Бидний тухай
Сурталчилгаа байршуулах
Редакцийн ёс зүй
Нууцлалын бодлого
Холбоо барих
Онцлох
Шинэ
Тренд
Буцах
0
Дэлхийн улс орнуудад аж үйлдвэржсэн нийгмээс мэдээллэлжсэн эринд шилжих үйл явц улам эрчимжин, мэдлэгт тулгуурласан нийгмийг цогцлоон байгуулж, нийгмийн баялаг, үнэт зүйлсийг бүтээх эх сурвалж нь мэдлэг, мэдээлэл гэдгийг дэлхий нийтээр хүлээн зөвшөөрч, улс төр, эдийн засаг, нийгмийн бүхий л хүрээнд мэдээлэл, харилцаа холбооны технологийг өргөнөөр нэвтрүүлэн ашиглаж байна.
Дэлхийн олон орон холбоо, мэдээллийн дэд бүтцийг бий болгох үндэсний хөтөлбөрийг дэвшүүлэн хэрэгжүүлж байна.
Тухайлбал өнгөрсөн хугацаанд олон улсад амжилттай хэрэгжсэн Сингапурын “Ухаалаг арал” хөтөлбөр, БНСУ-ын “Мэдээллийн аюулгүй байдлын дэд бүтэц” үндэсний төлөвлөгөө, Малайзын “Мультимедиа супер коридор” хөтөлбөр, Япон улсын “Цахим Япон” зэрэг олон хөтөлбөрийг дурьдаж болно. Манай Монгол улс ч гэсэн олон улсын чиг хандлагаас хоцролгүй, мөр зэрэгцэн хөгжихийн тулд “Цахим Монгол Үндэсний Хөтөлбөр”-г 2005 оноос эх суурийг нь тавьсан бөгөөд хоёр засгийн газар дамжсан үндэсний хэмжээнд хэрэгжүүлэх далайцтай ажуудын нэг юм. Уг үндэсний хөтөлбөр нь Цахим засаглал, Цахим эрүүл мэнд, Цахим худалдаа, Цахим боловсрол гэсэн дэд хөтөлбөрүүдтэй.
Бид өмнөх нийтлэлдээ “Цахим боловсрол”-ын талаар өгүүлсэн билээ. Энэ удаагийн нийтлэлээрээ тэдгээрийн эцэг нь гэж хэлж болох “Цахим Засаглал” гэсэн сэдвийн хүрээнд уншигч таньд толилуулахаар шийдлээ.
Олон улсад “Цахим засаглал”-ыг мэдээлэл харилцаа холбооны технологийн тэрүүлэх 30 чиглэлийн нэг гэж үздэг бөгөөд төр төвтэй нийгмийг иргэн төвтэй нийгэм бий болгохын тулд төрийн үйлчилгээг иргэд хурдан шуурхай авч, тухайн улсын өнцөг булан бүрт боловсронгуй, үр өгөөжтэй, хүртээмжтэй, ил тод байдлыг хангаж, төрийн үйл ажиллагаанд иргэдийн оролцох бололцоог бүрдүүлэх арга хэрэгсэл гэж үздэг байна. Ерөнхийдөө олон улс үүнийг нэвтрүүлсэн чиг хандлагаас үзэхэд тухайн мэдээллийг ард иргэдэд “ТҮГЭЭХ”, иргэдтэй “ХАРИЛЦАХ”, төрөөс “ЦАХИМ СИСТЕМД СУУРИЛСАН ҮЙЛЧИЛГЭЭ ҮЗҮҮЛЭХ” гэсэн хэсгүүдэд авч үзэн энэ чиглэлийн дагуу хэрэгжүүлсэн байдаг байна.
Нэгдсэн Үндэсний Байгууллага болон Дэлхийн Банкнаас жил бүр олон улсын цахим засаглалын хөгжлийн индексийн талаар тайлан гаргадаг бөгөөд уг жагсаалтыг БНСУ тэргүүлэн, Голланд улс удаалж байна. Олон улсын шинжээчид БНСУ-ын хөгжлийг Япон улсын хөгжлийн сайжруулсан хувилбар ч гэж үздэг бөгөөд асар богино хугацаанд мэдээллийн технологийн салбараараа олон улсад яах аргагүй тэргүүлэх байр суурийг эзэлсэн гэж ч сайшаацгаадаг билээ.
2010 оноос хойш тус улс нь 0,9283 индексээр тэргүүлж байгаа бөгөөд, удаах нь 2010 онд 5-р байранд жагсаж байсан Голланд улс 0,9125 индекстэйгээр удаах байрыг тус тус эзэлсэн байна. Харин манай Монгол Улсын хувьд 2010 онд 53-р байранд байсан бол 2012 оны байдлаар 0,5443-ын индекстэйгээр 76-р байранд оржээ. Энэ нь хэдийгээр индексийн хувьд өссөн ч бусад улс орнууд маш эрчимтэй энэ чиглэлээр хөгжиж байгаа гэдгийг харуулж байна.
Дэлхийд тэргүүлж буй БНСУ нь дэлхийн өнцөг булан бүрт хүрсэн мэдээллийн технологийн гол дэд бүтэц гэж хэлж болох өргөн зурвасын интернэт сүлжээнд суурьлан хэрэгжүүлж эхэлсэн бөгөөд 1980-1990 оны хооронд уг хөтөлбөртэй холбоотойгоор хууль эрх зүйн орчинг бүрдүүлэх ажлыг эрчимжүүлж, 2000 оноос үүнийгхэрэгжилт, нэвтрүүлэлтийн түвшинд бий болгон, улмаар 2010-2012 оны хооронд НҮБ-ын гишүүн орнуудаас цахим засаглалын индексээрээ тэргүүн болтлоо хөгжсөн улс ажээ.
БНСУ нь улс орон бүрт байдаг төрийн бүхий л салбарын үйлчилгээг дараахь чиглэлүүдээр хөгжүүлжээ.
1. Нэгдсэн мэдээ мэдээллийн дата төв- GIDC : http://www.ncia.go.kr
Тус улс нь төрийн дата төвтэй болсон бөгөөд тус тусдаа салангид байсан яамдуудын мэдээллийн баазын нэгдмэл шинж чанартай болгосон юм.
2. Цахим гаалийн татварын систем - http://portal.customs.go.kr
Тухайн улсын бараа нийлүүлэлтийн экспорт, импортын системийг улам боловсронгуй болгох зорилгоор гаалийн мэдүүлэг, гаалийн татвар авах гэх зэрэг ажлуудыг цахим хэлбэрт шилжүүлсэн байна.
3. Онлайн патентийн систем: http://www.patent.go.kr
Патент олгох бүхий л үйл ажиллагааг автомат хэлбэр лүү шилжүүлсэн байна.
4. Цахим төсөв болон төлбөр тооцооны систем http://www.digitalbrain.go.kr
Тус улсын бүхий л санхүү тооцоотой холбоотой үйл ажиллагаа буюу мөнгөн орлого, зарлага, төсөв хөрөнгө, түүний зохион байгуулалтыг нэг дор цахим хэлбэрээр шийдэж өгсөн байна.
5. Үндэсний гамшгийн менежментийн систем- NDMS
Тухайн улсын хэмжээнд гамшигийн нөхөн сэргээлт, авран хамгаалах үйл ажиллагааг төрөлжүүлж, нийт 119-н гэнэтийн осол аваараас аврах үйлчилгээг бий болгож, мөн тэдгээрийн үйл ажиллагааг автомат системд шилжүүлсэн байна.
6. Цагаачлалын систем
Зорчигдыг хилээр нэвтрэхээс өмнө тэдгээрийн мэдээллийг төрөлжүүлж, автомат байдлаар хуурамч пасспорт байгаа эсэхийг шалгах болон хилээр нэвтрүүлэх системийг бүрдүүлсэн байна.
