Хөгжлийн банкны хянан шалгах түр хорооны нотлох баримтыг шинжлэн судлах гурав дахь шатны сонсгол хоёр дахь өдрөө үргэлжилж байна. 

Уг сонсголд арилжааны банкуудаар дамжуулан олгосон  дөрвөн  багц зээлийн асуудлыг авч хэлэлцэх юм. Үүнд:

• Хүнсний улаан буудайн нөөц бүрдүүлэх төсөл;
• Арьс ширийг дотооддоо гүн боловсруулах болон түүгээр бэлэн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх үндэсний үйлдвэрлэгчдэд хөнгөлөлттэй зээл олгох төсөл;
• “Газар тариалангийн үйлдвэрлэлийг тогтворжуулах” богино хугацааны хөтөлбөр 2016 он;
• Газар тариалангийн тогтвортой хөгжлийг дэмжих 2020 оны хөнгөлөлттэй дамжуулан олгосон зээл;

Зээлийг Төрийн банк, ХААН, Голомт банкуудаар дамжуулан олгожээ. Нийт 833 зээлдэгчид 76.3 тэрбум төгрөгийн зээл олгосон байна.

Голомт банкаар дамжуулан 6 зээл олгосноос өнөөдрийн байдлаар зээлийн үлдэгдэл байхгүй. Төрийн банк 71 зээл олгосноос 3 зээлийн үлдэгдэлтэй. "Буянт агро" хамгийн том зээлийг авсан байна. Бүх зээлийн хүү жилийн 3 хувь байжээ.

"Нью ариг ус" компани 1 тэрбум төгрөгийн зээлийн үлдэгдэлтэй байна.ХХААХҮЯ-ны удирдлагууд сонсголд оролцон, Түр хорооны гишүүдийн асуултад хариулж байна. Нийт зээлийн 79 хувийг ХААН банкаар дамжуулан олгожээ. Нэн хөнгөлөлттэй зээлүүдээс 27 тэрбум төгрөгийг өөр зээл төлөхөд зарцуулсан хэмээн шинжээч дүгнэв. Мөн бэлэн мөнгөөр авсан тохиолдлууд ч гарсан гэдгийг Түр хорооны дарга, УИХ-ын гишүүн Б.Энхбаяр онцлов.   

ХХААХҮЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн дарга Т.Жамбалцэрэн: 2016 онд УИХ-аар улсын төсвийн тухай хуулийг хэлэлцэх үеэр ААН-үүдэд 3 хувийн хүүтэй зээл олгох шийдвэр гарсан. 2020 онд цар тахалд өртсөн ААН-үүдийг дэмжих зорилгоор 76 тэрбум төгрөгийг 300 орчим компани, хувь хүнд хөнгөлөлттэй зээл олгосон. Онцгой нөхцөл үүссэн тул энэ зээлийг олгосон. Үүний үр дүнд ургацын хэмжээ өссөн.  Бид аль болох арилжааны банкуудаар дамжуулан, тэдний эх үүсвэрээр зээл олгох бодлого баримталдаг. Харин зээлийн хүүг улсын төсвөөс татаас хэлбэрээр олгосон.             

АТГ эдгээр зээл олголтод шалгалт хийгээд тайлан нь удахгүй гарна. Засгийн газрын тусгай сангийн тухай хуулийн төслийг удахгүй хэлэлцэнэ. Иймд манай яамны харьяаны сангуудад шалгалт орсон.      

Хөгжлийн банкны Захиргаа удирдлагын газрын даргын үүргийг түр орлон гүйцэтгэгч Мөрөн: 2020 онд Хөгжлийн банкны захирлаар Н.Мөнхсүх ажилласан. Тэрээр хоёр хоногийн зайтай, хоёр өөр утга агуулга бүхий тогтоол гарган, дээрх зээлүүдийг олгосон.     

