусад бүрдэл хэсгүүдээсээ хамааран биед илчлэг өгнө. Хоол хүнс, эсвэл ундаа, түүн дотроо манай үйлдвэрлэдэг илчлэгтэй ундаанаас ч авч байна уу гэдгээс үл хамааран нийт илчлэгийн хэмжээг тооцох ёстой гэдгийг ямагт санаж явах нь маш чухал.
А: Нүүрстөрөгчийн давхар ислийг ундаанд хэрхэн нэмдэг вэ?
Х: Байгалаасаа хийжсэн усыг олон зууны турш хэрэглэсээр ирсэн боловч 19 – р зууны дунд үе хүртэл хийжүүлэх ажиллагаа арилжаанд нэвтрээгүй, хийжүүлсэн ундаа дэлхий дахинд тархаагүй байсан юм. Өнөөдөр КОКА-КОЛА компани болон хийжүүлсэн ундаа үйлдвэрлэгч бусад компаниуд нүүрстөрөгчийн давхар ислийг шингэн рүү шахах төхөөрөмжийг ашиглаж байна.
А: Хийн бөмбөлгүүд ундааны саванд хэрхэн хадгалагддаг вэ?
Х: Бөглөө нь нүүрстөрөгчийн давхар исэл шүүрч гарахааргүйгээр зохион бүтээгдсэн байдаг учир хийжүүлсэн ундаа нь онгойлгох хүртлээ хий агуулж байдаг. Таныг дуртай ундааныхаа бөглөөг онгойлгох үед дотор нь байсан хий нь ялгарна. Ундаагаа онгойлгоод удаан орхиход нүүрстөрөгчийн давхар исэл нь аажмаар алдагдаж, ундаа “гөлгөр” болж, сэнгэнэсэн амт нь байхгүй болно.
КОКА-КОЛА компанийн хувьд ундааг савлах, бөглөх ажиллагааг секундын дотор л онгойлгох боломжтойгоор бөглөдөг төхөөрөмж ашиглан гүйцэтгэдэг юм. Энэ арга нь 200 гаруй жилийн туршид нэг хэвээрээ л байгаа юм.
А: Хийжүүлэлт нь ундааны амтанд хэрхэн нөлөөлдөг вэ?
Х: КОКА-КОЛА компанийн шинжээчид хийжүүлсэн ундааны найрлагын бүрдэл хэсгүүд нь түүний амт болоод сэргээх чадварыг хэрхэн нэмэгдүүлдэг болохыг судалсан байна. Зарим судлаачдын үзэж байгаагаар хийжүүлсэн ундаа эхлээд аманд орох үед хийжүүлсэн ус нь хэлэн дээрх хэд хэдэн хүлээн авагчуудыг цочроон аман дотор чимчигнэх мэдрэмжийг төрүүлнэ (Cowart 1998).
Кока-Кола, Coke diet, Фанта болон КОКА-КОЛА компанийн ундаа бүрийн саван доторх маш нарийн ширхэгтэй хийн бөмбөлгүүд нь ундааг анх сороход л мэдрэхүйд шууд нөлөөлнө. Баримтаас үзэхэд хийжүүлэлт амтанд хэрхэн нөлөөлдгийг судалсан нэгэн судалгаагаанаас үзэхэд хийжүүлсэн ундаа нь давстай болон чихэрлэг хүнсний амтлагдах байдлыг нэмэгдүүлдэг байна (Cuomo 2002).
Ундааны хийжүүлэлтийг тэнцвэртэй байлгаснаар түүний өвөрмөц амт, сэргээх чанар нь хамгийн сайн болдог. Ундаан дахь нүүрстөрөгчийн давхар исэл нь ялгарч, ундаа нэгэнт “гөлгөр” болсон бол аманд мэдрэгдэх сэнгэнэсэн амт нь алдагдана.
Ашигласан материал:
Cowart BJ. CO2 – ыг уламжлалт амттай уусмалд нэмж амтны чанарыг өөрчлөх нь, 1998 оны 8 сар;23(4):397-
402.
Cuomo R, ба бусад, Функциональ диспепси ба түгжрэлд хийжүүлсэн усны үзүүлэх нөлөө, Европын сэтгүүл “Gastroenterol Hepatol”, 2002 оны 9 сар;14(9):991-9.
Cuomo R, ба бусад, Хийжүүлсэн чихэрлэг ундаа нь эрүүл хүний хоол боловсруулах дээд замын эрхтнүүдийн физиологид нөлөөлөхгүй, Neurogastroenterol Motil. 2008 оны 7 сар ;20(7):780-9. Электрон хэвлэл: 2008 оны 3 сарын 26.
Cuomo R, ба бусад, Хийжүүлсэн ундаа ба ходоод гэдэсний хөндий: Домог ба бодит байдлын дундуур, Nutr Metab Cardiovasc Dis. 2009 оны 12 сар;19(10):683-9. Электрон хэвлэл: 2009 оны 6 сарын 6
Johnson T, L Gerson, T Hershcovici, C Stave, R. Fass. Системчилсэн тойм: Ходоод – улаан хоолойн шүүсний урвуу урсгалын өвчинд хийжүүлсэн ундаа нөлөөлөх нь, Aliment Pharmacol Ther. 2010 оны 1 сар ;31, 607-614.
Simmons CT, ба бусад. Хийжүүлсэн ундааны нөлөөгөөр аманд үүсэх мэдрэмжийн невробиологийн ба психофизиологийн механизм, Neurosci Сэтгүүл, 1999 оны 9 сар 15;19(18):8134-44.
Иймээс Кока-Кола компанийн Монгол дахь албан ёсны савлагч үйлдвэр болох М-Си-Эс Кока-Кола компани “ЭЕРЭГЭЭР АМЬДАРЦГААЯ” хөтөлбөрийн хүрээнд хэрэглэгчдийн хоол, хүнсний зөв, зохистой хэрэглээний талаархи мэдлэгийг нэмэгдүүлэх зорилгоор баталгаажсан эх сурвалж бүхий мэдээллийг шат дараалалтайгаар хэрэглэгчиддээ хүргэж байна.
Энэ удаад хийжүүлсэн ундааны үндсэн түүхий эдүүдийн нэг болох нүүрсхүчлийн хийний талаархи сонирхолтой сэдвийг хөндлөө.
Үндсэн баримтууд:
• Бидний амьсгалаараа гаргадаг, ургамлын өөртөө шингээдэг нүүрстөрөгчийн давхар исэл /нүүрсхүчлийн хий/ - ийг даралтан дор шингэн рүү шахах замаар ундааг хийжүүлж, түүнийг өвөрмөц сэнгэнэсэн амттай, сэргээх чанартай болгодог юм.
• Байгалийн хийжсэн ундаа нь мэдэгдэхүйц ач холбогдолтой байсан учраас олон зууны турш хэрэглэсээр ирсэн ба цаашид илэрч болох ач холбогдлуудыг нь өнөөдөр ч үргэлжлүүлэн судалсаар байна.
• Хийжүүлсэн ундаа нь дэлхийд маш ихэд түгэн тархжээ. 2009 оны байдлаар дэлхий нийтээр 1 триллион гаруй аяга /240 мл буюу 8 шингэний унц/ согтууруулах үйлчлэлгүй (спиртгүй) хийжүүлсэн ундааг хэрэглэжээ.
