УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаан эхэллээ.

Зөвшөөрлийн тухай болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгүүлэхээр байнгын хороо руу шилжүүлэв. Хот тосгоны эрх зүйн байдлын тухай хуулийн төслийн эцсийн хэлэлцүүлгийг сонссонд тооцов.

Чуулганы хуралдаанд 73 гишүүн оролцож байна. Одоо Монгол Улсын хөгжлийн 2026 оны төлөвлөгөө батлах тухай тогтоолыг төслийг хэлэлцэж байна.  УИХ-ын 10 гишүүн эмнэлгийн чөлөө болон томилолттой байна.   

Энэ төсөлд

1. Монгол Улсын хөгжлийн 2026 оны төлөвлөгөөнд туссан улсын төсвийн эх үүсвэрээр санхүүжүүлэх шаардлагатай төсөл, арга хэмжээг Монгол Улсын 2026 оны төсвийн тухай хуулийн төсөлд тусгах;
2. Монгол Улсын хөгжлийн 2026 оны төлөвлөгөөнд төр, хувийн хэвшлийн түншлэл болон гадаадын зээл, тусламжийн хөрөнгөөр хэрэгжүүлэхээр тусгасан төсөл, арга хэмжээнд шаардагдах бэлтгэл ажлыг хангаж ажиллах;
3. Монгол Улсын хөгжлийн 2026 оны төлөвлөгөөний хэрэгжилтийг 2026 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс эхлэн зохион байгуулж, биелэлтийг жилээр нэгтгэн гаргаж, Улсын Их Хуралд танилцуулах.
3. Энэ тогтоолын хэрэгжилтэд хяналт тавьж ажиллахыг Монгол Улсын Их Хурлын Эдийн засгийн байнгын хороо /Р.Сэддорж/-нд даалгасугай.
4. Энэ тогтоолыг 2026 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс эхлэн дагаж мөрдсүгэй хэмээн заажээ.

Хөгжлийн бодлого, төлөвлөлт, түүний удирдлагын тухай хуульд “Засгийн газар Улсын хөгжлийн жилийн төлөвлөгөөний төслийг жил бүрийн 05 дугаар сарын 01-ний дотор Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлнэ. Улсын Их Хурал 06 дугаар сарын 01-ний дотор батална.” гэж тус тус заажээ.

Энэ дагуу “Монгол Улсын хөгжлийн 2026 оны төлөвлөгөө батлах тухай” Монгол Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг боловсруулж, өнөөдөр хэлэлцэж байна. Зургаадугаар сарын 1-ний өдөр ирэх даваа гараг бөгөөд амралтын өдөр тохиож байна.   

УИХ-ын гишүүн Л.Гантөмөр: Говийн бүсийн хөгжлийн төлөвлөгөөг бид баталж чадахгүй, бидэнд туршлага байхгүй тулл япончуудаар хийлгэсэн нь дээр. Гэхдээ төр хэт данхайсан нь үнэн. Үйлчилгээний ажилтнууд нь хүртэл ширээнийхээ араас босдоггүй, иргэндээ хүрч үйлчилдэггүй.   

УИХ-ын гигүүн Д.Бум-Очир: Ирэх жилүүдэд олон сургууль барих гэж байгаа нь сайн хэрэг. Гэвч багш алга. Манай багш нар БНСУ-д ажиллаж байна. Тэднийг эх оронд нь авчрахын тулд цалинг нь нэмэх хэрэгтэй байна. Залуу багш нар хамгийн бага цалинтай. Эсвэл хувьсах зардлаа нэмэх хэрэгтэй. Ийм бололцоо байна уу?

УИХ-ын гишүүн, Боловсролын сайд П.Наранбаяр: Багшийн үндсэн цалин 1,1 сая төгрөг байна. Тэтгэвэртээ суусан хүмүүсийг эргүүлэн урьсан, багшийн нэр хүндийг өсгөх ажил хийж байна. Цаашид багш нар гэр бүлээ бүрэн тэжээх чадвартай байх ёстой. Эрэгтэй багш нар цөөрсөн нь цалин бага байгаатай шууд холбоотой. Иймд УИХ энэ асуудлыг дорвитой шийдэх хэрэгтэй. Багшийн хомстолыг шийдэхээр 6 багц ажил төлөвлөн хийж байна.              

УИХ-ын гишүүн Д.Ганмаа: Шалгуур үзүүлэлтүүдийн талаар асуумаар байна. Эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээний хүртээмжийг нэмнэ гэжээ. Хүртээмж гэж юуг хэлж байна вэ? Анхан шатны тусламж үйлчилгээ үзүүлснийг ойлгох уу? Алслагдсан сумдад тусламж үзүүлснийг хэлэх юм уу? Ядаж өгүүлбэрээ дуусга л даа. ЭМЯ ирэх жилийн зорилтуудаа харсан уу? уншсан уу? Өрхийн эрүүл мэндэд зарцуулдаг зардал хэдэн төгрөгөөр буурах вэ?

ЭМЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн дарга Д.Очирбат:  АХБ-тай хамтран теле-медицинийг нэвтрүүлнэ, хиймэл оюун ухааныг ажилдаа ашиглаж эхэлнэ.           

УИХ-ын гишүүн С.Эрдэнэбат: Засгийн газар 2026 оны боловсролын жил болгосон бол эхлээд багшийн цалинг ядаж 2 сая төгрөг болгох хэрэгтэй. Багштай төрийн албан хаагчид барьцмааргүй байна. 

