“Mongolia mining-2024” олон улсын 13 дахь удаагийн уул уурхайн үзэсгэлэн үргэлжилж байна. Уг үзэсгэлэнд уул уурхайн салбарын мэргэжилтнүүд, бизнес эрхлэгчдээс гадна бусад улс орнуудын уул уурхайн яамд болон компаниудын төлөөлөл хүрэлцэн ирдэг.

Энэ хүрээнд Монгол улсад ирээд буй Кубын Эрчим хүч, уул уурхайн яамны Уул уурхайн хэлтсийн мэргэжилтэн Хуан Карлос Риверо Олас болон Кубын уул уурхайн бизнес групп GEOMINSAL Center-ийн захирал Хорхе Эрнандес Павон нартай ярилцлаа.

- Манай оронд анх удаа ирж байна уу? Ирсэн сэтгэгдлээсээ хуваалцана уу.
- Тийм ээ, бид Монголд анх удаа ирлээ. Маш найрсаг, зочломтгой ард түмэнтэй сайхан орон юм. Сүүлийн хэдэн жилд Монгол Улс, тэр дундаа нийслэл нь хөгжиж цэцэглэсэн нь гайхалтай санагдлаа.

-Та бүхэн маш холоос Монголын уул уурхайг сонирхож ирсэн нь их сонин байна. Манай улсын ямар төрлийн ашигт малтмалын талаар илүү мэдээлэл авах хүсэлтэй байна вэ? Зэс үү, нүүрс үү, алт уу?
- Монгол болон Азийн уул уурхайн асуудлаарх олон улсын маш чухал арга хэмжээ болох “Mongolian Mining Week” болон “MinePro 2024” арга хэмжээнд оролцохоор бид ирсэн.

Бидний зорилго бол уул уурхай, ашигт малтмалын үйлдвэрлэлийн технологи, тоног төхөөрөмж, машин механизмын олон улсын болон Монголын ханган нийлүүлэгчидтэй уулзахаас гадна Кубын ашигт малтмалын хайгуул, ашиглалтын чиглэлээр манай улсын компаниудтай хамтран ажиллах Монголын болон олон улсын боломжит түншүүдтэй харилцаа холбоо тогтоох явдал юм.

Мөн улсын 2023 оны төсвийн тэнцэл болоод гадаад худалдаа, төлбөрийн тэнцлийг ашигтай гаргахад амжилттай хувь нэмэр оруулсан уул уурхайн салбарыг хөгжүүлэх, төрөлжүүлэхэд чиглэсэн төрийн болон хувийн хэвшлийн аж ахуйн нэгжүүдийн гадаадын хөрөнгө оруулагчидтай хамтран хэрэгжүүлж буй сонирхолтой цогц бодлого, туршлагатай бид танилцсан.

- Куба улс ямар ашигт малтмалын нөөцтэй вэ?
- Кубад эдийн засаг, аж үйлдвэрийн хэд хэдэн салбарт ашиглах зориулалттай металл болон металл бус үйлдвэрлэлийн чулуулаг, ашигт малтмалын 9000 гаруй орд байдаг бөгөөд тэдгээрийн ихэнх нь авто зам, төмөр замын тээврийн зам, далайн боомтод ойрхон байдаг давуу талтай ба ил уурхайд олборлосон нь далд уурхайтай харьцуулахад өртөг багатай байдаг.

Куба бол дэлхийн никель олборлогчоор 9, кобальтын 5 дахь том улс бөгөөд дэлхийн никель нөөцөөрөө дэлхийд тавдугаарт, кобальтын дөрөв дэх том нөөцтэй орон юм. Кубад мөн дэлхийн хамгийн том хар тугалга олборлодог гадаргын уурхай бий.

Мөн манай аралд зэс, төмөр, хром, алт, мөнгө зэрэг бусад металлын эрдэс баялаг, түүнчлэн цемент, керамикийн шавар, шилний цахиурын элс, анар (зүлгүүрийн) зэрэг бусад металл бус болон давс их хэмжээгээр агуулагддаг, гипс (эмийн үйлдвэр, хөнгөн хавтангийн үйлдвэрт), цеолит (бордоо, шүүлтүүр материал, малын нэмэлт тэжээлийн), давс (Пунта Алегре давсны бөмбөг, хими, эм, үйлдвэрлэлийн болон боломжтой лити), хээрийн жонш, гантиг гэх мэт нөөцтэй.