7. Онлайн цахим худалдан авалтын систем: http://www.g2b.go.kr
Нэг цонхын тусламжтайгаар энэхүү үйл ажиллагааг албажуулжээ.
8. Олон талт татварын систем: http://www.hometax.go.kr
Иргэд заавал татварын газар очилгүйгээр сүлжээнд холбогдсон альч компьютерээс татвараа төлөх боломжийг бүрдүүлсэн байна.
9. Шуудангийн үйл ажиллагааг мэдээллийн систем: http://www.epost.go.kr
Шуудан илгээх, очих үйл ажиллагааг цахим хэлбэрт шилжүүлжээ.
10. Олон нийтийг аврах үйл ажиллагаа
Ямар нэгэн аюулд учирсан тухайн этгээд, насанд хүрээгүй этгээд нь заавал утсаар ярьж цагдаад мэдэгдэх шаардлагагүйгээр, мобайл гар утас болон, өөр бусад тусгай тоног төхөөрөмжийн дагуу санамж явуулсанаар тухайн иргэний байгаа газрыг нь тодорхойлж аврах үйл ажиллагааг явуулдаг байна.
11. Иргэн төвтэй портал үйлчилгээ: : http://www.minwon.go.kr
Тухайн холбогдох төрийн байгууллага дээр заавал очилгүйгээр интернэтээр гэртээ ч албан ажил дээрээ ч засгийн газрын аль нэг байгууллагын үйлчилгээг шууд авах явдал юм.
12. Мэдээлэлжсэн цахим суурин: http://www.invil.org
Мэдээлэлжсэн цахим суурин хөтөлбөр нь тухайн улсын хөдөө орон нутагт байршдаг бүхий л суурин газруудын мэдээллийг цахим хэлбэрээр төрөлжүүлж, тэдгээрийн амьдралын нөхцөл байдлыг сайжруулах зорилгоор цахим худалдаа үйлчилгээг нэвтрүүлжээ. 2012 оны 5 сарын байдлаар улс даяар 360-н ферм, загасны аж ахуй эрхлэгчид уг төсөлд хамрагдан үр ашгаа хүртэж байгаа юм байна.
13. Цахим оролцоотой мэдээллийн нэгдсэн портал: http://www.epeople.go.kr
Уг хөтөлбөрийн зорилго нь иргэдээс ирүүлж буй төрөл бүрийн санал, гомдол, шүүмжийг нэг цонхын тусламжтайгаар шийдсэн явдал юм.
14. Хөдөлмөр эрхлэлтийн портал буюу WORKNET: http://www.work.go.kr
Хөдөлмөрийн зах зээл дээр ажил хайгчдыг ажил олгогч бизнесийн байгууллагуудтай хурдан шуурхай холбох, тухай бүрт нь мэдээ мэдээлэл өгөх зорилготой үйл ажиллагаа.
15. Ухаалаг тээврийн хэрэгслийн систем: - ITS
Тус улсын тээврийн бүхий л хэрэгслүүд болох машин, галт тэрэг, усан болон нисэх онгоц, зам, төмөр зам, далайн болон агаарын боомт зэрэг тээврийн хэрэгслүүдийн талаархи бүхий л мэдээллийг зорчигчдод бүхий л холбогдох мэдээ мэдээллийг хүргэх системийг нэвтрүүлжээ.
16. Оршин суугчдын бүртгэлийн систем:
Тухайн хотод байрших нийслэлийн дүүргүүд, оршин суугчдын харилцаа холбоо, тэдгээрийн хооронд мэдээ мэдээллийг хурдан шуурхай цаг алдалгүй хүргэх зорилгоор дүүргийн оршин суугчидтай харилцах үйл ажиллагааг цахим хэлбэрт шилжүүлжээ.
Цаашид БНСУ нь Ухаалаг засаглал буюу мобайл засаглалаар дэлхийд тэрүүлэгч улс болохыг зорьж байгаа бөгөөд тухайлбал нийт улс орны хэмжээнд төрөлтийн хэмжээг ихэсгэх, нийгмийн аюулгүй байдлыг сахин хамгаалах, нийгмийн халамж буюу хүмүүнлэгийн чиглэлээр олон төсөлт хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх бодлоготой байгаа юм байна.
Манай улсын хувьд ч гэсэн цахим үйлчилгээний зах зухаас нь хүртээд эхэлсэний нэг илрэл нь Шинэчлэлийн Засгийн Газрын бодлого, зохицуулалтаар “Төрийн Үйлчилгээний Цахим” машин буюу ТҮЦ-г МТШХХГ, ХХЗХ, ҮДТ УТҮГ нар гардан хариуцан ажиллагаанд оруулсан билээ. Уг машин нь нийслэл хотын 17 газарт байршиж байгаа бөгөөд үүгээр иргэний бүртгэлийн 6 төрлийн лавлагаа, Татварын Ерөнхий газрын 4 төрлийн лавлагаа болон ААН-үүдийн үйлчилгээг авах бүрэн боломжтой болсон юм.
Үндэсний Дата Төв нь Монгол Улсын “Цахим Засаглал” үндэсний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх суурь дэд бүтцийг бий болгох үндсэн зорилтын хүрээнд цаашид энэ чиглэлээр олон ажлыг төлөвлөсөн байгаа юм. 2013 оны 08 сарын 01-нээс эхлэн мөрдөгдөж буй замын хөдөлгөөний дүрмийг чанд мөрдөх, түүний хэвийн үйл ажиллагааг хангах, замын хөдөлгөөнийг хэвжурамтай байлгах зорилгоор Зам тээврийн яам, Цагдаагийн Ерөнхий Газар, Улсын Бүртгэлийн Ерөнхий Газартай хамтран ажиллаж байна. Уг ажлын хүрээнд уг байгууллагань дээрхи 2 байгууллагын сервер, тоног төхөөрөмжийг зориулалтын орчинд хадгалж хамгаалан, мэдээллээр ханган ажиллаж байгаа юм байна.
Одоогийн байдлаар Үндэсний Дата Төв нь дараахь үйлчилгээг нэвтрүүлээд байна. Үүнд:
• Иргэний бүртгэл мэдээллийн лавлагаа
• Гэрлэлтийн тухай лавлагаа
• Төрийн Үйлчилгээний Цахим машины үйлчилгээ
• Автомашин эзэмшлийн бүртгэл
• Хуулийн этгээдийн бүртгэл
Тус байгууллага нь ТУН УДАХГҮЙ дараахь үйлчилгээг иргэн таны гарт хүргэх болно. Үүнд:
• Шүүхийн шийдвэрийн өр зээлгүй тухай лавлагаа
• Иргэний хаягийн шинэчлэл
• Эрүүл мэндийн даатгалын лавлагаа
• Татвар төлөлтийн лавлагаа
• Нийгмийн даатгалын лавлагаа
• Хаягийн лавлагааны үйлчилгээ
• Замын хөдөлгөөний торгуулийн хуудас мэдээллэх үйлчилгээ
Иймээс иргэд, олон нийт уртаас урт дараалалд зогсож, үнэт цаг заваа зарцуулалгүйгээр нэг цэгээс буюу манай байгууллагатай холбогдон цахим орчинд хүссэн мэдээлэл, төрөл бүрийн лавлагаануудыг шууд авах боломж удахгүй та бидний хаяанд ирээд байна.
Эцэст нь хэлэхэд дэлхийн улс орнууд Цахим Засаглалыг хөгжүүлж, төрийн үйлчилгээг онлайн хэлбэрээр хүргэхийн сацуу Мобайл Засаглалыг хөгжүүлэх чиг хандлагатай байна. Энэ нь мэдээллийн технологи нь хуучин “КОМПЬЮТЕР ТӨВТЭЙ”, дараагаар нь “СҮЛЖЭЭ ТӨВТЭЙ”, орчин үед “ХҮН ТӨВТЭЙ” гэсэн чиглэлийг баримталж байгаа бөгөөд хүн гэдэг бодьгал оршин байгаа цагт, компьютер, сүлжээ гэж хөл алдахгүйгээр, зүгээр л хаа байгаа газартаа мэдээ мэдээллээс хоцрохгүй, харилцаа холбоотой, хийсвэр байдлаар төрөл бүрийн үйлчилгээг хүртэх нь тун удахгүй биз ээ.
