ЖАЙКА-ийн Монгол дахь Төлөөлөгчийн Газар, Монгол Улсын Их Сургууль /МУИС/-тай хамтран “JICA Chair” буюу “Японы модернизац ба Хөгжил судлал” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж буй. Энэ хүрээнд 2 сарын 12 болон 13-ны өдөр “Япон улсын иргэдийн оролцоог хангасан Тээвэрт суурилсан хөгжлийн туршлага” сэдвээр нээлттэй тусгай лекц болон салбарын мэргэжилтнүүдэд зориулсан туршлага судлах уулзалтыг зохион байгууллаа.

2 сарын 12-ны өдөр МУИС-ийн эрдмийн танхимд МУИС-ийн “Японы модернизац ба Хөгжил судлал” хичээлийн хүрээнд сонгон суралцаж буй оюутнууд, багш судлаачдад зориулсан тусгай лекцийг танилцууллаа.  Ази судлалын тэнхимийн 3 кредит сонгон судлах хичээл болон батлагдсанаар, оюутнууд 2023 оны есдүгээр сараас кредит цагийн дагуу судлах болсон талаар бид өмнө мэдээлж байсан. https://gogo.mn/r/ydy22

Хөтөлбөрийн хүрээнд, Япон Улсаас салбар бүрийн хүндэт профессорууд хүрэлцэн ирж тусгай лекц, семинар танилцуулдаг. Өмнөх удаад “Японы хот төлөвлөлтийн хөгжлийн туршлага” сэдвээр Японы Васедагийн Их сургуулийн Байгалийн шинжлэх ухаан, инженерийн факультетын багш, профессор, ЖАЙКА-ийн Судалгааны хүрээлэнгийн зочин судлаач Китано Наохиро хүрэлцэн ирж тусгай лекц, семинарыг удирдсан.

Тэгвэл энэ сарын 12-ны өдөр болсон зургаа дахь удаагийн нээлттэй, тусгай семинарыг ЖАЙКА-ийн урилгаар хот төлөвлөлтийн мэргэжилтэн, 1 дүгээр зэргийн архитектор АБЭ ТОМОКО   “Япон улсын иргэдийн оролцоог хангасан нийтийн тээвэрт суурилсан хөгжил ТOD (Transit-Oriented Development)-ийн туршлага сэдвээр илтгэл тавилаа.

Абэ Томоко архитектор  нь 2030 он хүртэлх Улаанбаатар хотыг хөгжүүлэх хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөө боловсруулах судалгааны төсөлд оролцож, саналаа тусгаж байсан. Мөн адил Индонез, Филиппин зэрэг олон улсад ажиллаж байсан туршлагатай юм.

Тэрбээр хэлэхдээ “Анх 2006 онд Улаанбаатар хотод ирж байсан. ЖАЙКА-ийн судалгааны хүрээнд Улаанбаатар хотыг 2030 он хүртэл хөгжүүлэх хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөг боловсруулахад хамтран ажилласан. Дараа нь Хот, суурин газрыг дахин хөгжүүлэх тухай хуулийг боловсруулах төсөлд мөн оролцож байсан туршлагатай. Мөн метроны ТЭЗҮ-ийг судлах судалгаанд хамтран ажиллаж байсан.

2030 он хүртэлх хөгжлийн төлөвлөгөөг боловсруулахаар ажиллаж байхад бид, хотыг цомхон болгох шаардлагатай бөгөөд нийтийн тээврийн үйлчилгээг сайжруулж, их багтаамжтай нийтийн тээвэр буюу метро барих саналыг оруулж байсан. Хоёрдугаарт гэр хорооллын амьдрах орчныг сайжруулах асуудлыг тусгасан.

Энэ бол 20 жилийн өмнө боловсруулсан судалгаа юм. Мэдээж энэ бүхнийг нэг өдрийн дотор шийдэхэд хүндрэлтэй хэдий ч хүний таатай орчинд амьдрах, эрүүл аж төрөх асуудлыг маш чухалчилж авч үзэхийг төлөвлөлтийн үндсэн шаардлага болгох тухай хэлж байсан.

Монголын талаас ч гэсэн цомхон хот байгуулъя гэх ижил санаа, байр суурьтай байсан бөгөөд нэг зорилгын төлөө хамтарч ажилласан гэж үздэг.

Улаанбаатар хотод хэт төвлөрлөөс үүдсэн агаарын бохирдол, авто замын түгжрэлийн асуудал үүсээд буй.

Өнөөдрийн танилцуулах лекцийн хүрээнд ч гэсэн энэ асуудлыг хөндөж, нийтийн тээвэрт суурилсан байдлаар дээрх асуудлуудыг шийдэх асуудлыг илүү голчлон ярина.

