Улсын Их Хурлын гишүүн Ц.Идэрбат, С.Эрдэнэбат нарын хүсэлтийн дагуу тэтгэврийн зээлийн зохицуулалтын талаар Монголбанкны ерөнхийлөгчийн мэдээллийг өчигдөр сонслоо. Хуралдаанд тэтгэврийн зээлийн зохицуулалтын талаар өргөдөл гаргасан иргэдийн төлөөлөл болох иргэн н.Ганбаатар, н.Гантөмөр нарыг оролцуулав. 

Монголбанкны ерөнхийлөгчийн мэдээллийг тус банкны дэд ерөнхийлөгч Г.Энхтайван хийлээ.

Өндөр настай иргэдийн нийгмийн баталгааг хангах, өрийн дарамтад орохоос сэргийлэх, тэтгэврийн зээлдэгчийн санхүүгийн эрсдэл, эмзэг байдлыг бууруулах, улмаар санхүүгийн салбарын тогтвортой байдлыг дэмжих зорилгоор 2023 оноос тэтгэврийн зээлд чиглэсэн шат дараатай бодлогын зохицуулалтыг хэрэгжүүлж байна.

Энэ оны гуравдугаар сард тэтгэврийн зээлийн сарын төлбөр төлсний дараах үлдэгдэл нь амьжиргааны баталгаажих доод түвшинтэй уялдуулахаар шийдвэрлэж, мөн зургадугаар сард өмнөх зохицуулалтыг өөрчлөн, банкнаас шинээр олгох тэтгэвэр, тэтгэмжийн орлого барьцаалсан зээл болон уг зээлийн нөхцөлийг өөрчлөхөд өр, орлогын харьцааг 50 хувиас хэтрүүлэхгүй байхаар буюу бусад хэрэглээний зээлтэй ижил зохицуулалттай байхаар шийдвэрлэснийг танилцуулав.

Энэ нь тэтгэврийн зээлтэй иргэд тэтгэврийн орлогынхоо 50-аас ихгүй хувийг зээлийн төлбөрт зарцуулах, 50-аас багагүй хувийг өөрт нь үлдээх зохицуулалт гэдгийг Монголбанкны дэд ерөнхийлөгч тайлбарлаж, өмнө гаргаж байсан амьжиргааны баталгаажих доод түвшинтэй уялдуулах шийдвэртэй харьцуулахад үүгээр бага тэтгэвэр авагчийн зээл авах боломж нэмэгдсэнийг онцолсон юм.

Энэхүү бодлогын шийдвэрийг гаргаагүй тохиолдолд тэтгэвэр авагч иргэд өөрийн амьжиргаа, суурь хэрэглээг хангах, сар бүрийн орлогоо зээлийн өр төлбөрт зарцуулах нь эдгээр иргэдийн эдийн засаг, нийгмийн баталгаа алдагдах, ядууралд хүргэх бодит эрсдэл тулгарч байгааг тэрбээр дурдаж, тэтгэврийн зээлтэй иргэд сард дунджаар тэтгэврийн орлогынхоо 84 хувийг зээлийн төлбөрт зориулж, дөнгөж 16 хувийг амьжиргаандаа зарцуулж байна гэсэн тоо баримт танилцуулсан юм.

Энэ оны дөрөвдүгээр сарын байдлаар Нийгмийн даатгалын сангаас тэтгэвэр авдаг 515.6 мянган иргэний 281.2 мянга нь тэтгэврийн зээлтэй, тэдний 87.7 хувь буюу 246.6 мянга нь зээлээ төлсний дараа амьжиргааны баталгаажих түвшинг хангахгүй амьдарч байна.

Фридрих Эбертийн сангаас 2022 онд хийсэн ахмад настны нийгэм, улс төрийн оролцоо, судалгаагаар тэтгэврийн зээлтэй ахмад настнуудын дийлэнх нь хүүхдүүдийнхээ сургалтын төлбөрийг төлөх, гэр бүлийн гишүүдийн автомашин худалдаж авахад нь дэмжлэг үзүүлэх зэргээр зээлээ бусдын хэрэгцээнд зориулж байгааг тогтоосон байна.