• Хийжүүлсэн ундааг ууснаар бие мах бодыг хөөлгөхгүй. Хийжүүлсэн ундаан дахь нүүрстөрөгчийн давхар ислийн үндсэн хэсэг нь ходоодонд ордоггүй, хийн ихэнх нь ундааны савыг онгойлгоход алдагддаг. Ходоодонд орсон багахан хэмжээний хий нь хоол боловсруулах эрхтний ханаар хурдан хугацаанд, хялбархан шимэгддэг юм. Ийнхүү бие махбодод шимэгдэж байгаа хийн хэмжээг ердийн нөхцөлд бие махбодын ялгаруулж байгаа хийтэй харьцуулахад өчүүхэн бага хэмжээ гарна (Cuomo 2009).
• Хийжүүлсэн ундааг ууснаар целлюлит үүсгэхгүй. Целлюлит гэдэг нь арьсны гадаргуу доорх холбогч эдийн завсраар өөхний эдүүд орсноор арьсыг овгор товгор болгохыг дүрсэлсэн нэр түгээмэл томъёо юм. Хооллолтын хэлбэр, илүүдэл жин зэрэг нь целлюлит үүсэх үндсэн хүчин зүйл болдог ба ямар нэгэн хоол, ундаа, түүн дотроо хийжүүлсэн ундаа нь дангаараа целлюлит үүсэх шалтгаан болохгүй.
Хэрэглэгчдийн байнга асуудаг асуултууд:
А: Хийжүүлэлт гэж юу вэ?
Х: Бидний амьсгалаараа гаргадаг, ургамлын өөртөө шингээдэг нүүрстөрөгчийн давхар исэл /нүүрсхүчлийн хий/ - ийг даралтан дор шингэн рүү шахах замаар ундааг хийжүүлдэг юм. Энэхүү үйл ажиллагааны дүнд өнөөдөр бидний ууж зугаацдаг ундаанд хийн бөмбөлгүүд ордог юм.
А: Хийжүүлэлт хаанаас үүсэлтэй вэ?
Х: Байгалийн хийжсэн ундааг хэдэн мянган жилийн туршид хэрэглэсээр ирсэн ба түүхийг нь авч үзвэл эртний Грек, Ромын үед ирнэ. 1500 – аад оны үед Бельгийн Спа тосгон нь халуун рашаан усны анхны сувиллуудын нэг гэдгээрээ алдартай байжээ. Иймээс эмчилгээ, сувиллын ийм халуун рашааныг “spa” хэмээн нэрлэх болсон байна. Хийжүүлсэн ус нь хоолны шингэцэнд тустай, сэргээх үйлчлэлтэй гэж үздэг байсан учраас “spa” нь хүмүүсийг өөртөө татсаар иржээ.
Хүний хийсэн анхны хийжүүлсэн ундааны технологи нь 18-р зууны сүүлийн хагаст амьдарч байсан Английн эрдэмтэн Жосеф Приистлигийн гавьяатай холбоотой. Тэрээр нүүрстөрөгчийн давхар ислийг даралтан дор усанд шахаж уусган, нилээд удаан хугацаанд тогтвортой байж чадах хийн бөмбөлгүүдийг үүсгэх аргыг зохион бүтээжээ.
Усыг “агааржуулах” – ад хэрэглэсэн Доктор Приистлигийн агааржуулалтын энэхүү үндсэн арга нь талхны зуурмагийг хөөлгөхөд хэрэглэдэг бидний аргатай ижилхэн юм. 1800 – аад оны дунд үеэс хүмүүс хийжүүлсэн усанд саахар, жимсний шүүс, бусад амт оруулагчдыг нэмдэг болсон ба энэ нь хийжүүлсэн ундаанаас ямар нэгэн ашиг тус авахаасаа илүүтэйгээр сэргэж, зугаацахад ашиглагдах болсон байна.
А: Хийжүүлсэн ундаа аюулгүй юу?
Х: Тиймээ. Хүнсний бусад бүрдэл хэсгүүдийн нэгэн адил хийжүүлсэн ундаанд хэрэглэдэг нүүрстөрөгчийн давхар ислийн аюулгүй байдлыг хууль ёсны эрх бүхий зохицуулах байгууллагаас хянан үзээд аюулгүй болохыг нь баталсан байна. Нүүрстөрөгчийн давхар исэл гэдэг нь агаар мандалд байдаг нүүрсхүчлийн хий бөгөөд бид амьсгалаараа гаргаж, ургамал шингээж байдаг юм.
А: Хийжүүлсэн ундаа уух нь ясанд хортой юу?
Х: Үгүй. Хөөсөрсөн /хийжүүлсэн/ ундаа ууснаар ясыг хэврэгшүүлэхгүй, мөн ясны сийрэгжилт үүсгэхгүй. Сайн хооллолт, хангалттай хэмжээний кальци, Д амин дэм, К амин дэм, мөн биеийн хөдөлмөр, түүн дотроо хүнд юм өргөх дасгал хөдөлгөөн нь ясны эрүүл мэндийг тодорхойлоход чухал үүрэг гүйцэтгэнэ.
А: Хийжүүлсэн ундаан дахь нүүрстөрөгчийн давхар исэл нь бие махбодыг хөөлгөдөг үү?
Х: Үгүй. Хийжүүлсэн ундааг ууснаар бие махбодыг хөөлгөхгүй. Хийжүүлсэн ундаан дахь нүүрстөрөгчийн давхар ислийн үндсэн хэсэг нь ходоодонд ордоггүй, хийн ихэнх нь ундааны савыг онгойлгоход алдагддаг. Ходоодонд орсон багахан хэмжээний хий нь хоол боловсруулах эрхтний ханаар хурдан хугацаанд, хялбархан шимэгддэг юм. Ийнхүү бие махбодод шимэгдэж байгаа хийн хэмжээг ердийн нөхцөлд бие махбодын ялгаруулж байгаа хийтэй харьцуулахад өчүүхэн бага хэмжээ гарна (Cuomo 2009).
А: Хийжүүлсэн ундааг уухад целлюлит үүсдэг гэж үнэн үү?
Х: Үгүй. Хийжүүлсэн ундааг ууснаар целлюлит үүсгэхгүй. Целлюлит гэдэг нь арьсны гадаргуу доорх холбогч эдийн завсраар өөхний эдүүд орсноор арьсыг овгор товгор болгохыг дүрсэлсэн нэр түгээмэл томъёо юм. Хооллолтын хэлбэр, илүүдэл жин зэрэг нь целлюлит үүсэх үндсэн хүчин зүйл болдог ба ямар нэгэн хоол, ундаа, түүн дотроо хийжүүлсэн ундаа нь дангаараа целлюлит үүсэх шалтгаан болохгүй.
А: Хийжүүлсэн ундааг уухад ходоод-улаан хоолойн шүүсний урвуу урсгал өвчин үүсэх үү?
Х: Үгүй. Одоогоор мэдэгдэж байгаа шинжлэх ухааны мэдлэгүүдийг тоймлон үзэхэд хийжүүлсэн ундааны хэрэглээ нь ходоод – улаан хоолойн шүүсний урвуу урсгал өвчнийг ихэсгэх, багасгах үйлчлэлийн аль алиныг үзүүлдэггүй байна. Эмчилгээ хийлгэж байгаа болон ходоод – улаан хоолойн шүүсний урвуу урсгал өвчинтэй хүмүүс өөрийн эмчтэйгээ холбогдож, өвчний байдал, түүн дотроо хоолны хорио цээрийн талаар зөвлөх хэрэгтэй (Johnson, ба бусад, 2010).