“ҮНДЭСНИЙ ДАТА ТӨВ” УТҮГ
Дэлхийн олон орон холбоо, мэдээллийн дэд бүтцийг бий болгох үндэсний хөтөлбөрийг дэвшүүлэн хэрэгжүүлж байна.
Тухайлбал өнгөрсөн хугацаанд олон улсад амжилттай хэрэгжсэн Сингапурын “Ухаалаг арал” хөтөлбөр, БНСУ-ын “Мэдээллийн аюулгүй байдлын дэд бүтэц” үндэсний төлөвлөгөө, Малайзын “Мультимедиа супер коридор” хөтөлбөр, Япон улсын “Цахим Япон” зэрэг олон хөтөлбөрийг дурьдаж болно. Манай Монгол улс ч гэсэн олон улсын чиг хандлагаас хоцролгүй, мөр зэрэгцэн хөгжихийн тулд “Цахим Монгол Үндэсний Хөтөлбөр”-г 2005 оноос эх суурийг нь тавьсан бөгөөд хоёр засгийн газар дамжсан үндэсний хэмжээнд хэрэгжүүлэх далайцтай ажуудын нэг юм. Уг үндэсний хөтөлбөр нь Цахим засаглал, Цахим эрүүл мэнд, Цахим худалдаа, Цахим боловсрол гэсэн дэд хөтөлбөрүүдтэй.
Бид өмнөх нийтлэлдээ “Цахим боловсрол”-ын талаар өгүүлсэн билээ. Энэ удаагийн нийтлэлээрээ тэдгээрийн эцэг нь гэж хэлж болох “Цахим Засаглал” гэсэн сэдвийн хүрээнд уншигч таньд толилуулахаар шийдлээ.
Олон улсад “Цахим засаглал”-ыг мэдээлэл харилцаа холбооны технологийн тэрүүлэх 30 чиглэлийн нэг гэж үздэг бөгөөд төр төвтэй нийгмийг иргэн төвтэй нийгэм бий болгохын тулд төрийн үйлчилгээг иргэд хурдан шуурхай авч, тухайн улсын өнцөг булан бүрт боловсронгуй, үр өгөөжтэй, хүртээмжтэй, ил тод байдлыг хангаж, төрийн үйл ажиллагаанд иргэдийн оролцох бололцоог бүрдүүлэх арга хэрэгсэл гэж үздэг байна. Ерөнхийдөө олон улс үүнийг нэвтрүүлсэн чиг хандлагаас үзэхэд тухайн мэдээллийг ард иргэдэд “ТҮГЭЭХ”, иргэдтэй “ХАРИЛЦАХ”, төрөөс “ЦАХИМ СИСТЕМД СУУРИЛСАН ҮЙЛЧИЛГЭЭ ҮЗҮҮЛЭХ” гэсэн хэсгүүдэд авч үзэн энэ чиглэлийн дагуу хэрэгжүүлсэн байдаг байна.
Нэгдсэн Үндэсний Байгууллага болон Дэлхийн Банкнаас жил бүр олон улсын цахим засаглалын хөгжлийн индексийн талаар тайлан гаргадаг бөгөөд уг жагсаалтыг БНСУ тэргүүлэн, Голланд улс удаалж байна. Олон улсын шинжээчид БНСУ-ын хөгжлийг Япон улсын хөгжлийн сайжруулсан хувилбар ч гэж үздэг бөгөөд асар богино хугацаанд мэдээллийн технологийн салбараараа олон улсад яах аргагүй тэргүүлэх байр суурийг эзэлсэн гэж ч сайшаацгаадаг билээ.
2010 оноос хойш тус улс нь 0,9283 индексээр тэргүүлж байгаа бөгөөд, удаах нь 2010 онд 5-р байранд жагсаж байсан Голланд улс 0,9125 индекстэйгээр удаах байрыг тус тус эзэлсэн байна. Харин манай Монгол Улсын хувьд 2010 онд 53-р байранд байсан бол 2012 оны байдлаар 0,5443-ын индекстэйгээр 76-р байранд оржээ. Энэ нь хэдийгээр индексийн хувьд өссөн ч бусад улс орнууд маш эрчимтэй энэ чиглэлээр хөгжиж байгаа гэдгийг харуулж байна.
Дэлхийд тэргүүлж буй БНСУ нь дэлхийн өнцөг булан бүрт хүрсэн мэдээллийн технологийн гол дэд бүтэц гэж хэлж болох өргөн зурвасын интернэт сүлжээнд суурьлан хэрэгжүүлж эхэлсэн бөгөөд 1980-1990 оны хооронд уг хөтөлбөртэй холбоотойгоор хууль эрх зүйн орчинг бүрдүүлэх ажлыг эрчимжүүлж, 2000 оноос үүнийгхэрэгжилт, нэвтрүүлэлтийн түвшинд бий болгон, улмаар 2010-2012 оны хооронд НҮБ-ын гишүүн орнуудаас цахим засаглалын индексээрээ тэргүүн болтлоо хөгжсөн улс ажээ.
БНСУ нь улс орон бүрт байдаг төрийн бүхий л салбарын үйлчилгээг дараахь чиглэлүүдээр хөгжүүлжээ.
1. Нэгдсэн мэдээ мэдээллийн дата төв- GIDC : http://www.ncia.go.kr
Тус улс нь төрийн дата төвтэй болсон бөгөөд тус тусдаа салангид байсан яамдуудын мэдээллийн баазын нэгдмэл шинж чанартай болгосон юм.
2. Цахим гаалийн татварын систем - http://portal.customs.go.kr
Тухайн улсын бараа нийлүүлэлтийн экспорт, импортын системийг улам боловсронгуй болгох зорилгоор гаалийн мэдүүлэг, гаалийн татвар авах гэх зэрэг ажлуудыг цахим хэлбэрт шилжүүлсэн байна.
3. Онлайн патентийн систем: http://www.patent.go.kr
Патент олгох бүхий л үйл ажиллагааг автомат хэлбэр лүү шилжүүлсэн байна.
4. Цахим төсөв болон төлбөр тооцооны систем http://www.digitalbrain.go.kr
Тус улсын бүхий л санхүү тооцоотой холбоотой үйл ажиллагаа буюу мөнгөн орлого, зарлага, төсөв хөрөнгө, түүний зохион байгуулалтыг нэг дор цахим хэлбэрээр шийдэж өгсөн байна.
5. Үндэсний гамшгийн менежментийн систем- NDMS
Тухайн улсын хэмжээнд гамшигийн нөхөн сэргээлт, авран хамгаалах үйл ажиллагааг төрөлжүүлж, нийт 119-н гэнэтийн осол аваараас аврах үйлчилгээг бий болгож, мөн тэдгээрийн үйл ажиллагааг автомат системд шилжүүлсэн байна.
6. Цагаачлалын систем
Зорчигдыг хилээр нэвтрэхээс өмнө тэдгээрийн мэдээллийг төрөлжүүлж, автомат байдлаар хуурамч пасспорт байгаа эсэхийг шалгах болон хилээр нэвтрүүлэх системийг бүрдүүлсэн байна.
7. Онлайн цахим худалдан авалтын систем: http://www.g2b.go.kr
Нэг цонхын тусламжтайгаар энэхүү үйл ажиллагааг албажуулжээ.
8. Олон талт татварын систем: http://www.hometax.go.kr
Иргэд заавал татварын газар очилгүйгээр сүлжээнд холбогдсон альч компьютерээс татвараа төлөх боломжийг бүрдүүлсэн байна.
