С.Баяр намаа сонгуульд ямар аргаар ялуулсан нь одоо нэгэнт чухал биш болж УИХ-д олонхи болсон нь сүү­лийн үеийн үнэн болж хуви­раад байна. Яаж ч маргаад УИХ нь тангаргаа өргөөд тавилангаа эдлэх учиртай боллоо. МАХН "алсаа бодож" Ардчилсан намтай хамтарч засгаа барих санал гаргачих­сан. АН харин дуртай нь аргагүй өвөрт нь шур­гахаа илэр­хийлчихлээ.

Суудал сандлын төлөөх дайн үргэлжилж л байна. С.Баярын өмнөх туршлагаас харахад чив чимээгүй дүн­сийж байгаад л эцсийн мөчид сайд нар нь тодорхой болдог. Энэ удаа ч тэр бай­дал давтагдана гэж намын нөхөд нь хэлж байсан. Сай­дын суудалд суух эсэх нь МАХН-ын горилогчдын хувьд С.Баярын үзэмжээс ихээ­хэн шалтгаална. Сууд­лын эзэд эцэслэгдээгүй ч таамаг болон яригдаж байгаа буюу, магадлалтай, горилж байгаа нь олон. Нэр нь яриг­даж мөн өөрсдөө горилж буй нөхдүүд хэн бэ. Ардчилсан нам ч яахав оногдсон яамдаа хуваарилан булуугаа мэрэл­цэж таараа. МАХН-аас харин хэн сайд болохыг С.Баяр л мэдэх биз. Гэвч түүнийг эц­сийн шийдээ гаргаагүй байгаа энэ үед яригдаж байгаа ху­вил­бар таамгийг хүргэе.

Засгийн газрын хүчний харьцаа 60:40 байхаар тохи­ролцсон гэх яриа сүүлийн үед чих дэлсэх болсон. Арван хоёр яамтай байхаар яригдаж байгаа бөгөөд хоёр Шадар сайд, Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газрын даргатай ний­лээд арван таван сайдтай байх нь. Эх сурвалжийн мэ­дээлж байгаагаар Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газар яам болж магадгүй. Ард­чил­сан намд Шадар сайдын суу­далтайгаа нийлээд зургаан суудал оногдох нь. Ард­чил­сан намаас сайд болох нөх­дүүд нь намын даргын найз нар буюу "Алтан гадас"-аас гаралтай хүмүүс байна гэж үзэж байгаа. Энэ ч бас ортой байж болох юм.

АН-аас суудал горилогч­дын эхний эгнээнд нэрлэгдэж байсан Г.Батхүү УИХ-ын дэд дарга болсон тул горилогч­дын эгнээнээс хасагдав.

Хэдийгээр Ардчилсан намын дарга Н.Алтанхуяг өөрийгөө сайд болохгүй хэ­мээн намын хамт олны өмнө албан ёсны байр сууриа илэрхийлж байсан ч энэ үг нь талаар болох бололтой. МАХН-ын зүгээс хоёр шадар сайдтай байхаар төлөвлөж байгаа бөгөөд нэг Шадар сайдаар Н.Алтанхуягийг очи­хыг санал болгожээ. Учир нь намын дарга нь Засгийн газ­рын гадна үлдэхээр АН МАХН-д бүрэн гүйцэд дагаар орсон болж харагдахгүй гэж цаад тал нь бодсон байж болох юм. Ямар ч байсан АН-ын даргад ийм шахаа ирсэн байна. Харин тэргүүн Шадар сайдын суу­далд М.Энхболд үлдэх аж.

Батлан хамгаалахын сай­дад горилогчдын тоо нэлээд хэд байгаа. МАХН-аас гэхэд л сонгуульд ялагдсан Т.Ганди сонирхож байгаа. Гэхдээ Эрүүл мэндийн яам ч түүний сонирхлын гадна үлдсэнгүй. Парламентад насныхаа нэ­лээдгүй хугацааг өнгө­рүүл­сэн тэрээр хоосон хоцорс­ноос олдож байвал аль нь ч яахав гээд хөөцөлдөж байгаа сурагтай. Харамсалтай нь түүний сонирхлоос гадна намын даргын сонирхол хэ­нийг сонгохыг мэдэх боло­хоор байдал яаж ч эргээ би­лээ. Т.Ганди хэрэв сайдын сэнтийд сууж чадахгүй аваас "Францад Элчин сайд болсон ч яахав" гээд алхаж яваа тухай яриа нам дотор нь тархаад байгаа. Гэвч сон­гуульд ялагд­­­сан хүмүүстээ ха­риуц­лага тооцож, улс тө­рийн дэмж­­лэг үзүүлэхгүй гэсэн намын Бага хурлын гишүү­дийн хатуухан үг үнэн болбол үнэн худал нь бүү мэд франц хэлтэй гэх Т.Ганди юу ч үгүй хоцорч ч болох талтай. Мөрөөдөгсдийн жагсаалтыг Ж.Цолмон, Л.Одончимэд гээд үргэлжлүүлж болно. Батлан хам­гаа­лахын сайдад Ард­чилсан намаас Д.Дорлиг­жа­вын нэр яригдаж байгаа гэ­сэн. Өмнөх Засгийн газрын жишгээр бол "бэлэгний яам" гэгдэх энэ газарт Д.Дорлиг­жавыг очих яриа аль хэдийнэ таржээ.

