Уншигчаас ирсэн мэдээлэл

Улсын хэмжээнд хүүхэд, гэр бүлийн нийгмийн ажилтнаар 760 хүн ажиллаж байна. Тухайн мэргэжилтний ажлын чиг үүрэг болон хамтарсан багийн үйл ажиллагааны талаар Хүүхэд, гэр бүлийн хөгжил, хамгааллын ерөнхий газрын Хүүхэд, гэр бүлийн хамгааллын бодлогын хэрэгжилтийн газрын дарга  Л.Бадамцэцэгтэй ярилцлаа. 

-Улсын хэмжээнд хэчнээн хамтарсан баг ажиллаж байна вэ?
-Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх болон хүүхэд хамгааллын үйлчилгээ үзүүлэх зорилготой төрийн анхан шатны нэгж сум, хороо, багийн 803 хамтарсан баг  үндэсний хэмжээнд ажиллаж байна. Эл хамтарсан багт энэ жилээс Хүүхэд хамгааллын хуулийн шинэчлэлтээр шинээр хүүхэд, гэр бүлийн нийгмийн ажилтан нэмэгдэж, нарийн бичгээр ажиллах боллоо.

Тэд, хариуцсан нутаг дэвсгэртээ эрсдэлт нөхцөлд амьдарч байгаа хүүхэд, гэр бүлийг илрүүлэх, мөн Хүүхдийн тусламжийн утас 108, цагдаагийн 102 дуудлагаар бүртгэгдэж, шилжиж ирсэн кейс бүрд нөхцөл байдлын үнэлгээ хийж, хүүхэд хамгааллын үйлчилгээ үзүүлэх кэйс менежментийг зохицуулдаг.

Хүүхэд, гэр бүлийн хөгжил, хамгааллын ерөнхий газрын харьяа анхан шатанд ажилладаг ажилтантай болсноор хамтарсан багийн урьдчилан сэргийлэх үйлчилгээ идэвхжиж, кейсийн шийдвэрлэлтийн дундаж үзүүлэлт 74.4 хувьд хүрсэн нь өмнөх оны мөн үеэс 10-аад хувиар дээшилж байна. Урьд нь хүүхэд, гэр бүлийн салбарт харьяалагдах ийм мэргэжилтэн байгаагүй. 

-Та бүхэн саяхан орон нутагт ажилласан юм билээ. Тэндхийн хүүхэд хамгааллын орчин ямархуу байв? 
-Манай Хүүхэд, гэр бүлийн хөгжил хамгааллын ерөнхий газрын хяналт, мониторингийн баг  баруун бүсийн долоо, зүүн бүсийн гурван аймаг, мөн нийслэлийн төвийн дөрвөн дүүргийн салбарын хууль тогтоомжийн чиг үүргийн хэрэгжилтийн талаар, тэр дундаа эрсдэлт нөхцөлд байгаа хүүхэд гэр бүлд үзүүлэх үйлчилгээний чанар хүртээмж, хамтарсан багийн үйл ажиллагаатай танилцаж, зөвлөн туслах үйлчилгээ үзүүлсэн.

Хүүхэд, гэр бүлд чиглэсэн мэргэжилтэнтэй болсноор урьдчилан сэргийлэх ажил, кэйс менежентийн үйл ажиллагаа, хүүхэд хамгааллын дуудлагын дараах хариу үйлчилгээний хувь ч өмнөх оны мөн үеийнхээс илт сайжирсан байв. Тухайлбал, орон нутагт хүүхдийн тусламжийн утас 108-ын хариу үйлчилгээ 50-60 хувь байсан бол 70-90 хувьтай болжээ.

Амжилтын ард хүүхэд гэр бүлийн нийгмийн ажилтны мэргэжлийн  ур чадвар, хичээл зүтгэлээс гадна ажилласан кэйс бүрд нь хамтарсан багийн гишүүдийн ажлыг үнэлж, урамшуулал өгдөг болсон нь тодорхой үр нөлөө үзүүлсэн байна. Хохирогч хүүхдэд шуурхай болон хамгаалал, нөхөн сэргээх үйлчилгээний зардлаар бодит дэмжлэг үзүүлснээр хүүхдийн сайн сайхан байдал дээшилж, хувь хүнд эерэг өөрчлөлт гарч байна.

Тиймээс урамшууллын систем бол нүдээ олсон зөв, зүйтэй санаачилга юм. Манай салбарынхан цалин багатай. Ялангуяа шинэ мэргэжилтнүүд удаан жил ажилласан болон зэргийн нэмэгдэл гэж авдаггүй учир нийгмийн баталгаа сайн биш, өөр салбар руу шилжих явдал  цөөнгүй. Харин тэдний ажлыг үнэ цэнтэй болгож, хүүхдэд үзүүлсэн тусламж, үйлчилгээний тоогоор  мөнгөн урамшуулал олгосноор ажиллах урам зориг өгч буй юм. 

