Тээр жил яагаа вэ, Улаанбаатар утаагүй байж үзсэн дээ. Тэгээд бөөн сүр дуулиан болж улсынхаа ерөнхийлөгчийг дуу нэгтэйгээр сонгоогүй юу. Үгүй ээ, ер төрийнхөө дээд эрх баригчдаа ч алга ташин сонгосон. Тэгсэн гэнэтхэн л утаа сууниглаж, өтгөн манан боллоо. Хүүхэд, хөгшидгүй, залуу халуун гэлтгүй толгой өвдөж, ханиаднаас салахаа байлаа. Хоолой ч хорсож, шалтгаангүй толгой өвдөх өдрүүд үргэлжилсээр.

ТЭГВЭЛ УТААГ АРИЛГАХААР ТӨР ЮУ ХИЙВ?

Засгийн газраас агаар, орчны бохирдлыг бууруулах чиглэлээр зарцуулсан хөрөнгийн ашиглалт, үр нөлөө сэдвээр хийсэн аудитын тайланд 2017-2020 онд утааг бууруулахаар 456 тэрбум төгрөгийг зарцуулжээ. Харин өнгөрсөн онд нийтдээ 1.3 тэрбум төгрөгийг зарцуулсан байв.  

2019 онд түүхий нүүрс түлэхийг хориглож, сайжруулсан шахмал түлшинд шилжлээ. 2020 онд “утааг яллаа” хэмээн төрийн тэргүүнүүд зарлаж, ард иргэд бид алга ташив. Гэвч удалгүй угаартаж нас барсан иргэдийн тоо нэмэгдэж, утаагаар амьсгалах бидний бухимдал дээд цэгтээ хүрэв.  

Улсын Их Хурлын Үйлдвэржилтийн бодлогын байнгын хорооны өнөөдрийн /2023.10.17/ хуралдаанд РМ2.5 тоосонцор 56, РМ10 тоосонцор 43 хувиар тус тус буурсан үзүүлэлт гарснаар агаарын бохирдлыг 50 хувиар бууруулаад байна хэмээн “Тавантолгой түлш” ХХК-ийн Санхүү, эдийн засгийн газрын дарга А.Батзориг хэлжээ.

2020 ОНД УТАА БУУРСАН УУ?  

Хамгийн сонирхолтой нь 2020 онд агаарын бохирдлоос үүдэлтэй амьсгалын замын өвчин өмнөх оноос 22 хувиар буурсан үзүүлэлттэй байна. Гэхдээ цар тахлын нөлөөгөөр хүн бүр маск зүүж хэвшсэнтэй холбоотой байж болох юм. 

Удалгүй 2021 оноос эхлэн утаа ихсэж 2024 онд гамшгийн түвшинд хүрэв. Эрх баригчид нь сайжруулсан түлш утааг бууруулсан гэх боловч олон нийт сайжруулсан түлшний найрлагад "учир байна" хэмээн шүүмжилсээр байна.

Энэ асуудлаар Тавантолгой түлш ХХК-аас тодруулахад "Тавантолгой Түлш ХХК хоногт 2200-2500 тонн сайжруулсан шахмал түлшийг үйлдвэрлэж Улаанбаатарын өрхийн хэрэглээнд нийлүүлдэг. Өнөөдрийн байдлаар шахмал түлшийн түүхийн эд тасалдах аюулгүй байна.

2019 онд Тавантолгой түлш байгуулагдахад л Энержи Ресурс компаниас ангилж ялгасан, эрчим хүчний нүүрс буюу Мидлингийг ашиглаж байна. Энэ мидлинг нь шахмал түлшийн 95 хувийг бүрдүүлдэг. Уг мидлинг нь MNS6226;2011 стандарттай.

Энэхүү мидлингээр бид стандартын дагуу шахмал түлш үйлдвэрлэдэг. 2019 оноос шахмал түлшний найрлагад өөрчлөлт ороогүй. 95 хувьд нь мидлинг, 5 хувьд нь барьцалдуулагч ордог. Барьцалдуулагчийг ургамлын гаралтай эрдэнэ шишийн цардуулаар хийдэг.

Мөн дотоодын компанийн үйлдвэрлэсэн целлюлоз, байгалийн шохойн чулуун орцтой барьцалдуулагчийг хэрэглэж байна. Нэг ёсондоо ургамлын болон байгалийн гаралтай барьцалдуулагчийг хэрэглэж байна. Бид хөндлөнгийн байгууллагуудаар хяналтаа тавиулдаг. Мөн дотоодын лабораторид байнга шинжилгээ хийдэг" гэсэн юм.  

Харин Нийслэлийн Засаг даргын нийгмийн салбар, ногоон хөгжил болон агаар, орчны бохирдлын асуудал хариуцсан орлогч А.Амартүвшин агаарын бохирдлыг бууруулах шийдэл болон нийслэлийн төсвийн талаар мэдээлэл өгөх үеэрээ "Сүүлийн жилүүдэд агаарын бохирдол өмнөх жилүүдтэйгээ ижил түвшинд байгаа бол хүхрийн хэмжээ нэмэгдсэн нь лабораторийн шинжилгээгээр нотлогдсон. Харин сайжруулсан түлш хэрэглэснээр түүхий нүүрс түлж байсан үеийнхээс агаарын бохирдол 50-60 хувь буурсан" гэв.

Жилээс жилд нэмэгдэх агаарын бохирдол болох утаа. Хоруу чанар их тул амьсгалын замын өвчлөлийг нэмж байна. "Агаар, орчны бохирдлыг бууруулах үндэсний хороо"-г татан буулгаж, түүний чиг үүрэг, төсвийг Улаанбаатар хотын захиргаа болон Байгаль орчин, уур амьсгалын яаманд шилжүүлсэн нь энэ бодлогын залгамж чанарт сөргөөр нөлөөлснийг мэргэжилтнүүд хэлж байна.

Утаа гээд л байдаг. Утааны хор хөнөөлийг үр хүүхэд минь эрүүл мэндээрээ төлж байна. Өвөл болдог шүү дээ. Сонгуулиар сонголтоо зөв хийгээрэй гэж олонд уриалах иргэд байдаг ч нэг л янзаараа. Энэ сонголтыг хийсэн иргэд бид өөрсдөдөө буруу өгөх үү? Эсвэл энгийн нэг асуудлыг  ч шийдэж чаддаггүй эрх баригчдадаа бурууг өгөх үү. Үндсэн хуулиараа ч тэр монгол улсын иргэн бүр эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах эрхтэй.