- Кубын уул уурхай, ашигт малтмалын нөөц нь эдийн засагт ямар ашигтай вэ?
- Хэдийгээр Куба нь голчлон үйлчилгээний эдийн засагтай, уул уурхай нь эдийн засгийн хувьд чухал, хөгжиж буй салбар юм. Никель, кобальт нь Кубын экспортын гол бүтээгдэхүүн бөгөөд дэлхийн зах зээлийн үнэ ханшаас хамааран жилд олон сая доллар эсвэл дор хаяж хэдэн зуун сая долларыг олдог.

Кубын ашигт малтмал нь ган, зэвэрдэггүй ган, төмөр баар, үйлдвэрийн металл хийц, цемент, бордоо, химийн бодис, хавтанцар, плита, ариун цэврийн тавилга, зэс утас, барилгын салбар зэрэг манай улсын үйлдвэрүүдэд ихээхэн хувь нэмэр оруулдаг.

- Манай хоёр улс /Монгол, Куба/ уул уурхайн салбарт хамтран ажиллах ямар боломж байна гэж та бодож байна вэ?
- Куба улс ашигт малтмалын төрөлжүүлэлт, нэмүү өртөг шингэсэн үйлдвэржилтийн бодлогын талаар туршлагаа хуваалцаж болох ба төрийн болон хувийн хэвшлийн Монголын болон олон улсын компаниуд Кубын компаниудтай хамтран Куба болон уул уурхай, аж үйлдвэрийн салбартай холбоотой салбарт хөрөнгө оруулалт хийх өргөн боломж бий.

Кубад аль хэдийн Канадын Шеррит Интернэшнл зэрэг гадаадын компаниудтай 30 гаруй жилийн турш хийн цахилгаан станц, никель, кобальтын уурхай, боловсруулах үйлдвэр, газрын тос, байгалийн хий, Трафигура (Сингапурт бүртгэлтэй, Швейцарьт төвтэй уул уурхай, газрын тосны компани), Австралийн Мельбана Антиль болон Голд Лимитедийн Энержи, Анголын SONAGOL болон зэрэг амжилттай хамтарсан олон чухал төслүүд бий.

Куба нь Карибын тэнгисийн хамгийн том арал бөгөөд манай улсын улс төрийн тогтвортой байдлын давуу талуудаас гадна өндөр мэргэшсэн ажиллах хүч, сул зогсолттой эсвэл дутуу ашиглагдаж байгаа аж үйлдвэрийн байгууламжууд байгаа нь ихэнх тохиолдолд хэдхэн сая ам.доллар буюу их хэмжээний хөрөнгө оруулалт шаарддаггүй.

Мөн Куба улс эхний хөрөнгө оруулалт, дахин хөрөнгө оруулалтад ногдох аж ахуйн нэгжийн албан татвар, хөдөлмөрийн ашиглалтын татвар, орлогын албан татвар, экспортын гаалийн татвар, хөрөнгө оруулалтын технологи, тоног төхөөрөмж, импортыг гаалийн татвараас чөлөөлөх, хөнгөлөх зэрэг хэд хэдэн төрлийн урамшууллыг санал болгодог.

Гадаад түнш хайж байгаа Кубын уул уурхайн төслүүдийн зарим нь ашигт малтмалын өндөр агууламжтай, олон жилийн ашигт малтмалын нөөцтэй, найдвартай орлоготой хөрөнгө оруулалт юм. Жишээ нь, Зүүн Куба дахь Ольгин мужийн Моа хотод байрлах "Colas Rojas Project" төслийн үлдэгдэл нь Moa Nickel SA компанийн хүчил уусгах төсөл юм. (Үүний орд нь 100 сая тонн гэж тооцогддог бөгөөд 49.5 хувь төмөр, түүнчлэн 6.32 хувь хөнгөн цагаан исэл агуулсан) болон Никаро мужид байрладаг Colas Negras төслийн хүрээнд Никаро никель компанийн аммиакийн карбонатын олборлолт юм. (Орд нь 60 сая тонн гэж тооцогдоно, 50.5 хувь төмөр, бусад ашигт малтмалаас бага хэмжээгээр агуулагддаг)

- Мэдээлэл өгсөнд баярлалаа.