Ардчилсан намаас сай­дын суудалд очих хүмүүсийн жагсаалтад "Алтан гадас" фракцын харьяалалтай Л.Ган­сүхийг БОЯ, С.Ламбааг БСШУ-ны яам, Дэд бүтцийн яамыг С.Баярцогт, Сангийн яамыг Н.Батбаяраар толгой­луулна гэсэн хувилбар яриг­даж буй. Зарим хэвлэл Ард­чилсан намд төсөв бага­тай ажил ихтэй яамдаа өгөх нь гэж мэдээлж байгаа ч нөгөө та­лаар Н.Энхбаярын гэгддэг хүмүүсээс С.Баяр салахын тулд дээрх яамдыг нөгөө намдаа өгөх нь гэсэн таамаг байна.

Саяхан хэрүүл мар­гаан­тай болж өндөрлөсөн Ард­чилсан намын ҮЗХ-ны хур­лын дараа АН дахь МоАХ фракц гэхэд л гурав, дөрөв хуваагдсан нь ил болж байна. С.Эрдэнийн гэгдэх МоАХ-ны хуучин нөхөд хийгээд өөрөөр нь дамжин ҮЗХ-нд орсон эрхмүүдтэй хамт нэг фракц бүлэглэл бий болгож байгаа бол Д.Нямхүүгийн буюу Д.Дор­лигжав тэргүүтэй цуг­лар­даг газрынхаа нэрээр нэрлэгдсэн Кроуныхан гэгдэх фракц, Б.Батбаатарын гэсэн бүлэглэлд Чингэлтэйн намын залуус буюу Чөлөөт залуу­чууд хэмээн нэрлэгддэг ҮЗХ дахь залуучуудын фракцууд бүр ч ил тодорхой болов. Зөвхөн "Алтан гадас" төдий­гүй дээрх фракцуудын ямар байр суурьтай байгаагаас нь шалтгаалан хамтарсан Зас­гийн газрын бүтэц бүрэл­дэхүүнд АН-аас багтах эр­х­мүү­дийн хувь заяа ха­маа­рах магадлалтай. Хэрэв дээрх фракц бүлэглэлүүдтэй хэл амаа ололцож чадвал дан "Алтан гадас"-ынхан биш АН дахь дээрх бүлэглэлүүдээс хамтарсан Засгийн газарт орж болох талтай. Үгүй бол Ард­чил­сан намын хагарал туйл­даа хүрэх ирээдүй нээг­дэнэ. Тэгэхээр дээр дурдаг­даж сайд болох магадлалтай гэг­дэх хүмүүсийн нэрс энэ байд­­лаас шалтгаалан өөрч­лөгдөх тал бас бий.

МАХН талаас Үндэсний хөгжлийн буюу эдийн засгийн хөгжлийн яамыг О.Чу­луун­батад, Эрүүл мэндийн яамыг хуучин сайдад нь буюу Б.Бат­сэрээдэнэд, Гадаад хэргийн яамыг Сү.Батболдод, Хууль зүйн яамыг Ц.Нямдоржид, Нийгмийн хамгаалал, хөдөл­мөрийн яамыг Ё.Отгонбаяр, Хүнс, хөдөө аж ахуйн яамыг Г.Бадамжунайд, Үйлдвэр, худалдааны яамыг У.Барс­болдод өгөх тохироо хийгдэж байгаа гэнэ. Мөн намын на­рийн бичгийн дарга Л.Амар­санаа нарын хү­мүү­сийг ч хоосон хоцроохгүй байх гэсэн таамаг явж байна. Түүнчлэн Дэд бүтэц, Сангийн яамаа "Эзэн" нам нь авна гэсэн сураг байгаа юм. Гэхдээ С.Баярын толгойд хэний нэрс эргэлдэж байгааг хэн мэдэхэв дээ.

С.Баярын хувьд сайд на­раа цоо шинэ хүмүүсээс бүрдүүлж сюрприз барих санаатай байгаа гэсэн мэ­дээлэл ч нөгөө талд нь яриг­даж байна. Тиймээс ч сайд нарынхаа нэрийг халаа­сан­даа хав дарж байгаа гэж МАХН зүгийн эх сурвалжууд мэдээлж байгаа билээ. Тэгэ­хээр байдал яаж ч эргэж болно.

МАХН-ын Удирдах зөвлөл сүүлийн үед байнга хурал­даад зав тун тааруухан бай­гаа. Одоогоор бүтэц бүрэл­дэхүүнийг албан ёсоор ярьж амжаагүй байгаа. Хоёр намын хамтын ажиллагааны гэрээ­ний төсөл хамтарсан Засаг байгуулагдсаны дараа хамт­ран хийх ажлаа хоёр намын мөрийн хөтөлбөр дотроос сугалж авч хийж байгаа гэсэн. Гэрээний төсөлд хурал хаях­гүй, огцрох асуудлыг хоёр бүлэг харилцан ярилцаж ший­дэх гэх мэтийн заалт оруулах аж. Хамтрах гээд байгаа Зас­гийн газрын бүрэлдэхүүн одоогийн байдлаар нэг иймэр­хүү л бүрэлдэхүүнтэй яриг­даж байна. Шийдвэр харин яаж гарахыг цаг хугацаатай хамт хүлээх л үлдэх шив.

Д.Мөнгөндалай