9. Шуудангийн үйл ажиллагааг мэдээллийн систем: http://www.epost.go.kr
Шуудан илгээх, очих үйл ажиллагааг цахим хэлбэрт шилжүүлжээ.
10. Олон нийтийг аврах үйл ажиллагаа
Ямар нэгэн аюулд учирсан тухайн этгээд, насанд хүрээгүй этгээд нь заавал утсаар ярьж цагдаад мэдэгдэх шаардлагагүйгээр, мобайл гар утас болон, өөр бусад тусгай тоног төхөөрөмжийн дагуу санамж явуулсанаар тухайн иргэний байгаа газрыг нь тодорхойлж аврах үйл ажиллагааг явуулдаг байна.
11. Иргэн төвтэй портал үйлчилгээ: : http://www.minwon.go.kr
Тухайн холбогдох төрийн байгууллага дээр заавал очилгүйгээр интернэтээр гэртээ ч албан ажил дээрээ ч засгийн газрын аль нэг байгууллагын үйлчилгээг шууд авах явдал юм.
12. Мэдээлэлжсэн цахим суурин: http://www.invil.org
Мэдээлэлжсэн цахим суурин хөтөлбөр нь тухайн улсын хөдөө орон нутагт байршдаг бүхий л суурин газруудын мэдээллийг цахим хэлбэрээр төрөлжүүлж, тэдгээрийн амьдралын нөхцөл байдлыг сайжруулах зорилгоор цахим худалдаа үйлчилгээг нэвтрүүлжээ. 2012 оны 5 сарын байдлаар улс даяар 360-н ферм, загасны аж ахуй эрхлэгчид уг төсөлд хамрагдан үр ашгаа хүртэж байгаа юм байна.
13. Цахим оролцоотой мэдээллийн нэгдсэн портал: http://www.epeople.go.kr
Уг хөтөлбөрийн зорилго нь иргэдээс ирүүлж буй төрөл бүрийн санал, гомдол, шүүмжийг нэг цонхын тусламжтайгаар шийдсэн явдал юм.
14. Хөдөлмөр эрхлэлтийн портал буюу WORKNET: http://www.work.go.kr
Хөдөлмөрийн зах зээл дээр ажил хайгчдыг ажил олгогч бизнесийн байгууллагуудтай хурдан шуурхай холбох, тухай бүрт нь мэдээ мэдээлэл өгөх зорилготой үйл ажиллагаа.
15. Ухаалаг тээврийн хэрэгслийн систем: - ITS
Тус улсын тээврийн бүхий л хэрэгслүүд болох машин, галт тэрэг, усан болон нисэх онгоц, зам, төмөр зам, далайн болон агаарын боомт зэрэг тээврийн хэрэгслүүдийн талаархи бүхий л мэдээллийг зорчигчдод бүхий л холбогдох мэдээ мэдээллийг хүргэх системийг нэвтрүүлжээ.
16. Оршин суугчдын бүртгэлийн систем:
Тухайн хотод байрших нийслэлийн дүүргүүд, оршин суугчдын харилцаа холбоо, тэдгээрийн хооронд мэдээ мэдээллийг хурдан шуурхай цаг алдалгүй хүргэх зорилгоор дүүргийн оршин суугчидтай харилцах үйл ажиллагааг цахим хэлбэрт шилжүүлжээ.
Цаашид БНСУ нь Ухаалаг засаглал буюу мобайл засаглалаар дэлхийд тэрүүлэгч улс болохыг зорьж байгаа бөгөөд тухайлбал нийт улс орны хэмжээнд төрөлтийн хэмжээг ихэсгэх, нийгмийн аюулгүй байдлыг сахин хамгаалах, нийгмийн халамж буюу хүмүүнлэгийн чиглэлээр олон төсөлт хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх бодлоготой байгаа юм байна. Манай улсын хувьд ч гэсэн цахим үйлчилгээний зах зухаас нь хүртээд эхэлсэний нэг илрэл нь Шинэчлэлийн Засгийн Газрын бодлого, зохицуулалтаар “Төрийн Үйлчилгээний Цахим” машин буюу ТҮЦ-г МТШХХГ, ХХЗХ, ҮДТ УТҮГ нар гардан хариуцан ажиллагаанд оруулсан билээ. Уг машин нь нийслэл хотын 17 газарт байршиж байгаа бөгөөд үүгээр иргэний бүртгэлийн 6 төрлийн лавлагаа, Татварын Ерөнхий газрын 4 төрлийн лавлагаа болон ААН-үүдийн үйлчилгээг авах бүрэн боломжтой болсон юм.
Үндэсний Дата Төв нь Монгол Улсын “Цахим Засаглал” үндэсний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх суурь дэд бүтцийг бий болгох үндсэн зорилтын хүрээнд цаашид энэ чиглэлээр олон ажлыг төлөвлөсөн байгаа юм. 2013 оны 08 сарын 01-нээс эхлэн мөрдөгдөж буй замын хөдөлгөөний дүрмийг чанд мөрдөх, түүний хэвийн үйл ажиллагааг хангах, замын хөдөлгөөнийг хэвжурамтай байлгах зорилгоор Зам тээврийн яам, Цагдаагийн Ерөнхий Газар, Улсын Бүртгэлийн Ерөнхий Газартай хамтран ажиллаж байна. Уг ажлын хүрээнд уг байгууллагань дээрхи 2 байгууллагын сервер, тоног төхөөрөмжийг зориулалтын орчинд хадгалж хамгаалан, мэдээллээр ханган ажиллаж байгаа юм байна.
Одоогийн байдлаар Үндэсний Дата Төв нь дараахь үйлчилгээг нэвтрүүлээд байна. Үүнд:
• Иргэний бүртгэл мэдээллийн лавлагаа
• Гэрлэлтийн тухай лавлагаа
• Төрийн Үйлчилгээний Цахим машины үйлчилгээ
• Автомашин эзэмшлийн бүртгэл
• Хуулийн этгээдийн бүртгэл
Тус байгууллага нь ТУН УДАХГҮЙ дараахь үйлчилгээг иргэн таны гарт хүргэх болно. Үүнд:
• Шүүхийн шийдвэрийн өр зээлгүй тухай лавлагаа
• Иргэний хаягийн шинэчлэл
• Эрүүл мэндийн даатгалын лавлагаа
• Татвар төлөлтийн лавлагаа
• Нийгмийн даатгалын лавлагаа
• Хаягийн лавлагааны үйлчилгээ
• Замын хөдөлгөөний торгуулийн хуудас мэдээллэх үйлчилгээ
Иймээс иргэд, олон нийт уртаас урт дараалалд зогсож, үнэт цаг заваа зарцуулалгүйгээр нэг цэгээс буюу манай байгууллагатай холбогдон цахим орчинд хүссэн мэдээлэл, төрөл бүрийн лавлагаануудыг шууд авах боломж удахгүй та бидний хаяанд ирээд байна.
Эцэст нь хэлэхэд дэлхийн улс орнууд Цахим Засаглалыг хөгжүүлж, төрийн үйлчилгээг онлайн хэлбэрээр хүргэхийн сацуу Мобайл Засаглалыг хөгжүүлэх чиг хандлагатай байна. Энэ нь мэдээллийн технологи нь хуучин “КОМПЬЮТЕР ТӨВТЭЙ”, дараагаар нь “СҮЛЖЭЭ ТӨВТЭЙ”, орчин үед “ХҮН ТӨВТЭЙ” гэсэн чиглэлийг баримталж байгаа бөгөөд хүн гэдэг бодьгал оршин байгаа цагт, компьютер, сүлжээ гэж хөл алдахгүйгээр, зүгээр л хаа байгаа газартаа мэдээ мэдээллээс хоцрохгүй, харилцаа холбоотой, хийсвэр байдлаар төрөл бүрийн үйлчилгээг хүртэх нь тун удахгүй биз ээ.