Их багтаамжтай нийтийн тээвэр буюу метрог хөгжүүлснээр иргэд автомашинаас татгалзах нэг том шалтгаан болох болов уу гэж харж байна. Мөн алхахад таатай хот байгуулалт дээр илүү голчлон анхаарах, зорилгоо болгох шаардлагатай гэж үзэж байна. Үүнийг Японы туршлага дээр үндэслэн танилцуулах юм” гэв.

“Японы модернизац ба хөгжил судлал” хичээлийн удирдагч багш МУИС-ийн Ази судлалын тэнхимийн профессор С.Баттулга "Өнөөдрийн тухайд, иргэдийн оролцоотой хотын тээврийн асуудлыг Японы жишээн дээр судалж, яаж шийдсэн тухай бодит кэйс дээр тулгуурлан ярилцана. Манай оюутнууд зөвхөн номын онолыг судлах бус, Монголын өнөөгийн тулгамдаж буй асуудлуудыг хэрхэн шийдэх, Японы туршлагаас ямар зүйлсийг суралцах боломжтойг авч үзнэ. Японы туршлага, Монголын онцлогт тулгуурлан асуудал шийдэх стратегиудыг боловсруулах талаар бодит хэлэлцүүлэг өрнүүлэх юм.

Сургалтын хөтөлбөрийн арга зүйд бид маш олон сонирхолтой хэлбэрийг нэвтрүүлэхийг зорьж байна. Хичээлийн агуулга нь эдийн засаг, улс төр, гадаад бодлого, нийгмийн бүтцийн асуудал, хүн амын зохицуулалт зэрэг олон чиглэлээр Японы орчин үеийн асуудлыг хамарсан 15 сэдвээс бүрдэнэ. Эдгээр сэдвийг ярилцаж, Японы түүхэн нөхцөл байдлыг авч үзэхээс гадна, тус улсын тулгарч байсан болон одоогийн шийдэгдээгүй асуудлуудыг хэрхэн шийдэж ирснийг судлах юм.

Оюутнууд Япон улсын туршлагаас суралцаж, ирээдүйн хотын асуудлуудыг шийдэхэд бэлтгэгдэх боломжтой.

Япон улсын хотжилт, манай Монголынхоос хэд хэдэн өөр онцлогтой. Японы хотууд нь 1800-аад оноос өөрийн гэсэн бүтэцтэйгээр хөгжиж, тэр үед маш өндөр түвшинд хүрсэн байсан. Хүн амын хувьд ч их ялгаатай. Гэвч бид Япон улсын модернизацийн асуудлыг, хөгжлийн шийдлийг судалж, өөрийн улсынхаа ирээдүйн асуудлыг шийдэхэд суралцах ёстой.

Манай оюутнууд энэ хэлэлцүүлгийг өрнүүлснээр Япон улсын туршлагаас суралцах, ирээдүйн хотын асуудлуудыг шийдэхэд бэлтгэгдэх боломжтой. Энэ мэт хэлэлцүүлгийн үйл явц нь оюутнуудад олон талт мэдлэг олгох зорилготой юм” гэлээ.

Хоёрдугаар сарын 13-ны өдөр зохион байгуулагдсан салбарын мэргэжилтнүүдтэй хийсэн туршлага судлах уулзалтад  “20 минутын хот” Үндэсний хорооны Ажлын алба болон Улаанбаатар хотын ерөнхий архитекторын ажлын ажлын алба, хотын холбогдох агентлагуудын албан хаагчид оролцож, санал солилцлоо.

Туршлага судлах уулзалтад оролцогчдын сэтгэгдлээс товч танилцуулъя.

Жайкагийн Монгол дахь Төлөөлөгчийн Газрын орлогч дарга Ёшимүра Токүжи "Монгол Улсад хот байгуулалт болон төлөвлөлтийн асуудлаас үүдсэн авто зам түгжрэлийн асуудал ноцтой хэмжээнд хүрч, төр засгийн хэмжээнд шийдвэрлэх  шаардлагатай болоод буй.

Эдгээр асуудлыг шийдвэрлэхэд ямар арга зам, гарц байж болох талаар санал солилцох, Япон улсын туршлагаас танилцуулах зорилгоор өнөөдрийн уулзалтыг зохион байгуулж байгаа юм.

Мөн Монгол Улсын Засгийн газраас дэвшүүлсэн "20 минутын хот" үзэл баримтлалын хүрээнд нийтийн тээвэрт суурилж хэрхэн иргэд, оршин суугчдад амьдрахад таатай хотыг бий болгосон талаарх Япон улсын туршлага дээр суурилж Монгол улсад одоогийн тулгамдаж байгаа асуудлыг богино, дунд, урт хугацаанд хэрхэн шийдвэрлэх боломжтой болох,  түүнчлэн, хот төлөвлөлтийг нийтийн тээвэртэй  уялдуулан хэрхэн цогцоор нь хөгжүүлэх вэ гэдэгт иргэд, оршин суугчдын оролцоотойгоор төлөвлөгөө боловсруулах боломжийн талаар Японы хот байгуулалтын мэргэжилтэн урьж, хэлэлцэж байна" хэмээлээ.

