Өнгөрөгч баасан гаригт Засгийн газраас ирэх оны төсвийн төслийг өргөн барьсан. Үүнтэй хамт өргөн мэдүүлсэн нэг төсөл нь Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай.
Жилийн орлого нь 1.5 тэрбум төгрөгөөс ихгүй аж ахуйн нэгжүүдийн орлогын албан татварыг 90 хувиар хөнгөлж, 1 хувь болгох агуулга бүхий уг төслийг сая Төсвийн байнгын хорооны хуралдаанаар хэлэлцэн дэмжлээ. Гэхдээ төсөлд тусгаснаар бүх салбарын бус, зөвхөн мал болон газар тариалан, хүнс, нэхмэл буюу хувцас, барилгын материалын үйлдвэрлэлийн чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг аж ахуйн нэгжүүдэд татварын хөнгөлөлт үзүүлэх аж.
Үүний нэлээд гишүүд эсэргүүцэж, бүх салбарынхныг дэмжих ёстой гэж байлаа.
Хэлэлцүүлгийн үеэр гишүүд дараах байр суурь илэрхийлж, албаны хүмүүс зохих хариулт өгөв.
Х.Баделхан:
-Төсвийг ерөнхийд нь дэмжиж байгаа ч зөвхөн дөрвөн чиглэлийн үйлдвэрлэлийнхэнд хөнгөлөлт үзүүлэхээр байгаа нь өрөөсгөл. Тухайлбал, барилгын салбараас замыг салгаж ойлгох аргагүй шүү дээ. Тус хууль бүх салбарынханд үйлчлэх аргагүй гэж үү?
Сангийн дэд сайд Х.Булгантуяа:
-Засгийн газрын үйл ажиллагааны мөрийн хөтөлбөрт импортыг орлох дотоодын үйлдвэрлэлийг бодлогоор дэмжинэ гэж заасан байгаа. Үүнтэй ч тус хуулийн төсөл холбогдож байгаа. Манайд бүртгэлтэй нийт аж ахуйн нэгжийн 97.8 хувь нь жижиг, дунд аж ахуйн нэгж байдаг. Татварын аргаар дэмжих уг бодлого хэрэгжсэнээр дээр аж ахуйн нэгжүүд том, үндэсний хэмжээний болж өргөжих боломжтой.
Ж.Батзандан:
-Энэ хууль хэрэгжсэнээр аж ахуйн нэгжүүд жижгэрч задрах эрсдэлтэй. Нийт хэдэн аж ахуйн нэгжийг орлогоос чөлөөлөхөөр байна вэ. Аялал жуулчлал, үйлчилгээ болон технологи, ногоон хөгжлийн чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг компаниуд уг хөнгөлөлтийн гадна үлдэх нь байна шүү дээ.
Х.Булгантуяа:
-Газар тариалан болон мал аж ахуйн чиглэлээр 2546, хүнс 958, нэхмэл 736, барилга 438 буюу нийт 4678 аж ахуйн нэгжид татварын хөнгөлөлт үзүүлэхээр байна. Энэхүү хуулийг хэрэгжүүлснээр ирэх оны төсөвт гэхэд 1.3 тэрбум төгрөгийн татвар төвлөрхөөргүй болж байгаа ч нэмүү өртөг шингэсэн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийн хэмжээ нэмэгдэж, эдийн засгаа дэмжих тустай гэж үзэж байгаа. Мөн аж ахуйн нэгжүүдийн орлогыг тодорхойлохдоо компани тус бүрийн төлөх ёстой албан татварын нийлбэр дүнгээр тооцно. Өөрөөр хэлбэл, охин компаниудын орлогын нийлбэр дүнгээр татварын хөнгөлөлтөд хамруулах, эсэхийг шийднэ.
Ж.Мөнхбат:
-Дээр дурдсан салбаруудыг төр засгаас гарцаагүй дэмжих ёстой. Ипотекийн зээлийг үргэлжлүүлэхийн тулд барилгын салбараа дэмжих л учиртай. Хувийн хэвшлийнхэтэй уулзахад хамгийн их тавьж байсан хүсэлт энэ байсан юм шүү.
З.Нарантуяа:
-Уг төслийн зарчим нь зөв ч хувилбарыг нь эргэж харах ёстой. Аж ахуйн нэгжүүдээ ингэж ялгаварлах хэрэгггүй. Эдийн засгийн ил тод байдлын тухай хуулийн хүрээнд нэлээд зүйл ил болсон. Тиймээс цаашид аж ахуйн нэгжүүдийг улам хариуцлагатай болгохын тулд ил тод байдлыг нь хангаж байгаа, эсэхийг харгалзан дэмжлэг үзүүлбэл яасан юм бэ. Өөрөөр хэлбэл, шууд татварын хөнгөлөлт үзүүлэх бус урамшуулах маягаар татварын буцаан олголтын арга хэмжээ хэрэгжүүлбэл илүү үр дүнтэй байхү. Ер нь аливаа улс орны аж ахуйн нэгжүүд томорч байж эдийн засгийн чадавх нь сайжирдаг юм шүү.
О.Баасанхүү:
-Дэмжмээр байгаа ч орлогоор нь шалгуур тавьсан хууль баталбал бид Үндсэн хуулийн цэцэд дуудагдах байх.