Энэ нь ахмад настны эдийн засаг, нийгмийн баталгаа алдагдах, санхүүгийн хараат байдал, өрийн дарамтад өртөх шалтгаан болж байгааг судалгааны дүгнэлтэд онцолжээ.

Иймд Монголбанкны Мөнгөний бодлогын хорооноос нийгэм ,эдийн засгийн нөхцөл байдал, санхүүгийн системд учирч буй эрсдэл, Гэр бүл, хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яамнаас ирүүлсэн саналыг үндэслэн өндөр настай иргэдийн өрийн дарамтыг бууруулж, амьжиргааг дэмжих зорилгоор тэтгэврийн зээлийг бусад төрлийн хэрэглээний зээлтэй ижил зохицуулалттай байхаар шийдвэрлэсэн гэлээ.

Мэдээлэлтэй холбогдуулан Улсын Их Хурлын гишүүн Ц.Идэрбат Монголбанкны Мөнгөний бодлогын хорооноос тэтгэврийн зээлтэй холбоотой огцом өөрчлөлтийг удаа дараа хийж байгаа нь ахмад настнуудын амьдралд ихээхэн төвөгтэй байдал үүсгэж байгааг онцлоод, хэрэглээний зээл хэт ихсэж, инфляц, валютын нөөцөд нөлөөлж байна гэсэн үндэслэлээр тэтгэврийн зээлийг хязгаарлах нь байгаа оноогүй шийдэл болж буйг анхааруулж, уян хатан зохицуулахыг хүслээ.

Гэр бүл, хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайд Т.Аубакир ахмад настуудын амьдралын аюулгүй байдлыг бодох ёстой гэсэн байр суурь илэрхийлж, тэтгэврийн зээлийн зарцуулалт хэрэглээнд зориулагдаж байна гэсэн судалгааны дүгнэлтийг мэдээлэв. Улсын Их Хурлын гишүүн Э.Батшугар энэ оны тавдугаар сард батлагдсан Зээлийн мэдээллийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн хэрэгжилт хангалтгүй байгааг анхааруулж, Монголбанк холбогдох журмыг нэн даруй баталж, мөрдүүлэхэд анхаарал хандуулж ажиллахыг зөвлөв.

Улсын Их Хурлын гишүүн Ж.Батсуурь уг журам батлагдахыг хүлээсэн хүлээлт нийгэмд их байгааг дурдаж, хэзээ батлагдахыг асуухад Монголбанкны дэд ерөнхийлөгч Г.Энхтайван энэ оны есдүгээр сарын 1 гэхэд бүрэн шийдвэрлэнэ гэсэн хариулт өгөв.

Улсын Их Хурлын гишүүн Ц.Баатархүү тэтгэврийн зээлийг хэрэглээний зээлийн ангиллаас гаргаж, хүүг бууруулах боломжтой талаар санал хэлж, Монголбанк шийдвэр гаргахдаа уг шийдвэрт хамгйин түрүүнд өртөх хүмүүсийн, ахмад настнуудын саналыг сонсдог, тэдний шийдвэр гаргах үйл явцад оролцуулдаг байх ёстой гэлээ.

Улсын Их Хурлын гишүүн Б.Бат-Эрдэнэ банкны салбарын зохицуулалтыг хэрэгжүүлж байгаа хүмүүс болон зарим улс төрчдийн хариуцлагагүй байдлыг шүүмжилж, тэтгэврийн зээлийн асуудлыг арилжааны банканд нь үлдээхийг зөвлөв.

Улсын Их Хурлын гишүүн Д.Ганмаа манай улсад тэтгэвэрт гарч байгаа хүмүүсийн зөвхөн 15 хувь нь тэтгэвэр авах боломжтой байдаг болон ялангуяа эрчүүдийн дундаж наслалт дэлхийн дунджаас 10 насаар бага байгааг дурдав.