А: Хийжүүлэлт нь бие махбодод ямар үйлчлэлтэй вэ?
Х: Судалгааны ажлын дүнгээс үзэхэд хийжүүлсэн ундаа эхлээд аманд орох үед хийжүүлсэн ус нь хэлэн дээрх хэд хэдэн хүлээн авагчуудыг цочроон аман дотор чимчигнэх мэдрэмжийг төрүүлнэ (Simmons 1999; Cowart 1998).
Ундааг залгих үед хийжүүлсэн ундаан дахь нүүрстөрөгчийн давхар ислийн үндсэн хэсэг нь ходоодонд ордоггүй, хийн ихэнх нь ундааны савыг онгойлгоход алдагддаг юм. Ходоодонд орсон багахан хэмжээний хий нь хоол боловсруулах эрхтний ханаар хурдан хугацаанд, хялбархан шимэгддэг. Ийнхүү бие мах бодод шимэгдэж байгаа хийн хэмжээг ердийн нөхцөлд энерги авсны дүнд бие мах бодын ялгаруулж байгаа хийтэй харьцуулахад өчүүхэн бага хэмжээ гарна.
Заримдаа ундааг хурдан хурдан залгилж уух үед нүүрсхүчлийн хийтэй хамтаар агаар залгигдаж ходоодонд орно. Ийнхүү гэдсэнд орсон хий нь олон нийтийн дунд унгах, хэхрэх зэрэг таагүй байдал үүсгэн биеэс гадагшлахыг эс тооцвол ямар нэгэн асуудал үүсгэхгүй (Cuomo 2009).
А: Хийжүүлэлт нь эрүүл мэндэд тустай юу?
Х: Олон зууны туршид хийжүүлсэн ундаа нь хоолны шингэцийг сайжруулдаг хэмээн үзсээр ирсэн бөгөөд энэ талаар нэмж судалгаа хийх шаардлагатай байгаа юм (Cuomo 2009, 2008, 2002).
А: Хийжүүлсэн ундаан дахь нүүрстөрөгчийн давхар исэл илчлэг агуулдаг уу?
Х: Үгүй. Хийжүүлсэн ундааг хөөсрүүлэх үүрэгтэй нүүрстөрөгчийн давхар исэл нь илчлэг агуулахгүй. Энэ нь зөвхөн нүүрстөрөгч ба хүчилтөрөгчөөс тогтдог учир биеийн жинг хянаж, удирдах хүчин зүйл болохгүй. Гэсэн хэдий ч хийжүүлсэн ундаа нь найрлаган дахь саахар болон бусад бүрдэл хэсгүүдээсээ хамааран биед илчлэг өгнө. Хоол хүнс, эсвэл ундаа, түүн дотроо манай үйлдвэрлэдэг илчлэгтэй ундаанаас ч авч байна уу гэдгээс үл хамааран нийт илчлэгийн хэмжээг тооцох ёстой гэдгийг ямагт санаж явах нь маш чухал.
А: Нүүрстөрөгчийн давхар ислийг ундаанд хэрхэн нэмдэг вэ?
Х: Байгалаасаа хийжсэн усыг олон зууны турш хэрэглэсээр ирсэн боловч 19 – р зууны дунд үе хүртэл хийжүүлэх ажиллагаа арилжаанд нэвтрээгүй, хийжүүлсэн ундаа дэлхий дахинд тархаагүй байсан юм. Өнөөдөр КОКА-КОЛА компани болон хийжүүлсэн ундаа үйлдвэрлэгч бусад компаниуд нүүрстөрөгчийн давхар ислийг шингэн рүү шахах төхөөрөмжийг ашиглаж байна.
А: Хийн бөмбөлгүүд ундааны саванд хэрхэн хадгалагддаг вэ?
Х: Бөглөө нь нүүрстөрөгчийн давхар исэл шүүрч гарахааргүйгээр зохион бүтээгдсэн байдаг учир хийжүүлсэн ундаа нь онгойлгох хүртлээ хий агуулж байдаг. Таныг дуртай ундааныхаа бөглөөг онгойлгох үед дотор нь байсан хий нь ялгарна. Ундаагаа онгойлгоод удаан орхиход нүүрстөрөгчийн давхар исэл нь аажмаар алдагдаж, ундаа “гөлгөр” болж, сэнгэнэсэн амт нь байхгүй болно.
КОКА-КОЛА компанийн хувьд ундааг савлах, бөглөх ажиллагааг секундын дотор л онгойлгох боломжтойгоор бөглөдөг төхөөрөмж ашиглан гүйцэтгэдэг юм. Энэ арга нь 200 гаруй жилийн туршид нэг хэвээрээ л байгаа юм.
А: Хийжүүлэлт нь ундааны амтанд хэрхэн нөлөөлдөг вэ?
Х: КОКА-КОЛА компанийн шинжээчид хийжүүлсэн ундааны найрлагын бүрдэл хэсгүүд нь түүний амт болоод сэргээх чадварыг хэрхэн нэмэгдүүлдэг болохыг судалсан байна. Зарим судлаачдын үзэж байгаагаар хийжүүлсэн ундаа эхлээд аманд орох үед хийжүүлсэн ус нь хэлэн дээрх хэд хэдэн хүлээн авагчуудыг цочроон аман дотор чимчигнэх мэдрэмжийг төрүүлнэ (Cowart 1998).
Кока-Кола, Coke diet, Фанта болон КОКА-КОЛА компанийн ундаа бүрийн саван доторх маш нарийн ширхэгтэй хийн бөмбөлгүүд нь ундааг анх сороход л мэдрэхүйд шууд нөлөөлнө. Баримтаас үзэхэд хийжүүлэлт амтанд хэрхэн нөлөөлдгийг судалсан нэгэн судалгаагаанаас үзэхэд хийжүүлсэн ундаа нь давстай болон чихэрлэг хүнсний амтлагдах байдлыг нэмэгдүүлдэг байна (Cuomo 2002).
Ундааны хийжүүлэлтийг тэнцвэртэй байлгаснаар түүний өвөрмөц амт, сэргээх чанар нь хамгийн сайн болдог. Ундаан дахь нүүрстөрөгчийн давхар исэл нь ялгарч, ундаа нэгэнт “гөлгөр” болсон бол аманд мэдрэгдэх сэнгэнэсэн амт нь алдагдана.
Ашигласан материал:
Cowart BJ. CO2 – ыг уламжлалт амттай уусмалд нэмж амтны чанарыг өөрчлөх нь, 1998 оны 8 сар;23(4):397-
402.
Cuomo R, ба бусад, Функциональ диспепси ба түгжрэлд хийжүүлсэн усны үзүүлэх нөлөө, Европын сэтгүүл “Gastroenterol Hepatol”, 2002 оны 9 сар;14(9):991-9.
