"Онтрэ" ХХК Хөрөнгө оруулалтын гэрээний тал биш гэж шинжээч дүгнэв. 
 
"Оюутолгой" ХХК-тай холбоотой нотлох баримтуудыг хянан шалгах сонсгол үргэлжилж байна. "Онтрэ" ХХК 2009 онд байгуулсан, Хөрөнгө оруулалтын гэрээний тал мөн үү гэсэн сэдвийг хэлэлцэнэ.    

Тус компанийн ашиглалтын, хоёр тусгай зөвшөөрөл Хөрөнгө оруулалтын гэрээнд хамаарахгүй болохыг шинжээч олон нотлох баримтаар харуулав. 

Хөрөнгө оруулалтын болон Хувь нийлүүлэгчдийн гэрээг Засгийн газар ОТ-той байгуулжээ. Эдгээр гэрээ харилцан уялдаатай, нэг нэгнээсээ олон удаа иш татсан гэрээнүүд юм. Эдгээр гэрээний аль алинд "Онтрэ"-гийн тусгай зөвшөөрлийг хамруулаагүй гэж шинжээч танилцуулав. 

2025.04.09-нд эдгээр тусгай зөвшөөрлийг стратегийн ордод хамруулжээ. Ингэснээр эдгээр ордын 34 хувийг төр эзэмших үү эсвэл энэ хувиа АМНАТ-аар орлуулах уу гэдгийг УИХ шийднэ. 
    
"Онтрэ" ХХК Хөрөнгө оруулалтын гэрээ байгуулах хүсэлт гаргах эрхтэй. Мөн "Оюутолгой" эдгээр тусгай зөвшөөрлийг Хөрөнгө оруулалтын гэрээнд хамруулах хүсэлт гаргах эрх нь мөн нээлттэй гэж шинжээч танилцуулав.

Гэрчээр Ерөнхийлөгч асан, ҮАБЗ-ийн гишүүн асан Н.Энхбаяр, УИХ-ын дарга асан Д.Дэмбэрэл, Тэргүүн Шадар сайд асан Н.Алтанхуяг, "Эрдэнэс Монгол" компанийн захирал асан Т.Энэбиш, Хууль зүйн дэд сайд асан Б.Солонго, "Оюутолгой"-н ТУЗ-ийн гишүүн асан Э.Баясгалан, ОТ ТУЗ-ийн гишүүн Н.Цэрэнбат нар гэрчээр оролцохоор иржээ.             

Намбарын Энхбаяр: Би сайн санахгүй байгаа ч тухайн үеийн Ерөнхий сайд С.Баяр Хөрөнгө оруулалтын гэрээг ҮАБЗ-д хэд хэдэн удаа танилцуулсан С.Баяр улайрсан байдалтай байв. Би гадаадын хөрөнгө оруулалтыг дэмжиж байсан тул эхлээд энэ төслийг дэмжсэн. 51/49 хувиар хувьцаа эзэмших санал гаргахад бүтэхгүй гэсэн. Тэгвэл аажмаар Монголын Засгийн газрын эзэмшлийг 51 хувьд хүргэе гэтэл бас боломжгүй гэхэд нь С.Баяр Ерөнхий сайдтай санал зөрсөн. Тэгвэл та өөрөө энэ гэрээг байгуул гэж надад хэлж байв. 

Манай улсад ашигтай гэрээ хийхгүй юм байна гэж бодоод би гэрээг буцааж байв. Би худлаа яриагүй. Тухайн үед "Онтрэ" гэж нэр огт гараагүй, энэ гэрээний нэг хэсэг байгаагүй.      

УИХ-ын дарга асан Д.Дэмбэрэл: Тухайн үед "Онтрэ" гэж компанийн тухай яриагүй. 

ҮАБЗ 6 удаа хэлэлцсэн. Энэ асуудал албаны л нууц. Н.Энхбаяр дарга хоёр ч удаа 51 хувьд хүргэнэ гэж ҮАБЗ-ийн гурван гишүүн гарын үсэг зурсан. 34 хувь бол Ашигт малтмалын тухай хуульд заасан тоо. Гэтэл одоо санхүүжилт хүндэрлээ хэмээн 34 хувиа шүүмжилж байгаа нь хуулийг, УИХ-ын болон ҮАБЗ-ийн шийдвэрийг эсэргүүцэж байна. "Онтрэ"-гийн тухай мэдээлэл бидэнд байгаагүй. 300 сая ам.доллараас дээш хөрөнгө оруулалт бол УИХ заавал хэлэлцсэн байх ёстой.

Гэтэл тэр үед гэрээ байгуулсан гэж би сонсоод их гайхаж байна. Хэрэв тусгай зөвшөөрлөө хуулийн дагуу аваагүй бол тусгай зөвшөөрлийг хураах ёстой. 34 хувийг үнэгүйдүүлэх гэж оролдож байна. 34 хувийн менежментийг муу хийсэн. Тухайн үед Рио Тинто юу гэж танилцуулсан билээ? Монголын эрх ашиг хангагдана гэж амлаж байв. Гэтэл өнөөдөр огт өөр зүйл ярьж байна. 

Бид ОТ-оос 5 хувийн АМНАТ авдаг атлаа Рио Тинто энэ төслөөс 6 хувийн менежментийн төлбөрийг үйл ажиллагааны зардлаас авах нь зөв үү? Мөн Рио Тинто зөв менежмент явуулсан уу? Шинэ захирал ирсэн бол шшинэ менежмент хэрэгжүүлээрэй.     