ХААН банкаар дамжуулан олгосон зээлийн хамгийн өндөр дүн 2 тэрбум төгрөг, хамгийн бага нь 79 мянган төгрөг байжээ. Яагаад 79 мянган төгрөгийн зээл олгосныг УИХ-ын гишүүн Т.Доржханд онцолж, ийм бага хэмжээний зээл гаргахын тулд 2 тэрбум төгрөгтэй яг адил хэмжээний цаг зарцуулна гэсэн юм.     

Мөн тэрээр ХХААХҮЯ ковидоор далимдуулж, 2020 оны дөрөвдүгээр сард буюу сонгуулийн өмнө хөнгөлөлттэй зээл олгожээ. ХААН банк олон зээл санхүүжүүлжээ. 837 зээлээс 700 орчмыг нь олгожээ. Олон салбартай тул хөдөө аж ахуйн зээлийн дийлэнхийг ХААН олгосныг ойлгож байна. Гэхдээ маш бага үнийн дүнтэй зээлүүдийг та нар судлах нь ашигтай юу? Эсвэл шинэ зээлдэгчтэй болох тактик уу гэдгийг тус банкны эдийн засагчаас асуув.    

ХХБ-ны эзэн Д.Эрдэнэбилэгийг мөн энэ сонсголд дуудах нь зөв. Хөгжлийн банкны зээл халамжийн мөнгө биш. Дамжуулан олгох зээлийн дээд, доод хязгаар тааз гэж байдаггүй юм уу? ХХБ Төв банкнаас ч бага хүүтэй мөнгө авсан. Төрийн бондтой холбоотой санхүүгийн схем зурсан. Н.Золжаргал Ерөнхийлөгчийг мөн авчирмаар байна. Тэдний схемийн золиос нь хэн болсон талаар яримаар байна. ХАА-г нэг жилийн хугацаатай зээлээр дэмжих боломжтой юу?  

ХААН банкны Эрсдэл хариуцсан дэд захирал Энхбаатар: ХХААХҮЯ 25 мянга орчим буюу маш олон хүний нэр өгсөн. Эдгээр иргэд, ААН-ээс ч маш их хүсэлт өгснөөс бид 700 орчимд нь зээл олгосон, бүгдэд нь үйлчилсэн. Тухайн үед цар тахлын улмаас орон нутагт хөл хорио тавьсан ч бид харилцагчдаа хүндлэн үйлчлэхээс өөр гарцгүй. Эдгээр зээлээс банк их ашиг олоогүй. Гурван зээлээс бусдыг нь төлсөн гэв.       

УИХ-ын гишүүн Б.Энхбаяр: Хөгжлийн банкны гүйцэтгэх захирал асан Н.Мөнхсүхийг (Одоо Сангийн яаманд ажилладаг), Сангийн сайд асан Ч.Хүрбэлбаатарыг өнөөдөр дуудах ёстой байжээ. Шинжээчид гэрчээр дуудахдаа анхаарна уу. Хөгжлийн банкны тухайн үеийн удирдлагууд ХАА-н зээл олгох боломжгүй гэсэн ч олон зээл олгожээ. 2020 оны хавар Хөгжлийн банканд улаан гэрэл ассан гэдгийг илчилсэн шалгалтын үр дүнг Ч.Хүрэлбаатар нуусан. Үүний үр дагавар нь өнөөдөр илэрч, эдгээр зээлийг бид энд яриад сууж байна.  

ХААН банк Хөгжлийн банкны олон зээлийг дамжуулан олгосон. Ц.Баатарсайхан захирлыг дуудсан ч ирсэнгүй. Маргаашийн сонсголд дахин дуудна. Тэр хүнд зугтах газар байхгүй. ХААН банк шууд болон шууд бусаар 180 тэрбум төгрөгийн зээлийг дамжуулан олгосон гэв.

Өнөөдрийн сонсгол дуусав. Маргааш 09.00 цагт сонсгол үргэлжилнэ.