Cuomo R, ба бусад, Хийжүүлсэн чихэрлэг ундаа нь эрүүл хүний хоол боловсруулах дээд замын эрхтнүүдийн физиологид нөлөөлөхгүй, Neurogastroenterol Motil. 2008 оны 7 сар ;20(7):780-9. Электрон хэвлэл: 2008 оны 3 сарын 26.
Cuomo R, ба бусад, Хийжүүлсэн ундаа ба ходоод гэдэсний хөндий: Домог ба бодит байдлын дундуур, Nutr Metab Cardiovasc Dis. 2009 оны 12 сар;19(10):683-9. Электрон хэвлэл: 2009 оны 6 сарын 6
Johnson T, L Gerson, T Hershcovici, C Stave, R. Fass. Системчилсэн тойм: Ходоод – улаан хоолойн шүүсний урвуу урсгалын өвчинд хийжүүлсэн ундаа нөлөөлөх нь, Aliment Pharmacol Ther. 2010 оны 1 сар ;31, 607-614.
Simmons CT, ба бусад. Хийжүүлсэн ундааны нөлөөгөөр аманд үүсэх мэдрэмжийн невробиологийн ба психофизиологийн механизм, Neurosci Сэтгүүл, 1999 оны 9 сар 15;19(18):8134-44.
Дэлхийн улс орнууд даяарчлагдаж, мэдээлэл харилцаа холбооны технологи асар хурдтай хөгжиж байгаатай холбоотойгоор хүн бүрт тасралтгүй суралцах хэрэгцээ үүсч, энэ хэрэгцээг хангах үнэн бодит, баталгаатай мэдээ, мэдээллийн эх үүсвэрийг бий болгох шаардлага бидний өмнө гарч байна.
Иймээс Кока-Кола компанийн Монгол дахь албан ёсны савлагч үйлдвэр болох М-Си-Эс Кока-Кола компани “ЭЕРЭГЭЭР АМЬДАРЦГААЯ” хөтөлбөрийн хүрээнд хэрэглэгчдийн хоол, хүнсний зөв, зохистой хэрэглээний талаархи мэдлэгийг нэмэгдүүлэх зорилгоор баталгаажсан эх сурвалж бүхий мэдээллийг шат дараалалтайгаар хэрэглэгчиддээ хүргэж байна.
Энэ удаад хийжүүлсэн ундааны үндсэн түүхий эдүүдийн нэг болох нүүрсхүчлийн хийний талаархи сонирхолтой сэдвийг хөндлөө.
Үндсэн баримтууд:
• Бидний амьсгалаараа гаргадаг, ургамлын өөртөө шингээдэг нүүрстөрөгчийн давхар исэл /нүүрсхүчлийн хий/ - ийг даралтан дор шингэн рүү шахах замаар ундааг хийжүүлж, түүнийг өвөрмөц сэнгэнэсэн амттай, сэргээх чанартай болгодог юм.
• Байгалийн хийжсэн ундаа нь мэдэгдэхүйц ач холбогдолтой байсан учраас олон зууны турш хэрэглэсээр ирсэн ба цаашид илэрч болох ач холбогдлуудыг нь өнөөдөр ч үргэлжлүүлэн судалсаар байна.
• Хийжүүлсэн ундаа нь дэлхийд маш ихэд түгэн тархжээ. 2009 оны байдлаар дэлхий нийтээр 1 триллион гаруй аяга /240 мл буюу 8 шингэний унц/ согтууруулах үйлчлэлгүй (спиртгүй) хийжүүлсэн ундааг хэрэглэжээ.
• Хийжүүлсэн ундааг ууснаар бие мах бодыг хөөлгөхгүй. Хийжүүлсэн ундаан дахь нүүрстөрөгчийн давхар ислийн үндсэн хэсэг нь ходоодонд ордоггүй, хийн ихэнх нь ундааны савыг онгойлгоход алдагддаг. Ходоодонд орсон багахан хэмжээний хий нь хоол боловсруулах эрхтний ханаар хурдан хугацаанд, хялбархан шимэгддэг юм. Ийнхүү бие махбодод шимэгдэж байгаа хийн хэмжээг ердийн нөхцөлд бие махбодын ялгаруулж байгаа хийтэй харьцуулахад өчүүхэн бага хэмжээ гарна (Cuomo 2009).
• Хийжүүлсэн ундааг ууснаар целлюлит үүсгэхгүй. Целлюлит гэдэг нь арьсны гадаргуу доорх холбогч эдийн завсраар өөхний эдүүд орсноор арьсыг овгор товгор болгохыг дүрсэлсэн нэр түгээмэл томъёо юм. Хооллолтын хэлбэр, илүүдэл жин зэрэг нь целлюлит үүсэх үндсэн хүчин зүйл болдог ба ямар нэгэн хоол, ундаа, түүн дотроо хийжүүлсэн ундаа нь дангаараа целлюлит үүсэх шалтгаан болохгүй.
Хэрэглэгчдийн байнга асуудаг асуултууд:
А: Хийжүүлэлт гэж юу вэ?
Х: Бидний амьсгалаараа гаргадаг, ургамлын өөртөө шингээдэг нүүрстөрөгчийн давхар исэл /нүүрсхүчлийн хий/ - ийг даралтан дор шингэн рүү шахах замаар ундааг хийжүүлдэг юм. Энэхүү үйл ажиллагааны дүнд өнөөдөр бидний ууж зугаацдаг ундаанд хийн бөмбөлгүүд ордог юм.
А: Хийжүүлэлт хаанаас үүсэлтэй вэ?
Х: Байгалийн хийжсэн ундааг хэдэн мянган жилийн туршид хэрэглэсээр ирсэн ба түүхийг нь авч үзвэл эртний Грек, Ромын үед ирнэ. 1500 – аад оны үед Бельгийн Спа тосгон нь халуун рашаан усны анхны сувиллуудын нэг гэдгээрээ алдартай байжээ. Иймээс эмчилгээ, сувиллын ийм халуун рашааныг “spa” хэмээн нэрлэх болсон байна. Хийжүүлсэн ус нь хоолны шингэцэнд тустай, сэргээх үйлчлэлтэй гэж үздэг байсан учраас “spa” нь хүмүүсийг өөртөө татсаар иржээ.
Хүний хийсэн анхны хийжүүлсэн ундааны технологи нь 18-р зууны сүүлийн хагаст амьдарч байсан Английн эрдэмтэн Жосеф Приистлигийн гавьяатай холбоотой. Тэрээр нүүрстөрөгчийн давхар ислийг даралтан дор усанд шахаж уусган, нилээд удаан хугацаанд тогтвортой байж чадах хийн бөмбөлгүүдийг үүсгэх аргыг зохион бүтээжээ.
Усыг “агааржуулах” – ад хэрэглэсэн Доктор Приистлигийн агааржуулалтын энэхүү үндсэн арга нь талхны зуурмагийг хөөлгөхөд хэрэглэдэг бидний аргатай ижилхэн юм. 1800 – аад оны дунд үеэс хүмүүс хийжүүлсэн усанд саахар, жимсний шүүс, бусад амт оруулагчдыг нэмдэг болсон ба энэ нь хийжүүлсэн ундаанаас ямар нэгэн ашиг тус авахаасаа илүүтэйгээр сэргэж, зугаацахад ашиглагдах болсон байна.
А: Хийжүүлсэн ундаа аюулгүй юу?