Санхүүгийн үйлчилгээг хүндээ ээлтэй болгоход анхаарах шаардлагатай гэсэн бол Улсын Их Хурлын гишүүн Х.Болормаа хэрэглээний зээлийн өсөлтөд тэтгэврийн зээлийн үзүүлж буй нөлөө, өр, орлогын харьцааг 50х50, 70х30 гэсэн харьцаагаар тооцоход ямар дүн гарч байгаа зэргийг асууж тайлбар аваад, Монголбанкны шийдвэрийг эсэргүүцэж байгаагаа илэрхийлэв.

Байнгын хорооны дарга Л.Энхнасан Монголбанкны Мөнгөний бодлогын хорооны энэ оны зургадугаар сарын шийдвэр зөвхөн шинээр зээл авагчдад хамаарна, өмнө зээл авсан иргэдэд хамаарахгүй байгаа учир ахмад настнууд шинээр зээл авах гэтэл өмнөх зээлээ тэглэх шаардлага тавьж байгаа нь хүндрэл үүсгэж буйг болон зээлийн хугацааг 12 сараар хязгаарласны үндэслэл, үр дагаврын талаар асууж, хариулт авсан юм.

Монголбанкны дэд ерөнхийлөгч энэ асуултад хариулахдаа, Мөнгөний бодлогын хорооноос зээлийн хугацаанд ямар нэг хязгаарлалт тавиагүй гэдгийг мэдэгдэв.

Төв банкнаас ахмадуудад чиглэсэн бодлого, шийдвэр гаргахдаа амьдралын бодит нөхцөл байдал, тэтгэврийн хүрэлцээг бодитоор үнэлж, хүний эрхийг дээдлэхийг шаардав.

Улсын Их Хурлын гишүүд асуулт асууж, хариулт авч дууссаны дараа ахмад настныг төлөөлсөн оролцогчдын үгийг сонсов.

Иргэн н.Алтанзул олон мянган ахмад настыг төлөөлж байгаагаа дурдаж, Байнгын хорооны хуралдаанд оролцох боломж олгосон Нийгмийн бодлогын байнгын хорооны дарга Л.Энхнасанд талархал илэрхийлээд, төр засаг, төв банкнаас ахмадуудад чиглэсэн бодлого, шийдвэр гаргахдаа амьдралын бодит нөхцөл байдал, тэтгэврийн хүрэлцээг бодитоор үнэлж, хүний эрхийг дээдлэхийг шаардав.

Тэрбээр, Монголбанкнаас гаргасан тэтгэврийн зээлийг 50 хувиар хасах журам нь ахмадуудын тэтгэврийг өдөр тутмын хэрэгцээтэй эм тариагаа авахад хүрэлцэхгүй болгож, урьдчилж авсан зээлийг давхар төлүүлэх байдлаар арилжааны банкнууд шударга бус нөхцөл үүсгэж, ахмад настны нэр төр, эдийн засгийн эрх чөлөө зөрчигдөж, бухимдал, итгэл алдрах байдлыг үүсгэж байна гэлээ.

Мөн Монголбанк олон нийтэд тодорхой бус, ойлгомжгүй мэдээлэл түгээж байгаа нь төөрөгдөлд хүргэж буйг дурдаад, тэтгэврийн зээлийг 50х50-ийн өр, орлогын харьцаагаар хязгаарлах шийдвэрийг нэн даруй цуцалж, 100 хувийн зээлийн эрхийг сэргээх, Монголбанк болон төрийн байгууллагууд олон нийтэд ил тод, ойлгомжтой, хариуцлагатай мэдээ, асуудлыг мэдээлдэг байх, ахмад настны эрх ашиг хөндөгдсөн аливаа бодлого, шийдвэр гаргахдаа ахмадын төлөөллийг оролцуулдаг тогтолцоог бүрэлдүүлэх, тэтгэврийн зээлийн хүүг бууруулах, зээлийн хугацааг 36 сар хүртэл сунгах нөхцөлийг бүрдүүлэх, зээл авахад арилжааны банкнууд өмнө авсан зээлээ төлөөд дахин ав гэсэн шаардлага тавьж буйг болиулах зэрэг шаардлагыг уншив.