Өнгөрөгч баасан гаригт Засгийн газраас ирэх оны төсвийн төслийг өргөн барьсан. Үүнтэй хамт өргөн мэдүүлсэн нэг төсөл нь Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай.
Жилийн орлого нь 1.5 тэрбум төгрөгөөс ихгүй аж ахуйн нэгжүүдийн орлогын албан татварыг 90 хувиар хөнгөлж, 1 хувь болгох агуулга бүхий уг төслийг сая Төсвийн байнгын хорооны хуралдаанаар хэлэлцэн дэмжлээ. Гэхдээ төсөлд тусгаснаар бүх салбарын бус, зөвхөн мал болон газар тариалан, хүнс, нэхмэл буюу хувцас, барилгын материалын үйлдвэрлэлийн чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг аж ахуйн нэгжүүдэд татварын хөнгөлөлт үзүүлэх аж.
Үүний нэлээд гишүүд эсэргүүцэж, бүх салбарынхныг дэмжих ёстой гэж байлаа.
Хэлэлцүүлгийн үеэр гишүүд дараах байр суурь илэрхийлж, албаны хүмүүс зохих хариулт өгөв.
Х.Баделхан:
-Төсвийг ерөнхийд нь дэмжиж байгаа ч зөвхөн дөрвөн чиглэлийн үйлдвэрлэлийнхэнд хөнгөлөлт үзүүлэхээр байгаа нь өрөөсгөл. Тухайлбал, барилгын салбараас замыг салгаж ойлгох аргагүй шүү дээ. Тус хууль бүх салбарынханд үйлчлэх аргагүй гэж үү?
Сангийн дэд сайд Х.Булгантуяа:
-Засгийн газрын үйл ажиллагааны мөрийн хөтөлбөрт импортыг орлох дотоодын үйлдвэрлэлийг бодлогоор дэмжинэ гэж заасан байгаа. Үүнтэй ч тус хуулийн төсөл холбогдож байгаа. Манайд бүртгэлтэй нийт аж ахуйн нэгжийн 97.8 хувь нь жижиг, дунд аж ахуйн нэгж байдаг. Татварын аргаар дэмжих уг бодлого хэрэгжсэнээр дээр аж ахуйн нэгжүүд том, үндэсний хэмжээний болж өргөжих боломжтой.
Ж.Батзандан:
-Энэ хууль хэрэгжсэнээр аж ахуйн нэгжүүд жижгэрч задрах эрсдэлтэй. Нийт хэдэн аж ахуйн нэгжийг орлогоос чөлөөлөхөөр байна вэ. Аялал жуулчлал, үйлчилгээ болон технологи, ногоон хөгжлийн чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг компаниуд уг хөнгөлөлтийн гадна үлдэх нь байна шүү дээ.
Х.Булгантуяа:
-Газар тариалан болон мал аж ахуйн чиглэлээр 2546, хүнс 958, нэхмэл 736, барилга 438 буюу нийт 4678 аж ахуйн нэгжид татварын хөнгөлөлт үзүүлэхээр байна. Энэхүү хуулийг хэрэгжүүлснээр ирэх оны төсөвт гэхэд 1.3 тэрбум төгрөгийн татвар төвлөрхөөргүй болж байгаа ч нэмүү өртөг шингэсэн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийн хэмжээ нэмэгдэж, эдийн засгаа дэмжих тустай гэж үзэж байгаа. Мөн аж ахуйн нэгжүүдийн орлогыг тодорхойлохдоо компани тус бүрийн төлөх ёстой албан татварын нийлбэр дүнгээр тооцно. Өөрөөр хэлбэл, охин компаниудын орлогын нийлбэр дүнгээр татварын хөнгөлөлтөд хамруулах, эсэхийг шийднэ.
Ж.Мөнхбат:
-Дээр дурдсан салбаруудыг төр засгаас гарцаагүй дэмжих ёстой. Ипотекийн зээлийг үргэлжлүүлэхийн тулд барилгын салбараа дэмжих л учиртай. Хувийн хэвшлийнхэтэй уулзахад хамгийн их тавьж байсан хүсэлт энэ байсан юм шүү.
З.Нарантуяа:
-Уг төслийн зарчим нь зөв ч хувилбарыг нь эргэж харах ёстой. Аж ахуйн нэгжүүдээ ингэж ялгаварлах хэрэгггүй. Эдийн засгийн ил тод байдлын тухай хуулийн хүрээнд нэлээд зүйл ил болсон. Тиймээс цаашид аж ахуйн нэгжүүдийг улам хариуцлагатай болгохын тулд ил тод байдлыг нь хангаж байгаа, эсэхийг харгалзан дэмжлэг үзүүлбэл яасан юм бэ. Өөрөөр хэлбэл, шууд татварын хөнгөлөлт үзүүлэх бус урамшуулах маягаар татварын буцаан олголтын арга хэмжээ хэрэгжүүлбэл илүү үр дүнтэй байхү. Ер нь аливаа улс орны аж ахуйн нэгжүүд томорч байж эдийн засгийн чадавх нь сайжирдаг юм шүү.
О.Баасанхүү:
-Дэмжмээр байгаа ч орлогоор нь шалгуур тавьсан хууль баталбал бид Үндсэн хуулийн цэцэд дуудагдах байх.