Х: Тиймээ. Хүнсний бусад бүрдэл хэсгүүдийн нэгэн адил хийжүүлсэн ундаанд хэрэглэдэг нүүрстөрөгчийн давхар ислийн аюулгүй байдлыг хууль ёсны эрх бүхий зохицуулах байгууллагаас хянан үзээд аюулгүй болохыг нь баталсан байна. Нүүрстөрөгчийн давхар исэл гэдэг нь агаар мандалд байдаг нүүрсхүчлийн хий бөгөөд бид амьсгалаараа гаргаж, ургамал шингээж байдаг юм.
А: Хийжүүлсэн ундаа уух нь ясанд хортой юу?
Х: Үгүй. Хөөсөрсөн /хийжүүлсэн/ ундаа ууснаар ясыг хэврэгшүүлэхгүй, мөн ясны сийрэгжилт үүсгэхгүй. Сайн хооллолт, хангалттай хэмжээний кальци, Д амин дэм, К амин дэм, мөн биеийн хөдөлмөр, түүн дотроо хүнд юм өргөх дасгал хөдөлгөөн нь ясны эрүүл мэндийг тодорхойлоход чухал үүрэг гүйцэтгэнэ.
А: Хийжүүлсэн ундаан дахь нүүрстөрөгчийн давхар исэл нь бие махбодыг хөөлгөдөг үү?
Х: Үгүй. Хийжүүлсэн ундааг ууснаар бие махбодыг хөөлгөхгүй. Хийжүүлсэн ундаан дахь нүүрстөрөгчийн давхар ислийн үндсэн хэсэг нь ходоодонд ордоггүй, хийн ихэнх нь ундааны савыг онгойлгоход алдагддаг. Ходоодонд орсон багахан хэмжээний хий нь хоол боловсруулах эрхтний ханаар хурдан хугацаанд, хялбархан шимэгддэг юм. Ийнхүү бие махбодод шимэгдэж байгаа хийн хэмжээг ердийн нөхцөлд бие махбодын ялгаруулж байгаа хийтэй харьцуулахад өчүүхэн бага хэмжээ гарна (Cuomo 2009).
А: Хийжүүлсэн ундааг уухад целлюлит үүсдэг гэж үнэн үү?
Х: Үгүй. Хийжүүлсэн ундааг ууснаар целлюлит үүсгэхгүй. Целлюлит гэдэг нь арьсны гадаргуу доорх холбогч эдийн завсраар өөхний эдүүд орсноор арьсыг овгор товгор болгохыг дүрсэлсэн нэр түгээмэл томъёо юм. Хооллолтын хэлбэр, илүүдэл жин зэрэг нь целлюлит үүсэх үндсэн хүчин зүйл болдог ба ямар нэгэн хоол, ундаа, түүн дотроо хийжүүлсэн ундаа нь дангаараа целлюлит үүсэх шалтгаан болохгүй.
А: Хийжүүлсэн ундааг уухад ходоод-улаан хоолойн шүүсний урвуу урсгал өвчин үүсэх үү?
Х: Үгүй. Одоогоор мэдэгдэж байгаа шинжлэх ухааны мэдлэгүүдийг тоймлон үзэхэд хийжүүлсэн ундааны хэрэглээ нь ходоод – улаан хоолойн шүүсний урвуу урсгал өвчнийг ихэсгэх, багасгах үйлчлэлийн аль алиныг үзүүлдэггүй байна. Эмчилгээ хийлгэж байгаа болон ходоод – улаан хоолойн шүүсний урвуу урсгал өвчинтэй хүмүүс өөрийн эмчтэйгээ холбогдож, өвчний байдал, түүн дотроо хоолны хорио цээрийн талаар зөвлөх хэрэгтэй (Johnson, ба бусад, 2010).
А: Хийжүүлэлт нь бие махбодод ямар үйлчлэлтэй вэ?
Х: Судалгааны ажлын дүнгээс үзэхэд хийжүүлсэн ундаа эхлээд аманд орох үед хийжүүлсэн ус нь хэлэн дээрх хэд хэдэн хүлээн авагчуудыг цочроон аман дотор чимчигнэх мэдрэмжийг төрүүлнэ (Simmons 1999; Cowart 1998).
Ундааг залгих үед хийжүүлсэн ундаан дахь нүүрстөрөгчийн давхар ислийн үндсэн хэсэг нь ходоодонд ордоггүй, хийн ихэнх нь ундааны савыг онгойлгоход алдагддаг юм. Ходоодонд орсон багахан хэмжээний хий нь хоол боловсруулах эрхтний ханаар хурдан хугацаанд, хялбархан шимэгддэг. Ийнхүү бие мах бодод шимэгдэж байгаа хийн хэмжээг ердийн нөхцөлд энерги авсны дүнд бие мах бодын ялгаруулж байгаа хийтэй харьцуулахад өчүүхэн бага хэмжээ гарна.
Заримдаа ундааг хурдан хурдан залгилж уух үед нүүрсхүчлийн хийтэй хамтаар агаар залгигдаж ходоодонд орно. Ийнхүү гэдсэнд орсон хий нь олон нийтийн дунд унгах, хэхрэх зэрэг таагүй байдал үүсгэн биеэс гадагшлахыг эс тооцвол ямар нэгэн асуудал үүсгэхгүй (Cuomo 2009).
А: Хийжүүлэлт нь эрүүл мэндэд тустай юу?
Х: Олон зууны туршид хийжүүлсэн ундаа нь хоолны шингэцийг сайжруулдаг хэмээн үзсээр ирсэн бөгөөд энэ талаар нэмж судалгаа хийх шаардлагатай байгаа юм (Cuomo 2009, 2008, 2002).
А: Хийжүүлсэн ундаан дахь нүүрстөрөгчийн давхар исэл илчлэг агуулдаг уу?
Х: Үгүй. Хийжүүлсэн ундааг хөөсрүүлэх үүрэгтэй нүүрстөрөгчийн давхар исэл нь илчлэг агуулахгүй. Энэ нь зөвхөн нүүрстөрөгч ба хүчилтөрөгчөөс тогтдог учир биеийн жинг хянаж, удирдах хүчин зүйл болохгүй. Гэсэн хэдий ч хийжүүлсэн ундаа нь найрлаган дахь саахар болон бусад бүрдэл хэсгүүдээсээ хамааран биед илчлэг өгнө. Хоол хүнс, эсвэл ундаа, түүн дотроо манай үйлдвэрлэдэг илчлэгтэй ундаанаас ч авч байна уу гэдгээс үл хамааран нийт илчлэгийн хэмжээг тооцох ёстой гэдгийг ямагт санаж явах нь маш чухал.
А: Нүүрстөрөгчийн давхар ислийг ундаанд хэрхэн нэмдэг вэ?
Х: Байгалаасаа хийжсэн усыг олон зууны турш хэрэглэсээр ирсэн боловч 19 – р зууны дунд үе хүртэл хийжүүлэх ажиллагаа арилжаанд нэвтрээгүй, хийжүүлсэн ундаа дэлхий дахинд тархаагүй байсан юм. Өнөөдөр КОКА-КОЛА компани болон хийжүүлсэн ундаа үйлдвэрлэгч бусад компаниуд нүүрстөрөгчийн давхар ислийг шингэн рүү шахах төхөөрөмжийг ашиглаж байна.
