Ууц шүүс тавих ёс Өндөр гэгээн Занабазарын үеэс уламжилсан.
Учир юу вэ гэвэл Өндөр гэгээн Занабазарыг таалал төгсөхийн өмнөхөн шавь нар нь “Таны хөргийг бид хэрхэн бүтээвэл зохих вэ?” гэж асуухад "Намайг өмнөө монгол хонины ууц тавиад, таллаж байгаагаар зурж дүрслээрэй. Монголын заяа их амны хишигтэй байх ёстой. Монгол хүн өлсөх ёсгүй. Үүнийг бэлгэдэж би энэ хөргийг зуруулж байгаа юм аа” гэж хариулсан гэдэг.
Тэгэхээр ууц идээ гэдэг маань өөрөө монголчуудын маань аман хишгийн бэлгэдэл юм.
Ууц тавих ёс бол дотроо их ялгаатай. Тэвхэн ууцтай, дагалдах таван түрүү махтай, дээр нь хонин төөлэй /толгой/, дөрвөн шийртэй нь тавьж байгаа нь бол их бүхэл шүүс болно. Үүнийг төрийн ихэс дээдэс тавина.
Шийр, төөлэйгүй бусад шүүс тавихыг дунд бүхэл шүүс гэж нэрлэдэг. Үүнийг ахмад настнууд юм уу, олон ам бүлийн тэргүүлэгч нар тавьдаг.
Өрх гэрийн эзэд бол бүхэл хонины шүүсийг хэрхэн төлөөлүүлэх вэ гэвэл, цээж махыг төлөөлүүлээд дал дөрвөн өндөр, бөгс махыг төлөөлүүлж хонтой шаант уураг сүүлтэй нь, дотор махыг төлөөлүүлээд гургалдай зэргийг тавьсан байхад нэг бүтэн хонины шүүс тавьсантай дүйцэх бөгөөд үүнийг бага бүхэл шүүс гэдэг.
Айл болгон бол ууц тавих гээд байдаг нь XIX зууны сүүл үед Богдын хүрээ, түүний эргэн тойрны баячуудын өрсөлдөөнөөс дэлгэрсэн гэж үздэг аж.
Ууц шүүс тавих ёс Өндөр гэгээн Занабазарын үеэс уламжилсан.
Учир юу вэ гэвэл Өндөр гэгээн Занабазарыг таалал төгсөхийн өмнөхөн шавь нар нь “Таны хөргийг бид хэрхэн бүтээвэл зохих вэ?” гэж асуухад "Намайг өмнөө монгол хонины ууц тавиад, таллаж байгаагаар зурж дүрслээрэй. Монголын заяа их амны хишигтэй байх ёстой. Монгол хүн өлсөх ёсгүй. Үүнийг бэлгэдэж би энэ хөргийг зуруулж байгаа юм аа” гэж хариулсан гэдэг.
Тэгэхээр ууц идээ гэдэг маань өөрөө монголчуудын маань аман хишгийн бэлгэдэл юм.
Ууц тавих ёс бол дотроо их ялгаатай. Тэвхэн ууцтай, дагалдах таван түрүү махтай, дээр нь хонин төөлэй /толгой/, дөрвөн шийртэй нь тавьж байгаа нь бол их бүхэл шүүс болно. Үүнийг төрийн ихэс дээдэс тавина.
Шийр, төөлэйгүй бусад шүүс тавихыг дунд бүхэл шүүс гэж нэрлэдэг. Үүнийг ахмад настнууд юм уу, олон ам бүлийн тэргүүлэгч нар тавьдаг.
Өрх гэрийн эзэд бол бүхэл хонины шүүсийг хэрхэн төлөөлүүлэх вэ гэвэл, цээж махыг төлөөлүүлээд дал дөрвөн өндөр, бөгс махыг төлөөлүүлж хонтой шаант уураг сүүлтэй нь, дотор махыг төлөөлүүлээд гургалдай зэргийг тавьсан байхад нэг бүтэн хонины шүүс тавьсантай дүйцэх бөгөөд үүнийг бага бүхэл шүүс гэдэг.
Айл болгон бол ууц тавих гээд байдаг нь XIX зууны сүүл үед Богдын хүрээ, түүний эргэн тойрны баячуудын өрсөлдөөнөөс дэлгэрсэн гэж үздэг аж.