“ҮНДЭСНИЙ ДАТА ТӨВ” УТҮГ
Дэлхийн улс орнуудад аж үйлдвэржсэн нийгмээс мэдээллэлжсэн эринд шилжих үйл явц улам эрчимжин, мэдлэгт тулгуурласан нийгмийг цогцлоон байгуулж, нийгмийн баялаг, үнэт зүйлсийг бүтээх эх сурвалж нь мэдлэг, мэдээлэл гэдгийг дэлхий нийтээр хүлээн зөвшөөрч, улс төр, эдийн засаг, нийгмийн бүхий л хүрээнд мэдээлэл, харилцаа холбооны технологийг өргөнөөр нэвтрүүлэн ашиглаж байна.
Дэлхийн олон орон холбоо, мэдээллийн дэд бүтцийг бий болгох үндэсний хөтөлбөрийг дэвшүүлэн хэрэгжүүлж байна.
Тухайлбал өнгөрсөн хугацаанд олон улсад амжилттай хэрэгжсэн Сингапурын “Ухаалаг арал” хөтөлбөр, БНСУ-ын “Мэдээллийн аюулгүй байдлын дэд бүтэц” үндэсний төлөвлөгөө, Малайзын “Мультимедиа супер коридор” хөтөлбөр, Япон улсын “Цахим Япон” зэрэг олон хөтөлбөрийг дурьдаж болно. Манай Монгол улс ч гэсэн олон улсын чиг хандлагаас хоцролгүй, мөр зэрэгцэн хөгжихийн тулд “Цахим Монгол Үндэсний Хөтөлбөр”-г 2005 оноос эх суурийг нь тавьсан бөгөөд хоёр засгийн газар дамжсан үндэсний хэмжээнд хэрэгжүүлэх далайцтай ажуудын нэг юм. Уг үндэсний хөтөлбөр нь Цахим засаглал, Цахим эрүүл мэнд, Цахим худалдаа, Цахим боловсрол гэсэн дэд хөтөлбөрүүдтэй.
Бид өмнөх нийтлэлдээ “Цахим боловсрол”-ын талаар өгүүлсэн билээ. Энэ удаагийн нийтлэлээрээ тэдгээрийн эцэг нь гэж хэлж болох “Цахим Засаглал” гэсэн сэдвийн хүрээнд уншигч таньд толилуулахаар шийдлээ.
Олон улсад “Цахим засаглал”-ыг мэдээлэл харилцаа холбооны технологийн тэрүүлэх 30 чиглэлийн нэг гэж үздэг бөгөөд төр төвтэй нийгмийг иргэн төвтэй нийгэм бий болгохын тулд төрийн үйлчилгээг иргэд хурдан шуурхай авч, тухайн улсын өнцөг булан бүрт боловсронгуй, үр өгөөжтэй, хүртээмжтэй, ил тод байдлыг хангаж, төрийн үйл ажиллагаанд иргэдийн оролцох бололцоог бүрдүүлэх арга хэрэгсэл гэж үздэг байна. Ерөнхийдөө олон улс үүнийг нэвтрүүлсэн чиг хандлагаас үзэхэд тухайн мэдээллийг ард иргэдэд “ТҮГЭЭХ”, иргэдтэй “ХАРИЛЦАХ”, төрөөс “ЦАХИМ СИСТЕМД СУУРИЛСАН ҮЙЛЧИЛГЭЭ ҮЗҮҮЛЭХ” гэсэн хэсгүүдэд авч үзэн энэ чиглэлийн дагуу хэрэгжүүлсэн байдаг байна.
Нэгдсэн Үндэсний Байгууллага болон Дэлхийн Банкнаас жил бүр олон улсын цахим засаглалын хөгжлийн индексийн талаар тайлан гаргадаг бөгөөд уг жагсаалтыг БНСУ тэргүүлэн, Голланд улс удаалж байна. Олон улсын шинжээчид БНСУ-ын хөгжлийг Япон улсын хөгжлийн сайжруулсан хувилбар ч гэж үздэг бөгөөд асар богино хугацаанд мэдээллийн технологийн салбараараа олон улсад яах аргагүй тэргүүлэх байр суурийг эзэлсэн гэж ч сайшаацгаадаг билээ.
2010 оноос хойш тус улс нь 0,9283 индексээр тэргүүлж байгаа бөгөөд, удаах нь 2010 онд 5-р байранд жагсаж байсан Голланд улс 0,9125 индекстэйгээр удаах байрыг тус тус эзэлсэн байна. Харин манай Монгол Улсын хувьд 2010 онд 53-р байранд байсан бол 2012 оны байдлаар 0,5443-ын индекстэйгээр 76-р байранд оржээ. Энэ нь хэдийгээр индексийн хувьд өссөн ч бусад улс орнууд маш эрчимтэй энэ чиглэлээр хөгжиж байгаа гэдгийг харуулж байна.
Дэлхийд тэргүүлж буй БНСУ нь дэлхийн өнцөг булан бүрт хүрсэн мэдээллийн технологийн гол дэд бүтэц гэж хэлж болох өргөн зурвасын интернэт сүлжээнд суурьлан хэрэгжүүлж эхэлсэн бөгөөд 1980-1990 оны хооронд уг хөтөлбөртэй холбоотойгоор хууль эрх зүйн орчинг бүрдүүлэх ажлыг эрчимжүүлж, 2000 оноос үүнийгхэрэгжилт, нэвтрүүлэлтийн түвшинд бий болгон, улмаар 2010-2012 оны хооронд НҮБ-ын гишүүн орнуудаас цахим засаглалын индексээрээ тэргүүн болтлоо хөгжсөн улс ажээ.
БНСУ нь улс орон бүрт байдаг төрийн бүхий л салбарын үйлчилгээг дараахь чиглэлүүдээр хөгжүүлжээ.
1. Нэгдсэн мэдээ мэдээллийн дата төв- GIDC : http://www.ncia.go.kr
Тус улс нь төрийн дата төвтэй болсон бөгөөд тус тусдаа салангид байсан яамдуудын мэдээллийн баазын нэгдмэл шинж чанартай болгосон юм.
2. Цахим гаалийн татварын систем - http://portal.customs.go.kr
Тухайн улсын бараа нийлүүлэлтийн экспорт, импортын системийг улам боловсронгуй болгох зорилгоор гаалийн мэдүүлэг, гаалийн татвар авах гэх зэрэг ажлуудыг цахим хэлбэрт шилжүүлсэн байна.
3. Онлайн патентийн систем: http://www.patent.go.kr
Патент олгох бүхий л үйл ажиллагааг автомат хэлбэр лүү шилжүүлсэн байна.
4. Цахим төсөв болон төлбөр тооцооны систем http://www.digitalbrain.go.kr
Тус улсын бүхий л санхүү тооцоотой холбоотой үйл ажиллагаа буюу мөнгөн орлого, зарлага, төсөв хөрөнгө, түүний зохион байгуулалтыг нэг дор цахим хэлбэрээр шийдэж өгсөн байна.
5. Үндэсний гамшгийн менежментийн систем- NDMS
Тухайн улсын хэмжээнд гамшигийн нөхөн сэргээлт, авран хамгаалах үйл ажиллагааг төрөлжүүлж, нийт 119-н гэнэтийн осол аваараас аврах үйлчилгээг бий болгож, мөн тэдгээрийн үйл ажиллагааг автомат системд шилжүүлсэн байна.
6. Цагаачлалын систем
Зорчигдыг хилээр нэвтрэхээс өмнө тэдгээрийн мэдээллийг төрөлжүүлж, автомат байдлаар хуурамч пасспорт байгаа эсэхийг шалгах болон хилээр нэвтрүүлэх системийг бүрдүүлсэн байна.
7. Онлайн цахим худалдан авалтын систем: http://www.g2b.go.kr
Нэг цонхын тусламжтайгаар энэхүү үйл ажиллагааг албажуулжээ.