А: Хийн бөмбөлгүүд ундааны саванд хэрхэн хадгалагддаг вэ?
Х: Бөглөө нь нүүрстөрөгчийн давхар исэл шүүрч гарахааргүйгээр зохион бүтээгдсэн байдаг учир хийжүүлсэн ундаа нь онгойлгох хүртлээ хий агуулж байдаг. Таныг дуртай ундааныхаа бөглөөг онгойлгох үед дотор нь байсан хий нь ялгарна. Ундаагаа онгойлгоод удаан орхиход нүүрстөрөгчийн давхар исэл нь аажмаар алдагдаж, ундаа “гөлгөр” болж, сэнгэнэсэн амт нь байхгүй болно.
КОКА-КОЛА компанийн хувьд ундааг савлах, бөглөх ажиллагааг секундын дотор л онгойлгох боломжтойгоор бөглөдөг төхөөрөмж ашиглан гүйцэтгэдэг юм. Энэ арга нь 200 гаруй жилийн туршид нэг хэвээрээ л байгаа юм.
А: Хийжүүлэлт нь ундааны амтанд хэрхэн нөлөөлдөг вэ?
Х: КОКА-КОЛА компанийн шинжээчид хийжүүлсэн ундааны найрлагын бүрдэл хэсгүүд нь түүний амт болоод сэргээх чадварыг хэрхэн нэмэгдүүлдэг болохыг судалсан байна. Зарим судлаачдын үзэж байгаагаар хийжүүлсэн ундаа эхлээд аманд орох үед хийжүүлсэн ус нь хэлэн дээрх хэд хэдэн хүлээн авагчуудыг цочроон аман дотор чимчигнэх мэдрэмжийг төрүүлнэ (Cowart 1998).
Кока-Кола, Coke diet, Фанта болон КОКА-КОЛА компанийн ундаа бүрийн саван доторх маш нарийн ширхэгтэй хийн бөмбөлгүүд нь ундааг анх сороход л мэдрэхүйд шууд нөлөөлнө. Баримтаас үзэхэд хийжүүлэлт амтанд хэрхэн нөлөөлдгийг судалсан нэгэн судалгаагаанаас үзэхэд хийжүүлсэн ундаа нь давстай болон чихэрлэг хүнсний амтлагдах байдлыг нэмэгдүүлдэг байна (Cuomo 2002).
Ундааны хийжүүлэлтийг тэнцвэртэй байлгаснаар түүний өвөрмөц амт, сэргээх чанар нь хамгийн сайн болдог. Ундаан дахь нүүрстөрөгчийн давхар исэл нь ялгарч, ундаа нэгэнт “гөлгөр” болсон бол аманд мэдрэгдэх сэнгэнэсэн амт нь алдагдана.
Ашигласан материал:
Cowart BJ. CO2 – ыг уламжлалт амттай уусмалд нэмж амтны чанарыг өөрчлөх нь, 1998 оны 8 сар;23(4):397-
402.
Cuomo R, ба бусад, Функциональ диспепси ба түгжрэлд хийжүүлсэн усны үзүүлэх нөлөө, Европын сэтгүүл “Gastroenterol Hepatol”, 2002 оны 9 сар;14(9):991-9.
Cuomo R, ба бусад, Хийжүүлсэн чихэрлэг ундаа нь эрүүл хүний хоол боловсруулах дээд замын эрхтнүүдийн физиологид нөлөөлөхгүй, Neurogastroenterol Motil. 2008 оны 7 сар ;20(7):780-9. Электрон хэвлэл: 2008 оны 3 сарын 26.
Cuomo R, ба бусад, Хийжүүлсэн ундаа ба ходоод гэдэсний хөндий: Домог ба бодит байдлын дундуур, Nutr Metab Cardiovasc Dis. 2009 оны 12 сар;19(10):683-9. Электрон хэвлэл: 2009 оны 6 сарын 6
Johnson T, L Gerson, T Hershcovici, C Stave, R. Fass. Системчилсэн тойм: Ходоод – улаан хоолойн шүүсний урвуу урсгалын өвчинд хийжүүлсэн ундаа нөлөөлөх нь, Aliment Pharmacol Ther. 2010 оны 1 сар ;31, 607-614.
Simmons CT, ба бусад. Хийжүүлсэн ундааны нөлөөгөөр аманд үүсэх мэдрэмжийн невробиологийн ба психофизиологийн механизм, Neurosci Сэтгүүл, 1999 оны 9 сар 15;19(18):8134-44.
Иймээс Кока-Кола компанийн Монгол дахь албан ёсны савлагч үйлдвэр болох М-Си-Эс Кока-Кола компани “ЭЕРЭГЭЭР АМЬДАРЦГААЯ” хөтөлбөрийн хүрээнд хэрэглэгчдийн хоол, хүнсний зөв, зохистой хэрэглээний талаархи мэдлэгийг нэмэгдүүлэх зорилгоор баталгаажсан эх сурвалж бүхий мэдээллийг шат дараалалтайгаар хэрэглэгчиддээ хүргэж байна.
Энэ удаад хийжүүлсэн ундааны үндсэн түүхий эдүүдийн нэг болох нүүрсхүчлийн хийний талаархи сонирхолтой сэдвийг хөндлөө.
Үндсэн баримтууд:
• Бидний амьсгалаараа гаргадаг, ургамлын өөртөө шингээдэг нүүрстөрөгчийн давхар исэл /нүүрсхүчлийн хий/ - ийг даралтан дор шингэн рүү шахах замаар ундааг хийжүүлж, түүнийг өвөрмөц сэнгэнэсэн амттай, сэргээх чанартай болгодог юм.
• Байгалийн хийжсэн ундаа нь мэдэгдэхүйц ач холбогдолтой байсан учраас олон зууны турш хэрэглэсээр ирсэн ба цаашид илэрч болох ач холбогдлуудыг нь өнөөдөр ч үргэлжлүүлэн судалсаар байна.
• Хийжүүлсэн ундаа нь дэлхийд маш ихэд түгэн тархжээ. 2009 оны байдлаар дэлхий нийтээр 1 триллион гаруй аяга /240 мл буюу 8 шингэний унц/ согтууруулах үйлчлэлгүй (спиртгүй) хийжүүлсэн ундааг хэрэглэжээ.
• Хийжүүлсэн ундааг ууснаар бие мах бодыг хөөлгөхгүй. Хийжүүлсэн ундаан дахь нүүрстөрөгчийн давхар ислийн үндсэн хэсэг нь ходоодонд ордоггүй, хийн ихэнх нь ундааны савыг онгойлгоход алдагддаг. Ходоодонд орсон багахан хэмжээний хий нь хоол боловсруулах эрхтний ханаар хурдан хугацаанд, хялбархан шимэгддэг юм. Ийнхүү бие махбодод шимэгдэж байгаа хийн хэмжээг ердийн нөхцөлд бие махбодын ялгаруулж байгаа хийтэй харьцуулахад өчүүхэн бага хэмжээ гарна (Cuomo 2009).
• Хийжүүлсэн ундааг ууснаар целлюлит үүсгэхгүй. Целлюлит гэдэг нь арьсны гадаргуу доорх холбогч эдийн завсраар өөхний эдүүд орсноор арьсыг овгор товгор болгохыг дүрсэлсэн нэр түгээмэл томъёо юм. Хооллолтын хэлбэр, илүүдэл жин зэрэг нь целлюлит үүсэх үндсэн хүчин зүйл болдог ба ямар нэгэн хоол, ундаа, түүн дотроо хийжүүлсэн ундаа нь дангаараа целлюлит үүсэх шалтгаан болохгүй.