Энэ үеэр “Улаанбаатар хотын 2040 он хүртэлх хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөө”-нд нийтийн тээврийг хэрхэн шийдэхээр тусгасныг хотын ерөнхий архитектор Ч.Төгсдэлгэр ярилаа.

Тэрбээр “Улаанбаатар хотын 2040 оны хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөг батлуулах шатан дээрээ явж байна. Тус төлөвлөгөө нь Засгийн газар, УИХ-аар хэлэлцүүлж, дэмжигдсэн.

Энэ том бодлогын баримт бичгийн зорилго бол Улаанбаатар хотыг 2040 онд хүн амд хүртээмжтэй, амьдрах таатай орчинтой болгох юм. Төлөвлөгөөнд тавигдсан гол зорилтуудын нэг нь хотын орчин, тээвэр, нийтийн тээврийн хүртээмжийг сайжруулахад чиглэж байна.

Ялангуяа тээвэрт суурилсан хот төлөвлөлт хэрэгжүүлж, хүний хэрэгцээний дагуу хүртээмжтэй болгох зорилготой. Японы туршлагаас суралцах нь чухал.

Тээвэрт суурилсан хот төлөвлөлтийн талаар Америкчууд тодорхойлолтыг нь гаргасан ч, Японд 100 гаруй жилийн турш амжилттай хэрэгжиж ирсэн.

Энэхүү концепцын дагуу, метроны буудлуудыг зөвхөн тээвэрлэлт хийх биш, олон үйлчилгээг нэг дор төвлөрүүлэн хүний хэрэгцээг хангах байдлаар төлөвлөж байгаа юм. Жишээ нь, Япон дахь метроны зогсоолуудыг харахад, буудал дээрээс амьдралын чухал хэрэгцээний бүхий л үйлчилгээг авах боломжтой байдаг. Дэлгүүрүүд, рестораны сүлжээ, кино театрууд зэрэг. Үүний үр дүнд зорчигчид хэрэгтэй үйлчилгээгээ авах боломжтой байдаг.

Бид ч энэ чиглэлээр, 2040 оны төлөвлөгөөнд метро, трамвай, дүүжин тээвэр зэрэг олон нийтийн тээврийн хэрэгсэлд төвлөрч, тэдгээрийн буудлуудыг зорчигчдын хэрэгцээнд нийцсэн байдлаар төлөвлөж байна. Төлөвлөгөөнд автобус, дүүжин тээвэр, метро, трамвай зэрэг тээврийн хэрэгслүүдийг оруулсан бөгөөд Улаанбаатар хотын төв хэсэгт эдгээр буудлууд байрлах болно.
Тиймээс, бид төвлөрсөн хотын бүсэд тээврийн дэд бүтцийг байгуулах, түүнийгээ амжилттай хэрэгжүүлэхэд анхаарах ёстой. Улаанбаатар хотын 2040 оны хөгжлийн төлөвлөгөө нь зөвхөн тээвэр гэхээсээ илүү, нийтийн тээвэрт суурилсан хөгжлийн концепцид чиглэж байгаа юм” гэж ярилаа.

Монгол Улсын Сайд, 20 минутын хот Үндэсний хорооны даргын зөвлөх Б.Батболд "Улаанбаатар хотын 2040 оны хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөө болон "20 минутын хот" концепцийн хүрээнд иргэдийн оролцоо чухал. 

2006 оноос эхлэн Японы ЖАЙКА-ийн мэргэжилтнүүдтэй хамтран төлөвлөлт хийж, иргэдийн хүсэл эрмэлзлийг тусгах шаардлагатай гэдгийг илүү их анхаарсан.

Өнөөдрийн төлөвлөгөөний гол санаа нь хотын үйлчилгээг иргэдэд ойртуулах, тээвэр, дэд бүтцийн асуудлыг шийдэхэд иргэдийн оролцоог нэмэгдүүлэх явдал юм. Мөн ерөнхий төлөвлөгөөний гол концепцууд нь дараагийн шатанд нарийвчилсан төлөвлөлтүүдэд орно. Иргэдийн санал болон оролцоог тусгах нь төсөл хэрэгжихэд хамгийн чухал" гэв.

“Японы модернизац ба Хөгжил судлал” хичээл зөвхөн танхимаар явагддаггүй бөгөөд Монголд үйл ажиллагаа явуулж буй Японы хөрөнгө оруулалттай компанийн үйл ажиллагаатай танилцах зэргээр практикаар туршлага судлах давуу талтай.

Гэрэл зургийг Б.Даваа