Монгол Улсын Хүний эрхийн Үндэсний Комиссоос Монгол Улс дахь хүний эрх, эрх чөлөөний байдлын талаарх илтгэлийг жил бүр боловсруулж УИХ-аар хэлэлцүүлдэг. 

Өнгөрсөн жил буюу МУ дахь хүний эрх, эрх чөлөөний байдлын талаарх 23 дахь илтгэлд эрүү шүүлтээс урьдчилан сэргийлэх асуудал эрхэлсэн гишүүний тайлан хэлэлцсэнтэй холбогдуулан авах арга хэмжээний тухай УИХ-ын 37-р тогтоол гарсан.

Уг тогтоолын 26 арга хэмжээний дөрөв нь бүрэн хэрэгжиж, ес нь тодорхой үр дүнд хүрчээ. 10 арга хэмжээ хэрэгжүүлэх бэлтгэл ажил нь эхлэл төдий боловсруулалтын шатанд буюу хэрэгжилт хангалтгүй. Гурван арга хэмжээ огт хэрэгжээгүй. Нийт тогтоолын хэрэгжилт 51 хувийн хэрэгжилттэй буюу хэрэгжилт хангалтгүй, эрчимжүүлэх шаардлагатай гэсэн дүгнэлтэд хүрсэн байна.

37-р тогтоолд 9 асуудлаар 28 арга хэмжээ тусгагдсан байдаг. Өнөөдөр 8 асуудлаар 26 арга хэмжээний хэрэгжилтийг дараах байгууллагуудын тайлан мэдээлэлд үндэслээд хэрэгжилтэд хяналт шинжилгээ, үнэлгээ хийсэн талаар мэдээлэл өглөө.

• Улсын их хурал
• ЗГХЭГ
• МУ-ын шадар сайдын харьяа төрийн байгууллагууд
• Хуульзүй дотоод хэргийн яам
• Боловсролын яам
• Сангийн яам
• Хот байгуулалт барилга орон сууцжуулалтын яам
• Байгаль орчин уур амьсгалын өөрчлөлтийн яам
• Эрүүл мэндийн яам
• Боловсролын яам
• Гэр бүл хөдөлмөр нийгмийн хамгааллын яам
• Цахим хөгжил харилцаа холбоо инновацын яам
• Нийслэлийн засаг даргын тамгын газар

БҮРЭН ХЭРЭГЖСЭН ДӨРВӨН АРГА ХЭМЖЭЭ

1.Тогтоолын заалт: Орчны бохирдлоос хүний эрүүл мэндэд үзүүлэх сөрөг нөлөө нийгмийн эрүүл мэндийн чиглэлээр холбогдох арга хэмжээнүүдийг авч хэрэгжүүлээд олон нийтэд мэдээлэл сургалт сурталчилгаа нөлөөллийн ажил хийх.

Нийгмийн эрүүл мэндийн үндэсний төв, эрүүл мэндийн яам болоод холбогдох байгууллагуудаас олон нийтэд чиглэсэн сургалт сурталчилгаа нөлөөллийн ажлуудыг телевиз радио сонин хэвлэл нийгмийн сүлжээнүүдээ дамжуулан хүргэсэн.

2.Тогтоолын заалт: Улсын хэмжээнд хагас болон бүрэн өнчин байнгын асаргаа шаардлагатай хөгжлийн бэрхшээлтэй өрх толгойлсон айлд амьдарч байгаа зэрэг хүүхдүүдийн бүртгэлийг хийх мэдээллийн нэгдсэн сан бүрдүүлж хяналт тавих механизмыг бий болгох, сайжруулах, эдгээр эрсдэлт нөхцөлд байгаа хүүхдүүдийн амьжиргааг дэмжих мөнгөн тэтгэмжийн сан бүрдүүлж тэтгэвэр тэтгэмжийн өгөх хэмжээг нэмэгдүүлэх, тусгайлсан бодлого боловсруулж хэрэгжүүлэх

Гэр бүл нийгэм хөдөлмөр хамгааллын яамнаас холбогдох арга хэмжээнүүдийг авч хэрэгжүүлсэн. Тухайлбал тэжээгчээ алдсан хагас болон бүтэн өнчин хүүхдэд олгох тэжээгчээ алдсаны тэтгэврийн доод хэмжээг 2025 онд зургаан хувиар нэмэгдүүлж 397,5 мянган төгрөгт хүргэсэн байна. Мөн байнгын асаргаа шаардлагатай хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийг асарч байгаа иргэнд олгох асаргааны тэтгэмжийг 30 хувиар нэмэгдүүлсэн ахиц гарчээ.

3.Тогтоолын заалт: хорихоос суллагдах бэлтгэх хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай санхүүжилтийг шийдвэрлэх

Хуульзүйн яамны харьяа Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх ерөнхий газрын дэргэдэх хорих ангиудад хоригдлыг суллагдахад бэлтгэх хөтөлбөр, эргэлт уулзалтын өрөө байрыг шинээр барих засвар үйлчилгээ тохижилтыг хийж орчин нөхцөлийг сайжруулсан байна.

4.Тогтоолын заалт: Бүх шатны сонгуульд нэр дэвшиж байгаа хөгжлийн бэрхшээлтэй нэр дэвшигчид сурталчилгааны материал хэвлүүлэх түгээх хүртээмжтэй тээврийн хэрэгсэл сурталчилгааны байраар хангах дохионы хэлмэрч хувийн туслах ажиллуулах зэрэг дэмжих үйлчилгээ авахад нь төрөөс санхүүгийн дэмжлэг үзүүлдэг байх, төлбөр татварын хөнгөлөлт үзүүлэх зэрэг эрхзүйн зохицуулалтыг бий болгох

УИХ-ын сонгуулийн тухай хууль, улстөрийн намуудын тухай хуульд заасны дагуу нэр дэвшигчийн хүйсийн квотоос илүү нэр дэвшигчийн эмэгтэй улс төрч болоод хөгжлийн бэрхшээлтэй улстөрчийг нэр дэвшүүлсэн нам эвсэлд тодорхой хэмжээний санхүүжилт өгөх хуулийн зохицуулалттай. Энэ хүрээн 891 сая төгрөгийг олгохоор СЕХ-ны төсөвт тусгагдсан байна.

37-р тогтоол 2024 тавдугаар сарын 2-нд батлагдсан. Тайланг нэгтгэж үзэхдээ 2024 оны сүүлийн хагас жилд хийсэн үйл ажиллагааны мэдээллийг авч тайланг нэгтгэсэн болно.