Хэрэглэгчдийн байнга асуудаг асуултууд:
А: Хийжүүлэлт гэж юу вэ?
Х: Бидний амьсгалаараа гаргадаг, ургамлын өөртөө шингээдэг нүүрстөрөгчийн давхар исэл /нүүрсхүчлийн хий/ - ийг даралтан дор шингэн рүү шахах замаар ундааг хийжүүлдэг юм. Энэхүү үйл ажиллагааны дүнд өнөөдөр бидний ууж зугаацдаг ундаанд хийн бөмбөлгүүд ордог юм.
А: Хийжүүлэлт хаанаас үүсэлтэй вэ?
Х: Байгалийн хийжсэн ундааг хэдэн мянган жилийн туршид хэрэглэсээр ирсэн ба түүхийг нь авч үзвэл эртний Грек, Ромын үед ирнэ. 1500 – аад оны үед Бельгийн Спа тосгон нь халуун рашаан усны анхны сувиллуудын нэг гэдгээрээ алдартай байжээ. Иймээс эмчилгээ, сувиллын ийм халуун рашааныг “spa” хэмээн нэрлэх болсон байна. Хийжүүлсэн ус нь хоолны шингэцэнд тустай, сэргээх үйлчлэлтэй гэж үздэг байсан учраас “spa” нь хүмүүсийг өөртөө татсаар иржээ.
Хүний хийсэн анхны хийжүүлсэн ундааны технологи нь 18-р зууны сүүлийн хагаст амьдарч байсан Английн эрдэмтэн Жосеф Приистлигийн гавьяатай холбоотой. Тэрээр нүүрстөрөгчийн давхар ислийг даралтан дор усанд шахаж уусган, нилээд удаан хугацаанд тогтвортой байж чадах хийн бөмбөлгүүдийг үүсгэх аргыг зохион бүтээжээ.
Усыг “агааржуулах” – ад хэрэглэсэн Доктор Приистлигийн агааржуулалтын энэхүү үндсэн арга нь талхны зуурмагийг хөөлгөхөд хэрэглэдэг бидний аргатай ижилхэн юм. 1800 – аад оны дунд үеэс хүмүүс хийжүүлсэн усанд саахар, жимсний шүүс, бусад амт оруулагчдыг нэмдэг болсон ба энэ нь хийжүүлсэн ундаанаас ямар нэгэн ашиг тус авахаасаа илүүтэйгээр сэргэж, зугаацахад ашиглагдах болсон байна.
А: Хийжүүлсэн ундаа аюулгүй юу?
Х: Тиймээ. Хүнсний бусад бүрдэл хэсгүүдийн нэгэн адил хийжүүлсэн ундаанд хэрэглэдэг нүүрстөрөгчийн давхар ислийн аюулгүй байдлыг хууль ёсны эрх бүхий зохицуулах байгууллагаас хянан үзээд аюулгүй болохыг нь баталсан байна. Нүүрстөрөгчийн давхар исэл гэдэг нь агаар мандалд байдаг нүүрсхүчлийн хий бөгөөд бид амьсгалаараа гаргаж, ургамал шингээж байдаг юм.
А: Хийжүүлсэн ундаа уух нь ясанд хортой юу?
Х: Үгүй. Хөөсөрсөн /хийжүүлсэн/ ундаа ууснаар ясыг хэврэгшүүлэхгүй, мөн ясны сийрэгжилт үүсгэхгүй. Сайн хооллолт, хангалттай хэмжээний кальци, Д амин дэм, К амин дэм, мөн биеийн хөдөлмөр, түүн дотроо хүнд юм өргөх дасгал хөдөлгөөн нь ясны эрүүл мэндийг тодорхойлоход чухал үүрэг гүйцэтгэнэ.
А: Хийжүүлсэн ундаан дахь нүүрстөрөгчийн давхар исэл нь бие махбодыг хөөлгөдөг үү?
Х: Үгүй. Хийжүүлсэн ундааг ууснаар бие махбодыг хөөлгөхгүй. Хийжүүлсэн ундаан дахь нүүрстөрөгчийн давхар ислийн үндсэн хэсэг нь ходоодонд ордоггүй, хийн ихэнх нь ундааны савыг онгойлгоход алдагддаг. Ходоодонд орсон багахан хэмжээний хий нь хоол боловсруулах эрхтний ханаар хурдан хугацаанд, хялбархан шимэгддэг юм. Ийнхүү бие махбодод шимэгдэж байгаа хийн хэмжээг ердийн нөхцөлд бие махбодын ялгаруулж байгаа хийтэй харьцуулахад өчүүхэн бага хэмжээ гарна (Cuomo 2009).
А: Хийжүүлсэн ундааг уухад целлюлит үүсдэг гэж үнэн үү?
Х: Үгүй. Хийжүүлсэн ундааг ууснаар целлюлит үүсгэхгүй. Целлюлит гэдэг нь арьсны гадаргуу доорх холбогч эдийн завсраар өөхний эдүүд орсноор арьсыг овгор товгор болгохыг дүрсэлсэн нэр түгээмэл томъёо юм. Хооллолтын хэлбэр, илүүдэл жин зэрэг нь целлюлит үүсэх үндсэн хүчин зүйл болдог ба ямар нэгэн хоол, ундаа, түүн дотроо хийжүүлсэн ундаа нь дангаараа целлюлит үүсэх шалтгаан болохгүй.
А: Хийжүүлсэн ундааг уухад ходоод-улаан хоолойн шүүсний урвуу урсгал өвчин үүсэх үү?
Х: Үгүй. Одоогоор мэдэгдэж байгаа шинжлэх ухааны мэдлэгүүдийг тоймлон үзэхэд хийжүүлсэн ундааны хэрэглээ нь ходоод – улаан хоолойн шүүсний урвуу урсгал өвчнийг ихэсгэх, багасгах үйлчлэлийн аль алиныг үзүүлдэггүй байна. Эмчилгээ хийлгэж байгаа болон ходоод – улаан хоолойн шүүсний урвуу урсгал өвчинтэй хүмүүс өөрийн эмчтэйгээ холбогдож, өвчний байдал, түүн дотроо хоолны хорио цээрийн талаар зөвлөх хэрэгтэй (Johnson, ба бусад, 2010).
А: Хийжүүлэлт нь бие махбодод ямар үйлчлэлтэй вэ?
Х: Судалгааны ажлын дүнгээс үзэхэд хийжүүлсэн ундаа эхлээд аманд орох үед хийжүүлсэн ус нь хэлэн дээрх хэд хэдэн хүлээн авагчуудыг цочроон аман дотор чимчигнэх мэдрэмжийг төрүүлнэ (Simmons 1999; Cowart 1998).