УИХ-ын гишүүн Л.Гантөмөр: Багшийн цалинг нэмэхийн тулд төрийн албан хаагчаа цомхтгон, эдийн засаг тэлэх ёстой. Үүний тулд татварыг бууруулан, хувийн хэвшлээ дэмжих хэрэгтэй. Ингэснээр иргэдийн орлого нийтээрээ өснө. 

УИХ-ын гишүүн Ц.Идэрбат: Амралтын өдөр АИ-92 шатахууны үнийг 200 төгрөгөөр нэмлээ. Үүнийг дагаад өргөн хэрэглээний барааны үнэ өсвөл хэцүү. Чоно борооноор гэдэг нь болов уу? эсвэл үнэхээр үнээ нэмэх үндэслэл бүрдсэн үү? Аялал жуулчлалын компаниудад хэзээнээс 6 хувийн зээл өгч эхлэх вэ? Ер нь Төв банкныханд зээлийн хүүг бууруулах хүсэл зорилго байна уу?           

Гэр бүл, хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайд Л.Энх-Амгалан: Нийгмийн даатгалын сан дампуураагүй. Гэтэл нийгэмд энэ сангийн талаар буруу мэдээлэл түгээсэн. Банкнуудааас 160 тэрбум төгрөгөө аваагүй байна. Энэ нь сангийн нийт орлоготой харьцуулахад бага мөнгө. Бид хуулийн байгууллагатай хамтран ажилласаар байна. Гэхдээ 6 их наяд төгрөгийн эрсдэл үүссэн. Манай улсын 1.2  сая хүн энэ сангаас тэтгэмж тусламж авдаг.     

2012 оныг хүртэл Капитал банканд 10 орчим тэрбум төгрөгийг НДС-аас байршуулдаг байсан. 2012-2016 оны хооронд энэ дүн 11 дахин нэмэгдсэн. Аль сайдын үед энэ мөнгө нэмэгдсэнийг харж болно.   

Эрүүл мэндийн сайд Л.Мөнхсайхан: Ирэх долоодугаар сард Баянхонгор аймагт нэгдсэн эмнэлэг ашиглалтад орно. Улаанбаатарт байхгүй, том эмнэлэг барьж дууслаа. Өвөрхангай аймагт мөн эмнэлэг барьж байна. Хавдрын эмнэлгийг өргөтгөхөөр энэ оны улсын төсөвт 17 тэрбум төгрөг тавьсан. Гэвч гурав дахиа тендер зарласан. Учир нь санал өгсөн ААН-үүд алга. Цалин бага тул хөдөө ажиллах эмч, асрагчид их цөөн байна. 

Ялангуяа орон байргүй тул хөдөө ажиллах хүн их цөөн байна. Уг нь манай салбарын суурь асуудлыг шийдсэн. Эмнэлгүүд гүйцэтгэлээрээ санхүүжиж байна. Гэвч Сангийн яам эмнэлгийн ажиллагсад үндсэн цалингийнхаа 20 хувиас хэтэрсэн урамшуулал авах ёсгүй гэж хязгаарласан.                 

ХХААХҮ-ийн сайд Ж.Энхбaяр: Энэ оны сүүлээр манай салбар 30 хувиар өсөх хүлээлттэй байна. Махны экспорт хэвийн байна. Ноолуурыг дотоодод угааж самнаж эхэлсэн тул энэ оны сүүлээр манай салбарын үзүүлэлтүүд өснө. ЖДҮХС-д энэ оны болон ирэх оны төсөвт мөнгө хуваарилаагүй. Өмнөх зээлийн эргэн төлөлтөөр дараагийн зээлийг өгч байна. Нэмэлт эх үүсвэр байхгүй.     

УИХ-ын гишүүн М.Энхцэцэг: Энэ хуралд Эрчим хүчний сайд байхгүй байгаа нь харамсалтай. 2025 оны хөгжлийн төлөвлөгөөнд эрчим хүчний салбарын 35 ажил төлөвлөжээ. Эдгээрээс маш  олон ажил өнөөг хүртэл хэрэгжээгүй. тэгсэн атлаа 2026 оны төлөвлөгөөнөөс хасжээ. Хэрэгжүүлээгүй тул хэн хариуцлага хүлээх вэ? Эрчим хүчний сайд зарим ажил дээр хуруугаа ч хөдөлгөдөггүй.  2026 онд хоёр л шинэ ажил оруулжээ.  Өмнөхөө дуусгаагүй бол хийх нь ямар ч хүнд ойлгомжтой биз дээ?

Гэтэл эрчим  хүчний салбар улс оны хөгжлийн чөдөр болчхоод байна. 

Эрчим хүчний яамны газрын дарга Б.Ерэн-Өлзий: Хувийн хэвшлийн хөрөнгө оруулалтаар хийх ажлуудыг бид төлөвлөгөөнд оруулаагүй. Эдгээр төсөл хэрэгжинэ. 

УИХ-ын дэд дарга Х.Булгантуяа: Сайд нар алга, гэхдээ Засгийн газар огцорсон ч УИХ байх байлгүй. Иймээс саналаа хэлье. Австралид 3П буюу хүн амын тоо, бүтээмж, ажиллах хүчний оролцоогоо ихээхэн анхаардаг. Манай улсад эдгээр үзүүлэлт хангалтгүй байна. Ирэх онд төсвийн зардал өсөх үү? Алдагдалтай төсөв батлах юм уу? Зардал 1 их наяд төгрөгөөр нэмэгджээ.