8. Олон талт татварын систем: http://www.hometax.go.kr
Иргэд заавал татварын газар очилгүйгээр сүлжээнд холбогдсон альч компьютерээс татвараа төлөх боломжийг бүрдүүлсэн байна.
9. Шуудангийн үйл ажиллагааг мэдээллийн систем: http://www.epost.go.kr
Шуудан илгээх, очих үйл ажиллагааг цахим хэлбэрт шилжүүлжээ.
10. Олон нийтийг аврах үйл ажиллагаа
Ямар нэгэн аюулд учирсан тухайн этгээд, насанд хүрээгүй этгээд нь заавал утсаар ярьж цагдаад мэдэгдэх шаардлагагүйгээр, мобайл гар утас болон, өөр бусад тусгай тоног төхөөрөмжийн дагуу санамж явуулсанаар тухайн иргэний байгаа газрыг нь тодорхойлж аврах үйл ажиллагааг явуулдаг байна.
11. Иргэн төвтэй портал үйлчилгээ: : http://www.minwon.go.kr
Тухайн холбогдох төрийн байгууллага дээр заавал очилгүйгээр интернэтээр гэртээ ч албан ажил дээрээ ч засгийн газрын аль нэг байгууллагын үйлчилгээг шууд авах явдал юм.
12. Мэдээлэлжсэн цахим суурин: http://www.invil.org
Мэдээлэлжсэн цахим суурин хөтөлбөр нь тухайн улсын хөдөө орон нутагт байршдаг бүхий л суурин газруудын мэдээллийг цахим хэлбэрээр төрөлжүүлж, тэдгээрийн амьдралын нөхцөл байдлыг сайжруулах зорилгоор цахим худалдаа үйлчилгээг нэвтрүүлжээ. 2012 оны 5 сарын байдлаар улс даяар 360-н ферм, загасны аж ахуй эрхлэгчид уг төсөлд хамрагдан үр ашгаа хүртэж байгаа юм байна.
13. Цахим оролцоотой мэдээллийн нэгдсэн портал: http://www.epeople.go.kr
Уг хөтөлбөрийн зорилго нь иргэдээс ирүүлж буй төрөл бүрийн санал, гомдол, шүүмжийг нэг цонхын тусламжтайгаар шийдсэн явдал юм.
14. Хөдөлмөр эрхлэлтийн портал буюу WORKNET: http://www.work.go.kr
Хөдөлмөрийн зах зээл дээр ажил хайгчдыг ажил олгогч бизнесийн байгууллагуудтай хурдан шуурхай холбох, тухай бүрт нь мэдээ мэдээлэл өгөх зорилготой үйл ажиллагаа.
15. Ухаалаг тээврийн хэрэгслийн систем: - ITS
Тус улсын тээврийн бүхий л хэрэгслүүд болох машин, галт тэрэг, усан болон нисэх онгоц, зам, төмөр зам, далайн болон агаарын боомт зэрэг тээврийн хэрэгслүүдийн талаархи бүхий л мэдээллийг зорчигчдод бүхий л холбогдох мэдээ мэдээллийг хүргэх системийг нэвтрүүлжээ.
16. Оршин суугчдын бүртгэлийн систем:
Тухайн хотод байрших нийслэлийн дүүргүүд, оршин суугчдын харилцаа холбоо, тэдгээрийн хооронд мэдээ мэдээллийг хурдан шуурхай цаг алдалгүй хүргэх зорилгоор дүүргийн оршин суугчидтай харилцах үйл ажиллагааг цахим хэлбэрт шилжүүлжээ.
Цаашид БНСУ нь Ухаалаг засаглал буюу мобайл засаглалаар дэлхийд тэрүүлэгч улс болохыг зорьж байгаа бөгөөд тухайлбал нийт улс орны хэмжээнд төрөлтийн хэмжээг ихэсгэх, нийгмийн аюулгүй байдлыг сахин хамгаалах, нийгмийн халамж буюу хүмүүнлэгийн чиглэлээр олон төсөлт хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх бодлоготой байгаа юм байна.
Манай улсын хувьд ч гэсэн цахим үйлчилгээний зах зухаас нь хүртээд эхэлсэний нэг илрэл нь Шинэчлэлийн Засгийн Газрын бодлого, зохицуулалтаар “Төрийн Үйлчилгээний Цахим” машин буюу ТҮЦ-г МТШХХГ, ХХЗХ, ҮДТ УТҮГ нар гардан хариуцан ажиллагаанд оруулсан билээ. Уг машин нь нийслэл хотын 17 газарт байршиж байгаа бөгөөд үүгээр иргэний бүртгэлийн 6 төрлийн лавлагаа, Татварын Ерөнхий газрын 4 төрлийн лавлагаа болон ААН-үүдийн үйлчилгээг авах бүрэн боломжтой болсон юм.
Үндэсний Дата Төв нь Монгол Улсын “Цахим Засаглал” үндэсний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх суурь дэд бүтцийг бий болгох үндсэн зорилтын хүрээнд цаашид энэ чиглэлээр олон ажлыг төлөвлөсөн байгаа юм. 2013 оны 08 сарын 01-нээс эхлэн мөрдөгдөж буй замын хөдөлгөөний дүрмийг чанд мөрдөх, түүний хэвийн үйл ажиллагааг хангах, замын хөдөлгөөнийг хэвжурамтай байлгах зорилгоор Зам тээврийн яам, Цагдаагийн Ерөнхий Газар, Улсын Бүртгэлийн Ерөнхий Газартай хамтран ажиллаж байна. Уг ажлын хүрээнд уг байгууллагань дээрхи 2 байгууллагын сервер, тоног төхөөрөмжийг зориулалтын орчинд хадгалж хамгаалан, мэдээллээр ханган ажиллаж байгаа юм байна.
Одоогийн байдлаар Үндэсний Дата Төв нь дараахь үйлчилгээг нэвтрүүлээд байна. Үүнд:
• Иргэний бүртгэл мэдээллийн лавлагаа
• Гэрлэлтийн тухай лавлагаа
• Төрийн Үйлчилгээний Цахим машины үйлчилгээ
• Автомашин эзэмшлийн бүртгэл
• Хуулийн этгээдийн бүртгэл
Тус байгууллага нь ТУН УДАХГҮЙ дараахь үйлчилгээг иргэн таны гарт хүргэх болно. Үүнд:
• Шүүхийн шийдвэрийн өр зээлгүй тухай лавлагаа
• Иргэний хаягийн шинэчлэл
• Эрүүл мэндийн даатгалын лавлагаа
• Татвар төлөлтийн лавлагаа
• Нийгмийн даатгалын лавлагаа
• Хаягийн лавлагааны үйлчилгээ
• Замын хөдөлгөөний торгуулийн хуудас мэдээллэх үйлчилгээ
Иймээс иргэд, олон нийт уртаас урт дараалалд зогсож, үнэт цаг заваа зарцуулалгүйгээр нэг цэгээс буюу манай байгууллагатай холбогдон цахим орчинд хүссэн мэдээлэл, төрөл бүрийн лавлагаануудыг шууд авах боломж удахгүй та бидний хаяанд ирээд байна.
Эцэст нь хэлэхэд дэлхийн улс орнууд Цахим Засаглалыг хөгжүүлж, төрийн үйлчилгээг онлайн хэлбэрээр хүргэхийн сацуу Мобайл Засаглалыг хөгжүүлэх чиг хандлагатай байна. Энэ нь мэдээллийн технологи нь хуучин “КОМПЬЮТЕР ТӨВТЭЙ”, дараагаар нь “СҮЛЖЭЭ ТӨВТЭЙ”, орчин үед “ХҮН ТӨВТЭЙ” гэсэн чиглэлийг баримталж байгаа бөгөөд хүн гэдэг бодьгал оршин байгаа цагт, компьютер, сүлжээ гэж хөл алдахгүйгээр, зүгээр л хаа байгаа газартаа мэдээ мэдээллээс хоцрохгүй, харилцаа холбоотой, хийсвэр байдлаар төрөл бүрийн үйлчилгээг хүртэх нь тун удахгүй биз ээ.