Хүүхдийг Ивээх сангийн “Сургуультай хамтран хүүхэд хамгааллыг сайжруулах нь”төслөөс хүүхэд хамгааллын төсвийн талаар"Мэдэж, оролцож, хамтдаа хяная" нөлөөллийн аяныг орон даяар явуулж байна. 

-Хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдүүдийн эрсдлийг яаж тооцдог бол?
-Хүүхэд хамгааллын ажилтнууд 108, 102 утсанд ирүүлсэн дуудлагын дагуу ажиллахын зэрэгцээ манай ерөнхий газраас илрүүлэлт хийх, урьдчилан сэргийлэхэд арга зүйн чиглэл өгч, тэр бүрд нь урамшуулал олгож байна. Тухайлбал, гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөн, эрсдэлт нөхцөлд амьдарч буй хүүхдийг илрүүлээд, бүртгэж авдаг байсан бол одоо шуурхай тусламжийн үйлчилгээг шууд үзүүлж байна.

Ингэж тухайн хүүхэд, гэр бүлд тусламж, дэмжлэгийг бодитоор үзүүлэхэд хүүхэд хамгааллын зардлын аргачлал маш чухал нөлөөтэй.

Хүүхдийн, гэр бүлийн, жендерт суурилсан хүчирхийллээс урьдчилан сэргийлэхийн тулд хүн болгон мэдлэгтэй байх ёстой. Үүнийг бүх нийтийн боловсролоор олгож байна. 

Урьдчилан сэргийлэх 2.3 дахь шатанд хүчирхийлэлд өртсөн, дахин өртөх эрсдэлтэй хүнийг буюу хохирогчийг чадавхжуулах үйлчилгээ үзүүлэх юм. Тодруулбал, тодорхой шалгуур үзүүлэлтийн дагуу нөхцөл байдлын үнэлгээ хийж, эрсдэл өндөр, дунд, бага гэж ангилдаг.

Эрсдэл бага тохиолдолд хүүхдийг эцэг, эх, асран хамгаалагчид нь үлдээх, насанд хүрсэн хохирогчийг өөрийгөө хамгаалах чадвар нь ямар байгааг харгалзан ах дүү, төрөл төрөгсдийнх нь хамгаалалтад авдаг. 

Нөгөө талд нь хүчирхийлэл үйлдэгч байна. Хуулийн дагуу гэр бүлийн хүчирхийлэл гэж зүйлчлэгдсэн нь бол хариуцлагагүй өнгөрөх тохиолдол байхгүй. Дуудлага ирлээ цагдаа аюулын зэргийн үнэлгээ хийж, хэрэг бүртгэж авдаг.

Харин эрсдэл дунд, өндөр байгаа тохиолдолд заавал хамгаалах байранд, гэрээс нь тусдаа орчинд тусгаарлаж, үйлчлүүлэгчийг өөрийгөө хамгаалах, бусдаас тусламж авах чадамжтай болтол нь үйлчилгээ үзүүлдэг. Зөвхөн хүүхэд гэхгүй, эцэг, эх, асран хамгаалагчийн зан үйлд нь нөлөөлөх, сэтгэл заслын эмчилгээнд явуулах, ажилд холбон зуучлах зэргээр гэр бүлд суурилсан хүүхэд хамгааллын тогтолцоо бүрдүүлж ажиллаж байна. 

-Мэргэжилтнүүдийг чадавхжуулах, арга зүйгээр хангах нь танай байгууллагын үүрэг үү? 

-2025 онд хамтарсан багийг ажлын байранд чадавхжуулах сургалт , нөлөөллийн арга хэмжээ авах талаар манай 21 аймаг, есөн дүүргийн газар хэлтсүүдэд мэргэжил, арга зүйн чиглэл хүргүүлсэн. Хуулиараа хүүхэд хамгааллын урьдчилан сэргийлэх зардлаас эл сургалтын төсвийг гаргах, кэйс менежентийн зардлыг хамгаалах, нөхөн сэргээх зардлаас санхүүжүүлдэг. 

-Хохирогчийн хувийн нууцыг хамгаалахад хүүхэд, гэр бүлийн нийгмийн ажилтанд тусдаа өрөө хэрэгтэй. Ажиллах орчин нөхцөлөөр хэрхэн хангав?
-Нийгмийн ажилтны ажиллах, үйлчилгээ үзүүлэх орчин нөхцөлийг бий болгохыг Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуулиар тухайн орон нутгийн Засаг даргад үүрэгжүүлсэн. Ажлын шинэ байр бэлдэх шаардлага гэнэт гарсан учир зарим аймагт хүүхэд, гэр бүлийн нийгмийн ажилтны ажиллах орчин нөхцөл сайн бүрдээгүй. 