Ундааг залгих үед хийжүүлсэн ундаан дахь нүүрстөрөгчийн давхар ислийн үндсэн хэсэг нь ходоодонд ордоггүй, хийн ихэнх нь ундааны савыг онгойлгоход алдагддаг юм. Ходоодонд орсон багахан хэмжээний хий нь хоол боловсруулах эрхтний ханаар хурдан хугацаанд, хялбархан шимэгддэг. Ийнхүү бие мах бодод шимэгдэж байгаа хийн хэмжээг ердийн нөхцөлд энерги авсны дүнд бие мах бодын ялгаруулж байгаа хийтэй харьцуулахад өчүүхэн бага хэмжээ гарна.
Заримдаа ундааг хурдан хурдан залгилж уух үед нүүрсхүчлийн хийтэй хамтаар агаар залгигдаж ходоодонд орно. Ийнхүү гэдсэнд орсон хий нь олон нийтийн дунд унгах, хэхрэх зэрэг таагүй байдал үүсгэн биеэс гадагшлахыг эс тооцвол ямар нэгэн асуудал үүсгэхгүй (Cuomo 2009).
А: Хийжүүлэлт нь эрүүл мэндэд тустай юу?
Х: Олон зууны туршид хийжүүлсэн ундаа нь хоолны шингэцийг сайжруулдаг хэмээн үзсээр ирсэн бөгөөд энэ талаар нэмж судалгаа хийх шаардлагатай байгаа юм (Cuomo 2009, 2008, 2002).
А: Хийжүүлсэн ундаан дахь нүүрстөрөгчийн давхар исэл илчлэг агуулдаг уу?
Х: Үгүй. Хийжүүлсэн ундааг хөөсрүүлэх үүрэгтэй нүүрстөрөгчийн давхар исэл нь илчлэг агуулахгүй. Энэ нь зөвхөн нүүрстөрөгч ба хүчилтөрөгчөөс тогтдог учир биеийн жинг хянаж, удирдах хүчин зүйл болохгүй. Гэсэн хэдий ч хийжүүлсэн ундаа нь найрлаган дахь саахар болон бусад бүрдэл хэсгүүдээсээ хамааран биед илчлэг өгнө. Хоол хүнс, эсвэл ундаа, түүн дотроо манай үйлдвэрлэдэг илчлэгтэй ундаанаас ч авч байна уу гэдгээс үл хамааран нийт илчлэгийн хэмжээг тооцох ёстой гэдгийг ямагт санаж явах нь маш чухал.
А: Нүүрстөрөгчийн давхар ислийг ундаанд хэрхэн нэмдэг вэ?
Х: Байгалаасаа хийжсэн усыг олон зууны турш хэрэглэсээр ирсэн боловч 19 – р зууны дунд үе хүртэл хийжүүлэх ажиллагаа арилжаанд нэвтрээгүй, хийжүүлсэн ундаа дэлхий дахинд тархаагүй байсан юм. Өнөөдөр КОКА-КОЛА компани болон хийжүүлсэн ундаа үйлдвэрлэгч бусад компаниуд нүүрстөрөгчийн давхар ислийг шингэн рүү шахах төхөөрөмжийг ашиглаж байна.
А: Хийн бөмбөлгүүд ундааны саванд хэрхэн хадгалагддаг вэ?
Х: Бөглөө нь нүүрстөрөгчийн давхар исэл шүүрч гарахааргүйгээр зохион бүтээгдсэн байдаг учир хийжүүлсэн ундаа нь онгойлгох хүртлээ хий агуулж байдаг. Таныг дуртай ундааныхаа бөглөөг онгойлгох үед дотор нь байсан хий нь ялгарна. Ундаагаа онгойлгоод удаан орхиход нүүрстөрөгчийн давхар исэл нь аажмаар алдагдаж, ундаа “гөлгөр” болж, сэнгэнэсэн амт нь байхгүй болно.
КОКА-КОЛА компанийн хувьд ундааг савлах, бөглөх ажиллагааг секундын дотор л онгойлгох боломжтойгоор бөглөдөг төхөөрөмж ашиглан гүйцэтгэдэг юм. Энэ арга нь 200 гаруй жилийн туршид нэг хэвээрээ л байгаа юм.
А: Хийжүүлэлт нь ундааны амтанд хэрхэн нөлөөлдөг вэ?
Х: КОКА-КОЛА компанийн шинжээчид хийжүүлсэн ундааны найрлагын бүрдэл хэсгүүд нь түүний амт болоод сэргээх чадварыг хэрхэн нэмэгдүүлдэг болохыг судалсан байна. Зарим судлаачдын үзэж байгаагаар хийжүүлсэн ундаа эхлээд аманд орох үед хийжүүлсэн ус нь хэлэн дээрх хэд хэдэн хүлээн авагчуудыг цочроон аман дотор чимчигнэх мэдрэмжийг төрүүлнэ (Cowart 1998).
Кока-Кола, Coke diet, Фанта болон КОКА-КОЛА компанийн ундаа бүрийн саван доторх маш нарийн ширхэгтэй хийн бөмбөлгүүд нь ундааг анх сороход л мэдрэхүйд шууд нөлөөлнө. Баримтаас үзэхэд хийжүүлэлт амтанд хэрхэн нөлөөлдгийг судалсан нэгэн судалгаагаанаас үзэхэд хийжүүлсэн ундаа нь давстай болон чихэрлэг хүнсний амтлагдах байдлыг нэмэгдүүлдэг байна (Cuomo 2002).
Ундааны хийжүүлэлтийг тэнцвэртэй байлгаснаар түүний өвөрмөц амт, сэргээх чанар нь хамгийн сайн болдог. Ундаан дахь нүүрстөрөгчийн давхар исэл нь ялгарч, ундаа нэгэнт “гөлгөр” болсон бол аманд мэдрэгдэх сэнгэнэсэн амт нь алдагдана.
Ашигласан материал:
Cowart BJ. CO2 – ыг уламжлалт амттай уусмалд нэмж амтны чанарыг өөрчлөх нь, 1998 оны 8 сар;23(4):397-
402.
Cuomo R, ба бусад, Функциональ диспепси ба түгжрэлд хийжүүлсэн усны үзүүлэх нөлөө, Европын сэтгүүл “Gastroenterol Hepatol”, 2002 оны 9 сар;14(9):991-9.
Cuomo R, ба бусад, Хийжүүлсэн чихэрлэг ундаа нь эрүүл хүний хоол боловсруулах дээд замын эрхтнүүдийн физиологид нөлөөлөхгүй, Neurogastroenterol Motil. 2008 оны 7 сар ;20(7):780-9. Электрон хэвлэл: 2008 оны 3 сарын 26.
Cuomo R, ба бусад, Хийжүүлсэн ундаа ба ходоод гэдэсний хөндий: Домог ба бодит байдлын дундуур, Nutr Metab Cardiovasc Dis. 2009 оны 12 сар;19(10):683-9. Электрон хэвлэл: 2009 оны 6 сарын 6
Johnson T, L Gerson, T Hershcovici, C Stave, R. Fass. Системчилсэн тойм: Ходоод – улаан хоолойн шүүсний урвуу урсгалын өвчинд хийжүүлсэн ундаа нөлөөлөх нь, Aliment Pharmacol Ther. 2010 оны 1 сар ;31, 607-614.
Simmons CT, ба бусад. Хийжүүлсэн ундааны нөлөөгөөр аманд үүсэх мэдрэмжийн невробиологийн ба психофизиологийн механизм, Neurosci Сэтгүүл, 1999 оны 9 сар 15;19(18):8134-44.