“ҮНДЭСНИЙ ДАТА ТӨВ” УТҮГ
Дэлхийн олон орон холбоо, мэдээллийн дэд бүтцийг бий болгох үндэсний хөтөлбөрийг дэвшүүлэн хэрэгжүүлж байна.
Тухайлбал өнгөрсөн хугацаанд олон улсад амжилттай хэрэгжсэн Сингапурын “Ухаалаг арал” хөтөлбөр, БНСУ-ын “Мэдээллийн аюулгүй байдлын дэд бүтэц” үндэсний төлөвлөгөө, Малайзын “Мультимедиа супер коридор” хөтөлбөр, Япон улсын “Цахим Япон” зэрэг олон хөтөлбөрийг дурьдаж болно. Манай Монгол улс ч гэсэн олон улсын чиг хандлагаас хоцролгүй, мөр зэрэгцэн хөгжихийн тулд “Цахим Монгол Үндэсний Хөтөлбөр”-г 2005 оноос эх суурийг нь тавьсан бөгөөд хоёр засгийн газар дамжсан үндэсний хэмжээнд хэрэгжүүлэх далайцтай ажуудын нэг юм. Уг үндэсний хөтөлбөр нь Цахим засаглал, Цахим эрүүл мэнд, Цахим худалдаа, Цахим боловсрол гэсэн дэд хөтөлбөрүүдтэй.
Бид өмнөх нийтлэлдээ “Цахим боловсрол”-ын талаар өгүүлсэн билээ. Энэ удаагийн нийтлэлээрээ тэдгээрийн эцэг нь гэж хэлж болох “Цахим Засаглал” гэсэн сэдвийн хүрээнд уншигч таньд толилуулахаар шийдлээ.
Олон улсад “Цахим засаглал”-ыг мэдээлэл харилцаа холбооны технологийн тэрүүлэх 30 чиглэлийн нэг гэж үздэг бөгөөд төр төвтэй нийгмийг иргэн төвтэй нийгэм бий болгохын тулд төрийн үйлчилгээг иргэд хурдан шуурхай авч, тухайн улсын өнцөг булан бүрт боловсронгуй, үр өгөөжтэй, хүртээмжтэй, ил тод байдлыг хангаж, төрийн үйл ажиллагаанд иргэдийн оролцох бололцоог бүрдүүлэх арга хэрэгсэл гэж үздэг байна. Ерөнхийдөө олон улс үүнийг нэвтрүүлсэн чиг хандлагаас үзэхэд тухайн мэдээллийг ард иргэдэд “ТҮГЭЭХ”, иргэдтэй “ХАРИЛЦАХ”, төрөөс “ЦАХИМ СИСТЕМД СУУРИЛСАН ҮЙЛЧИЛГЭЭ ҮЗҮҮЛЭХ” гэсэн хэсгүүдэд авч үзэн энэ чиглэлийн дагуу хэрэгжүүлсэн байдаг байна.
Нэгдсэн Үндэсний Байгууллага болон Дэлхийн Банкнаас жил бүр олон улсын цахим засаглалын хөгжлийн индексийн талаар тайлан гаргадаг бөгөөд уг жагсаалтыг БНСУ тэргүүлэн, Голланд улс удаалж байна. Олон улсын шинжээчид БНСУ-ын хөгжлийг Япон улсын хөгжлийн сайжруулсан хувилбар ч гэж үздэг бөгөөд асар богино хугацаанд мэдээллийн технологийн салбараараа олон улсад яах аргагүй тэргүүлэх байр суурийг эзэлсэн гэж ч сайшаацгаадаг билээ.
2010 оноос хойш тус улс нь 0,9283 индексээр тэргүүлж байгаа бөгөөд, удаах нь 2010 онд 5-р байранд жагсаж байсан Голланд улс 0,9125 индекстэйгээр удаах байрыг тус тус эзэлсэн байна. Харин манай Монгол Улсын хувьд 2010 онд 53-р байранд байсан бол 2012 оны байдлаар 0,5443-ын индекстэйгээр 76-р байранд оржээ. Энэ нь хэдийгээр индексийн хувьд өссөн ч бусад улс орнууд маш эрчимтэй энэ чиглэлээр хөгжиж байгаа гэдгийг харуулж байна.
Дэлхийд тэргүүлж буй БНСУ нь дэлхийн өнцөг булан бүрт хүрсэн мэдээллийн технологийн гол дэд бүтэц гэж хэлж болох өргөн зурвасын интернэт сүлжээнд суурьлан хэрэгжүүлж эхэлсэн бөгөөд 1980-1990 оны хооронд уг хөтөлбөртэй холбоотойгоор хууль эрх зүйн орчинг бүрдүүлэх ажлыг эрчимжүүлж, 2000 оноос үүнийгхэрэгжилт, нэвтрүүлэлтийн түвшинд бий болгон, улмаар 2010-2012 оны хооронд НҮБ-ын гишүүн орнуудаас цахим засаглалын индексээрээ тэргүүн болтлоо хөгжсөн улс ажээ.
БНСУ нь улс орон бүрт байдаг төрийн бүхий л салбарын үйлчилгээг дараахь чиглэлүүдээр хөгжүүлжээ.
1. Нэгдсэн мэдээ мэдээллийн дата төв- GIDC : http://www.ncia.go.kr
Тус улс нь төрийн дата төвтэй болсон бөгөөд тус тусдаа салангид байсан яамдуудын мэдээллийн баазын нэгдмэл шинж чанартай болгосон юм.
2. Цахим гаалийн татварын систем - http://portal.customs.go.kr
Тухайн улсын бараа нийлүүлэлтийн экспорт, импортын системийг улам боловсронгуй болгох зорилгоор гаалийн мэдүүлэг, гаалийн татвар авах гэх зэрэг ажлуудыг цахим хэлбэрт шилжүүлсэн байна.
3. Онлайн патентийн систем: http://www.patent.go.kr
Патент олгох бүхий л үйл ажиллагааг автомат хэлбэр лүү шилжүүлсэн байна.
4. Цахим төсөв болон төлбөр тооцооны систем http://www.digitalbrain.go.kr
Тус улсын бүхий л санхүү тооцоотой холбоотой үйл ажиллагаа буюу мөнгөн орлого, зарлага, төсөв хөрөнгө, түүний зохион байгуулалтыг нэг дор цахим хэлбэрээр шийдэж өгсөн байна.
5. Үндэсний гамшгийн менежментийн систем- NDMS
Тухайн улсын хэмжээнд гамшигийн нөхөн сэргээлт, авран хамгаалах үйл ажиллагааг төрөлжүүлж, нийт 119-н гэнэтийн осол аваараас аврах үйлчилгээг бий болгож, мөн тэдгээрийн үйл ажиллагааг автомат системд шилжүүлсэн байна.
6. Цагаачлалын систем
Зорчигдыг хилээр нэвтрэхээс өмнө тэдгээрийн мэдээллийг төрөлжүүлж, автомат байдлаар хуурамч пасспорт байгаа эсэхийг шалгах болон хилээр нэвтрүүлэх системийг бүрдүүлсэн байна.
7. Онлайн цахим худалдан авалтын систем: http://www.g2b.go.kr
Нэг цонхын тусламжтайгаар энэхүү үйл ажиллагааг албажуулжээ.
8. Олон талт татварын систем: http://www.hometax.go.kr
Иргэд заавал татварын газар очилгүйгээр сүлжээнд холбогдсон альч компьютерээс татвараа төлөх боломжийг бүрдүүлсэн байна.
