-Д.Нацагдоржийн 105 насны ойд-

Их зохиолч Д.Нацагдоржийн "Миний нутаг" шүлгийг мэдэхгүй Монгол хүн байхгүй биз ээ. Их зохиолч маань энэ шүлгээ 1930-аад оны эхэнд бичсэн гэдэг. Үүнийг бичих болсон нь нэгэн шалтгаантай байж. Тэр үед Д.Нацагдоржийн мэдлэг боловсролд атаархсан хэт хувьсгалч үзэл гаргасан хэсэг хүмүүс байсан гэх. Тухайн үед үнэхээр түүн шиг өргөн мэдлэг, боловсролтой хүн цөөхөн байж л дээ. Тэд Д.Нацагдоржийг удаа дараа дайрч хавчиж байсан баримт ч бий.

Д.Нацагдоржийг Германд сурч байхад нь дуудаж ирүүлчихээд байсан үе байж. Нэг удаа хэсэг нөхөд "Нацаг хөрөнгөтөн оронд явж ирээд эх орондоо их хайртай хүн болчихож" гэж элдэвлэсэн удаатай. Тэгэхэд нь нэгэн нөхөртөө "Эд нараас илүү эх орондоо хэрхэн хайртай болохоо харуулна аа" гэж хэлж байсан аж.

Монголын нийгмийн ороо бусгаа цаг эхэлчихсэн, тэрээр Пагмадуламаасаа салчихсан, товлосон тодорхой ажилгүй хаа нэг шинжилгээний ангийнхан болон, гадна дотны хүнд орчуулагч хийж явжээ. Ингээд удалгүй "Миний нутаг" шүлгээ бичсэн байна.

Улсаас урлаг уран сайхныг хөгжүүлэхийг уриалж байсан учир энэ шүлэг олны хүртээл болсон удаатай. Энэ тухай Д.Нацагдоржтой Германд хамт сурч байсан Цэвээн гэдэг хүн хожмоо 1970 аад онд дурсан бичсэн нь бий.

Тэрээр дурсамждаа "Бид хоёр өөр өөр хотод суралцдаг байсан учир Берлинд нэг удаа таарч гурилтай Монгол хоолоо хийж идэж, газар сууж хооллосон юм. Тэгэхэд Д.Нацагдорж "Энэ улс чи бид хоёрыг хараад юу гэх бол доо. Нохойг цатгаад тавьчихад хог дээр очоод яс мэрж байдагтай адилтгах байх даа" гэж хэлж билээ гэсэн байдаг. Ингэж Д.Нацагдоржийг таних, "Миний нутаг" шүлгийг нь /найраглал/ хэрхэн зохиогдсон тухай мэдэх энэ хүн хожмоо Дорнод аймагт амьдарч байжээ.

Түүний энэ шүлэг хэзээ ч үнэ цэнээ алдахгүй Монголын утга зохиолын ноён оргил хэвээр байгаа. Ийнхүү Д.Нацагдорж "Миний нутаг" шүлгээ бичиж тухайн үеийн хэт хувьсгалчдыг ухаан, авьяасаараа ялсан гэдэг.

Н.Лхагва