Тухайлбал, Увс, Говь-Алтай, Баян-Өлгий аймагт хүүхэд, гэр бүлийн хөгжил хариуцсан мэргэжилтнүүд нь нэг өрөөнд суух жишээтэй. Иргэд ганцаарчилсан сэтгэл зүй зөвлөгөө, тусламж авч чадахгүй байна. 

-Шинээр томилогдсон хүүхэд, гэр бүлийн нийгмийн ажилтнаар ямар мэргэжилтэй хүмүүсийг сургасан бол?
 -Нийгмийн ажилтан, сэтгэл зүйч, эрх зүйч, багш гээд мэргэжлийн индексийг өргөн хүрээнд тавьсан. Манай улсад нийгмийн ажилтны салбар хожуу үүссэн шүү дээ. Төрийн байгууллагуудад нийгмийн ажилтан гэх орон тоо саяхнаас л бий боллоо.

Хэдийгээр 14 их, дээд сургууль нийгмийн ажилтан бэлдэж буй ч эргэлтээ гүйцэхгүй байна.

Нийгмийн ажилтны нийгмийн баталгаа, цалин хангамжийн асуудлыг ярих ёстой. ТҮМ-4 шатлалаар буюу 1.2 сая орчим төгрөгийн цалин авдаг. Энэ нь залуу,  шинэ мэргэжилтнийг тогтоох хэмжээнд биш байна.

Тиймээс мэргэшүүлэх сургалтаар дээрх мэргэжлийн хүмүүсийг сургаж, ажлын байранд нь чадавхжуулж байгаа. Өөрөөр хэлбэл, хүүхэд, гэр бүлийн нийгмийн ажилтан нь нөхцөл, байдлын үнэлгээ хийх чадавхтай, сэтгэл зүйн зөвлөгөө өгөх анхан шатны мэдлэгтэй, зохион байгуулах, албан бичиг хөтлөх, архивлах, сургалт явуулах зэрэг ур чадвартай байх ёстой. Өнөөдрийн байдлаар 21 аймаг, есөн дүүргийн Хүүхэд, гэр бүлийн хөгжил, хамгааллын газар, хэлтэс хамтарсан багийн сургалтыг 2-4 удаа, нийгмийн ажилтныг чадавхжуулах сургалтыг танхим болон цахимаар тогтмол явуулж байна. 

-Түр хамгаалах байрны хүрэлцээ болон санхүүжилтийн талаар мэдээлэл өгөөч.
 -Үндэсний хэмжээнд 39 хамгаалах байр бий. Нийслэлд Багануур дүүргээс бусдад нь байгаа. Хүүхэд хамгаалах байранд үйлчлүүлж буй тохиолдолд хүүхэд хамгааллын зардлаас гаргадаг.

Тухайн орон нутагт төрийн бус байгууллага гэрээний дагуу  хамгаалах байрны үйл ажиллагаа явуулж буй бол халамжийн хувилбарт үйлчилгээ гэдгээр тухайн насанд хүрэгчдийн зардлыг улсаас авч болдог. Төрийн өмчийн хамгаалах байрны үйл ажиллагааны зардлыг тухайн орон нутгийн ИТХ-аас төсвийг нь баталж, Засаг даргын нөөц хөрөнгөөс санхүүжүүлэх хуультай. 

Үүнийг бүх Засаг дарга нар сайн хэрэгжүүлмээр байна. Гэхдээ бас чамлахааргүй. Өөрөөр хэлбэл, нэр бүхий 4-5 аймгаас бусад нь хамгаалах байрны зардлыг гаргаж байгаа. Нэг аймаг аймаг 80-170 сая төгрөг хүртэл зарцуулжээ. Үүнийг тогтмол зардал болгох хэрэгтэй. Хамгаалах байр бол 24 цагийн турш үйлчилгээ үзүүлдэг онцгой объект.

Сэтгэл санааны хямралд өртсөн, олон удаагийн давтамжтай хүчирхийллийн золиос болсон хүүхэд, хүмүүс очдог учраас тэнд мэргэжлийн хүн ажиллах ёстой. Зарим газар нь хүн цөөн ирдэг гээд үүдээ барих гэдэг. Гэр бүлийн хүчирхийлэл аль ч цагт үйлдэгддэг учраас үргэлж нээлттэй байх шаардлагатай юм. 

Ярилцсанд баярлалаа