9. Шуудангийн үйл ажиллагааг мэдээллийн систем: http://www.epost.go.kr
Шуудан илгээх, очих үйл ажиллагааг цахим хэлбэрт шилжүүлжээ.
10. Олон нийтийг аврах үйл ажиллагаа
Ямар нэгэн аюулд учирсан тухайн этгээд, насанд хүрээгүй этгээд нь заавал утсаар ярьж цагдаад мэдэгдэх шаардлагагүйгээр, мобайл гар утас болон, өөр бусад тусгай тоног төхөөрөмжийн дагуу санамж явуулсанаар тухайн иргэний байгаа газрыг нь тодорхойлж аврах үйл ажиллагааг явуулдаг байна.
11. Иргэн төвтэй портал үйлчилгээ: : http://www.minwon.go.kr
Тухайн холбогдох төрийн байгууллага дээр заавал очилгүйгээр интернэтээр гэртээ ч албан ажил дээрээ ч засгийн газрын аль нэг байгууллагын үйлчилгээг шууд авах явдал юм.
12. Мэдээлэлжсэн цахим суурин: http://www.invil.org
Мэдээлэлжсэн цахим суурин хөтөлбөр нь тухайн улсын хөдөө орон нутагт байршдаг бүхий л суурин газруудын мэдээллийг цахим хэлбэрээр төрөлжүүлж, тэдгээрийн амьдралын нөхцөл байдлыг сайжруулах зорилгоор цахим худалдаа үйлчилгээг нэвтрүүлжээ. 2012 оны 5 сарын байдлаар улс даяар 360-н ферм, загасны аж ахуй эрхлэгчид уг төсөлд хамрагдан үр ашгаа хүртэж байгаа юм байна.
13. Цахим оролцоотой мэдээллийн нэгдсэн портал: http://www.epeople.go.kr
Уг хөтөлбөрийн зорилго нь иргэдээс ирүүлж буй төрөл бүрийн санал, гомдол, шүүмжийг нэг цонхын тусламжтайгаар шийдсэн явдал юм.
14. Хөдөлмөр эрхлэлтийн портал буюу WORKNET: http://www.work.go.kr
Хөдөлмөрийн зах зээл дээр ажил хайгчдыг ажил олгогч бизнесийн байгууллагуудтай хурдан шуурхай холбох, тухай бүрт нь мэдээ мэдээлэл өгөх зорилготой үйл ажиллагаа.
15. Ухаалаг тээврийн хэрэгслийн систем: - ITS
Тус улсын тээврийн бүхий л хэрэгслүүд болох машин, галт тэрэг, усан болон нисэх онгоц, зам, төмөр зам, далайн болон агаарын боомт зэрэг тээврийн хэрэгслүүдийн талаархи бүхий л мэдээллийг зорчигчдод бүхий л холбогдох мэдээ мэдээллийг хүргэх системийг нэвтрүүлжээ.
16. Оршин суугчдын бүртгэлийн систем:
Тухайн хотод байрших нийслэлийн дүүргүүд, оршин суугчдын харилцаа холбоо, тэдгээрийн хооронд мэдээ мэдээллийг хурдан шуурхай цаг алдалгүй хүргэх зорилгоор дүүргийн оршин суугчидтай харилцах үйл ажиллагааг цахим хэлбэрт шилжүүлжээ.
Цаашид БНСУ нь Ухаалаг засаглал буюу мобайл засаглалаар дэлхийд тэрүүлэгч улс болохыг зорьж байгаа бөгөөд тухайлбал нийт улс орны хэмжээнд төрөлтийн хэмжээг ихэсгэх, нийгмийн аюулгүй байдлыг сахин хамгаалах, нийгмийн халамж буюу хүмүүнлэгийн чиглэлээр олон төсөлт хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх бодлоготой байгаа юм байна. Манай улсын хувьд ч гэсэн цахим үйлчилгээний зах зухаас нь хүртээд эхэлсэний нэг илрэл нь Шинэчлэлийн Засгийн Газрын бодлого, зохицуулалтаар “Төрийн Үйлчилгээний Цахим” машин буюу ТҮЦ-г МТШХХГ, ХХЗХ, ҮДТ УТҮГ нар гардан хариуцан ажиллагаанд оруулсан билээ. Уг машин нь нийслэл хотын 17 газарт байршиж байгаа бөгөөд үүгээр иргэний бүртгэлийн 6 төрлийн лавлагаа, Татварын Ерөнхий газрын 4 төрлийн лавлагаа болон ААН-үүдийн үйлчилгээг авах бүрэн боломжтой болсон юм.
Үндэсний Дата Төв нь Монгол Улсын “Цахим Засаглал” үндэсний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх суурь дэд бүтцийг бий болгох үндсэн зорилтын хүрээнд цаашид энэ чиглэлээр олон ажлыг төлөвлөсөн байгаа юм. 2013 оны 08 сарын 01-нээс эхлэн мөрдөгдөж буй замын хөдөлгөөний дүрмийг чанд мөрдөх, түүний хэвийн үйл ажиллагааг хангах, замын хөдөлгөөнийг хэвжурамтай байлгах зорилгоор Зам тээврийн яам, Цагдаагийн Ерөнхий Газар, Улсын Бүртгэлийн Ерөнхий Газартай хамтран ажиллаж байна. Уг ажлын хүрээнд уг байгууллагань дээрхи 2 байгууллагын сервер, тоног төхөөрөмжийг зориулалтын орчинд хадгалж хамгаалан, мэдээллээр ханган ажиллаж байгаа юм байна.
Одоогийн байдлаар Үндэсний Дата Төв нь дараахь үйлчилгээг нэвтрүүлээд байна. Үүнд:
• Иргэний бүртгэл мэдээллийн лавлагаа
• Гэрлэлтийн тухай лавлагаа
• Төрийн Үйлчилгээний Цахим машины үйлчилгээ
• Автомашин эзэмшлийн бүртгэл
• Хуулийн этгээдийн бүртгэл
Тус байгууллага нь ТУН УДАХГҮЙ дараахь үйлчилгээг иргэн таны гарт хүргэх болно. Үүнд:
• Шүүхийн шийдвэрийн өр зээлгүй тухай лавлагаа
• Иргэний хаягийн шинэчлэл
• Эрүүл мэндийн даатгалын лавлагаа
• Татвар төлөлтийн лавлагаа
• Нийгмийн даатгалын лавлагаа
• Хаягийн лавлагааны үйлчилгээ
• Замын хөдөлгөөний торгуулийн хуудас мэдээллэх үйлчилгээ
Иймээс иргэд, олон нийт уртаас урт дараалалд зогсож, үнэт цаг заваа зарцуулалгүйгээр нэг цэгээс буюу манай байгууллагатай холбогдон цахим орчинд хүссэн мэдээлэл, төрөл бүрийн лавлагаануудыг шууд авах боломж удахгүй та бидний хаяанд ирээд байна.
Эцэст нь хэлэхэд дэлхийн улс орнууд Цахим Засаглалыг хөгжүүлж, төрийн үйлчилгээг онлайн хэлбэрээр хүргэхийн сацуу Мобайл Засаглалыг хөгжүүлэх чиг хандлагатай байна. Энэ нь мэдээллийн технологи нь хуучин “КОМПЬЮТЕР ТӨВТЭЙ”, дараагаар нь “СҮЛЖЭЭ ТӨВТЭЙ”, орчин үед “ХҮН ТӨВТЭЙ” гэсэн чиглэлийг баримталж байгаа бөгөөд хүн гэдэг бодьгал оршин байгаа цагт, компьютер, сүлжээ гэж хөл алдахгүйгээр, зүгээр л хаа байгаа газартаа мэдээ мэдээллээс хоцрохгүй, харилцаа холбоотой, хийсвэр байдлаар төрөл бүрийн үйлчилгээг хүртэх нь тун удахгүй биз ээ.
“ҮНДЭСНИЙ ДАТА ТӨВ” УТҮГ