Ерөнхий сайд асан Н.Алтанхуяг: Хөрөнгө оруулалтын гэрээг сайжруулъя гээд манай Засгийн газарт гал ирсэн. Бид нээлттэй сонсгол хийсэн. Хоёрхон минутад энэ том төслийг багтаан ярих боломжгүй. О.Батнайрамдал чи яриул л даа. Д.Ганхуяг сайд эдгээр лицензийг түдгэлзүүлсэн шүү дээ.  

Энэ асуудлын улмаас манай Засгийн газар огцорсон. Дараахан нь Риогийн нэг захирал бүтэлгүй Засгийн газар огцорлоо гэж ярьсан. Тэгээд юу болов? Дубайн хөрөнгө оруулалтын гэрээг байгуулсан шүү дээ. Манай Засгийн газрын үед 7 тэрбум ам.долларын хөрөнгө оруулалт хийж, 2 тэрбумаар хэтрүүлсэн. Энэ асуудлыг нь сөхөнгүүт буудаж эхэлсэн дээ. Асуудал дотор туучсан хүний хувьд хэлэхэд гадаад, дотоодтойгоо зэрэг үзэлцэнэ шүү дээ. Хаалттай сонсгол байсан бол би илүү дэлгэрэнгүй ярих байв. Гэтэл одоо бидний өр 12 тэрбум ам.доллар болчихлоо.       

УИХ-ын гишүүн Ц.Даваасүрэн: Монголын эдийн засгийг зэс биш нүүрс авч  яваа. Рио Тинто 5 тэрбум ам.долларын хөрөнгө оруулна гэсэн ч одоо 20 тэрбумыг давав. Энэ нь хөрөнгө оруулалт уу, зээл үү? Оюутолгой орж ирээд л хөгжөөд байгаа зүйл байхгүй. Эд нар юу хийсэн юм бэ?                      

УИХ-ын гишүүн Б.Баярбаатар: Гуя дагаад хүзүү гэгчээр Оюутолгойг дагуулаад Онтрэ-г бид үнэгүй өгөх юм уу? 2007 онд Ч.Хүрэлбаатар гишүүнээр ахлуулсан ажлын хэсэг их сайн хуулийн төсөл боловсруулсан ч 2008 онд татан авсан юм билээ. С.Баярцогт сайд та одоо ном үзүүлээд загнаад байх хэрэггүй. Энэ тантай яах аргагүй холбоотой. Энэ асуудлын улмаас хэдэн жилийн дараа хэн нэгэн хариуцлагаа хүлээх байх. Онтрэ төсөл хэрэгжүүлэх чадвартай компани мөн үү? 

Н.Энхбаяр: Рио Тинтог шүүмжлэхээс илүүтэй бид алдаа гаргаснаа хүлээн зөвшөөрөх ёстой. 2009 онд Ц.Элбэгдорж Ерөнхийлөгч болж, би ялагдаад энэ гэрээг байгуулсан. Би Ерөнхийлөгч байсан бол энэ гэрээг байгуулахгүй байв. Одоо нэгнээ буруутган, элдвээр хэлэхээс илүүтэй засъя.  Хөрөнгө оруулалтын биш Бүтээгдэхүүн хуваах гэрээ байгуулах нь илүү зөв. Рио Тинто бол колонийн үед байгуулагдсан, олон жилийн түүхтэй компани. Тэдний ядуу орнуудад тавьдаг болзлыг бид хүлээгээд авчихсан нь бидний буруу.             

ЗГХЭГ-ын дэд дарга асан Б.Солонго: Бид үүссэн асуудлыг шийдэхийн тулд хөндлөнгийн, гаднын компаниас зөвлөх үйлчилгээ авч болно. Рио Тинто группийг үе үеийн Засгийн газар хүндэтгэлтэй хандаж, өнөөдрийг хүртэл гэрээнд нэмэлт өөрчлөлт оруулаагүй. Гэвч Рио Тинто  групп мэдээллээ бүрэн өгдөггүй, хэлцэл хийхэд төвөгтэй байдал үүсгэдэг. Тусгаар тогтносон, бүрэн эрхт улсын төлөөлөлтэй та бүхэн хэлэлцээ хийнэ гэдгээ бодоорой.              

Би өмнө нь тус групптэй хийх хэлэлцээг ахлан ажиллаж байв. Арбитрын шүүхэд гаргасан татварын маргаан өнөөг хүртэл дуусаагүй байна. 

УИХ-ын гишүүн Б.Бат-Эрдэнэ: АМГТГ маш хариуцлагагүй ажиллажээ. Хайгуулын тусгай зөвшөөрлийг хууль бусаар сунгадаг, ашиглалтынх болгодог. Үүнийг сайд нар, УИХ-ын гишүүд мэдэх боломжгүй юм. Хэрэв АМГТГ тухайн үед хариуцлагатай хандсан бол өнөөдөр ийм нөхцөл үүсэхгүй байв. Гэвч энд АМГТГ-аас хүн алга.      

Өнөөдрийн сонсголд нийт 91 хүн иржээ. Сонсгол 2025.12.01-ны өдөр 09.00 цагаас үргэлжилнэ.