Түүнчлэн тэрбээр ахмадууд бидэнд халамж биш шударга хандлага хэрэгтэй, бидний амьдрал зөвхөн статистик биш гээд, бид бол бодит амьдралтай, түүхтэй, нийгмийн зүтгэлтэй иргэд гэсэн юм.

Тэрбээр өнөөдрийн хуралдаанаас бидний дуу хоолойг сонсож, дорвитой шийд гаргахыг хүсье гээд, банкнаас тэтгэврийн зээл авч чадахгүй болсон ахмад настнууд банк бус санхүүгийн байгууллагаас өндөр хүүтэй зээл авахаас өөр аргагүй байдалд орж буйг ярив.

Байнгын хорооны дарга Л.Энхнасан ахмад настны төлөөллийг хүлээн авч уулзахыг Монголбанканд даалгаж, асуудлыг ийм болтол ужгируулсанд харамсаж байгаагаа илэрхийлэв.

Дараа нь хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан Улсын Их Хурлын гишүүн Ц.Идэрбат, С.Зулпхар, С.Эрдэнэбат, Б.Бат-Эрдэнэ, О.Саранчулуун, Д.Үүрийнтуяа, мөн Байнгын хорооны дарга Л.Энхнасан нар үг хэллээ.

Тэтгэврийн зээл бол тэтгэвэр хүрэлцээгүй байгааг илэрхийлдэг.

Улсын Их Хурлын гишүүд тэтгэврийн зээлийн зохицуулалтад уян хатан хандах, асуудлыг тодорхой, нээлттэй ярилцаж шийдвэрлэх, хүүг бууруулах, үйлчилгээг чирэгдэлгүй үзүүлдэг байх, асуудалд судалгаа, тооцоотой хандах, эрсдэлтэй, эмзэг бүлэгт хамаарах ахмад настнуудыг ядууралд өртүүлэхгүй байх, нөхцөл байдлыг дордуулахгүйгээр шийдвэрлэх, шийдвэр гаргагчид иргэдээ сонсдог байх талаар санал хэлж, алдаа гаргасан бол түүнийгээ цаг алдалгүй засаж, залруулдаг байхад анхаарах, Монголбанкны Мөнгөний бодлогын хороог яаралтай хуралдуулах, санхүүгийн хэрэглээг хязгаарлах нь ахмад настан, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн эрүүл мэндэд давхар эрсдэл учруулж байгааг анхаарах, мөн халамж, сургалт, зээлийн бүтээгдэхүүн хослуулсан цогц хөтөлбөр хэрэгжүүлэхийг зөвлөн, гаргаж байгаа шийдвэртээ анхаарал болгоомжтой хандахыг сануулав.

Тэтгэврийн зээл бол тэтгэвэр хүрэлцээгүй байгааг илэрхийлдгийг мөн сануулж, тэтгэврийн тогтолцоо, тэтгэврийн даатгалын сангийн менежментийг сайжруулахгүйгээр шууд хязгаарлалт хийж, гэнэтийн шийдвэрийг урьдчилж мэдэгдэхгүй, ямар нэг хугацаа өгөлгүйгээр шууд хэрэгжүүлж байгаагаас ийм хүндрэлтй нөхцөл байдал үүсэж буйг дүгнэн, арга барилаа өөрчлөх цаг болсныг сануулж байлаа.

Байнгын хорооны дарга Л.Энхнасан тэтгэврийн зээлийн зохицуулалтын талаар Монголбанк, Засгйн газарт тодорхой шаардлага, үүрэг даалгавар өгсөн тогтоол гаргаж хүргүүлэх нь зүйтэй гэсэн санал гаргаж, Улсын Их Хурлын гишүүдийн хэлсэн санал, иргэдийн хүсэлтийг тусгасан Байнгын хорооны хуралдааны тэмдэглэлийг Монголбанканд хүргүүлэхээр тогтлоо.

Мөн энэ шийдвэрийг дахин харж үзэж, ирэх долоо хоногт Мөнгөний бодлогын хорооны хурлыг хуралдуулахыг Монголбанканд үүрэг болголоо гэж Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээллийн газраас мэдээлэв.