Улаанбаатар хотноо “Хуурай бүс нутгийн ой, хөдөө аж ахуй, бэлчээрийн тогтолцооны ажлын хэсгийн IV хурал” болон “Хуурай бүс нутгийн зуны сургалт”-ын арга хэмжээ болж байна. 

Ерөнхийлөгчийн Тамгын газар, БОУӨЯ, Ойн газар, НҮБ-ын Хүнс, хөдөө аж ахуйн байгууллага (FAO) хамтран зохион байгуулж буй бөгөөд энэ сарын 7-10 өдрүүдэд үргэлжлэх юм.

Хуурай бүс нутгийн нөхцөл байдал, тэнд амьдарч буй олон сая хүний амьжиргаанд онцгой анхаарал хандуулах шаардлагатай чухал цаг үед амьдарч буй. 

Монгол орны байгалийн нөхцөл нь уудам тал нутаг, бэлчээр, ойн экосистемээр тодорхойлогддог. Манай улсын газар нутгийн 76 хувь, цөлжилт, газрын доройтолд өртөөд байгаа өнөөгийн нөхцөлд тус ажлын хэсгийн авч хэлэлцэж буй тэсвэртэй, тогтвортой газар ашиглалт, ой-бэлчээрийн нэгдсэн систем, орлого, амьжиргааны тогтвортой эх үүсвэрийг бий болгохыг зорьж буй нь манай орны тэргүүлэх чиглэлтэй нягт уялдана гэж үзжээ. 

Монгол Улс дэлхийн хэмжээнд явуулж буй эдгээр хүчин чармайлтад идэвхтэй хувь нэмэр оруулан ажиллаж байна. Үүнд:

• Ойн нөхөн сэргээлт, газрын доройтлыг бууруулах зорилготой “Тэрбум мод” үндэсний хөдөлгөөн;
• Олон улсын Бэлчээр, Нүүдэлчдийн жил (IYRP)-ийн хүрээнд тогтвортой бэлчээрийн бодлогыг дэмжих санаачилга;
• Хөдөө аж ахуйн салбар дахь эмэгтэйчүүдийн үүргийг онцолж, 2025 оныг “Хөдөө аж ахуйн эмэгтэйчүүдийн жил” болгон зарласан бодлого;
• 2030 он гэхэд нийт газар нутгийн 30 хувийг хамгаалалтад хамруулах зорилт – дэлхийн байгаль хамгааллын зорилтуудтай уялдсан амлалт юм.

Сургалтад байгаль хамгаалах болон хэвлэн мэдээлэх салбарын төлөөллүүд оролцож байна. Энэ үеэр "Zoological Societty Luujin"-н гүйцэтгэх захирал У.Тунгалаг илтгэл танилцуулсан бөгөөд манай орны бүс нутгийн гандуу бүс нутгийн талаар мэдээллээ.

Тэрээр, " Дэлхийн 30 орчим хувийг хуурай газар эзэлдэг. Тэгвэл эдгээр хуурай газрын 65 хувийг хэт хуурай буюу гандуу газар нутаг эзэлдэг. Хэвийн чийгшилтэй хэсгүүдэд тариалан эрхэлдэг бол бусад хэсгийг бэлчээрийн тал нутаг гэж ойлгож болно. Өөрөөр хэлбэл монгол орны ихэнх нутаг дэвсгэрийг бэлчээрийн гэж хэлж болохоор юм. 

Гэвч манай орны нийт газар нутгийн 12 хувь нь өөрийн аясаар дахин сэргэхгүйгээр унаган төрхөө алдаж цөлжсөн гэдэг харамсалтай мэдээ байна. 

Хэдийгээр бүх газар нутаг төрийн өмч гэдэг ч үнэн хэрэгтээ эдгээр газар нутагт үйл ажиллагаа явуулж буй эзэд нь нийт орон нутгийн оршин суугч, малчид юм. Тиймээс төр засгийн гаргаж буй шийдвэр болоод тухайн газар нутагт үйл ажиллагаа явуулж буй иргэдийн хоорондын хамтын ажиллагаа, түншлэлийг сайжруулах зайлшгүй шаардлагатай" гэв.

Мөн НҮБ-ын Хүнс, хөдөө аж ахуйн байгууллагын, Ойн аж ахуйн хэлтсийн байгалийн нөөцийн ажилтан Марсело Резенде хэлэхдээ, "НҮБ-ын төв байранд болж буй Ойн комиссын дэргэдэх Гандуу бүс нутгийн ойг хамгаалах асуудлаарх уулзалт бол тухайн бүс нутгийн байгаль орчны бодлогын чиг хандлагыг тодорхойлж байгаа чухал арга хэмжээ. Харин Хөдөө аж ахуй, бэлчээрийн асуудлаарх ажлын хэсгийн хурал бол Засгийн газар хоорондын, өөрөөр хэлбэл, улс орнуудын хүсэл зоригийн үндсэн дээр байгуулагдсан бүтэц. Энэ хуралдаанаар Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрүүдийг нэгтгэж, харилцан ойлголцлыг нэмэгдүүлэхийг зорьдог.

Энэ удаагийн зуны сургалт ч мөн адил зорилготой. Тодруулбал, оролцогч улс орнуудын гаргаж буй шийдвэрүүдийг бодит амьдрал дээр хэрхэн хэрэгжүүлэх талаар, тэр дундаа гандуу бүс нутгийн газар нутгийг тогтвортой ашиглах, мэдлэг мэдээллийг хэрхэн түгээх, бодлогыг хэрхэн хэрэгжүүлэх, чиглүүлэх тухай туршлага хуваалцах, чадавх бэхжүүлэх сургалт болж байна.

Энд хоёр гол төвшний үйл явц явагддаг. Нэг нь бодлого боловсруулалт. Нөгөө нь бодлогын хэрэгжилт дээр тулгарч буй асуудлуудыг бодитоор хэлэлцдэг хэрэгжүүлэгчдийн түвшин. Энэ хоёр түвшингийн уялдаа холбоог хангах нь чухал.

Гандуу бүс нутгийн асуудал, тэр дундаа хээр талын экосистем олон нийтэд төдийлөн анхаарал татдаггүй. Амазоны ой шатлаа гэхэд дэлхий нийтээрээ анхаарал хандуулдаг бол хээр талд гарсан түймэр, доройтол зэрэг асуудлуудыг төдийлөн ойшоодоггүй.

Гэвч эдгээр хээр талууд нь олон сая хүний амьжиргааны эх үүсвэр болдог. Унд, хоол, эдийн засгийн гол амин сүнс нь энэ бүс нутгийн тогтвортой байдлаас шууд хамаардаг.

Тиймээс хэвлэл мэдээллээр дамжуулан гандуу бүсийн ач холбогдлыг олон нийтэд ойлгуулах, байгалийн зүй тогтол, экосистемийн тэнцвэрт байдлыг ойлгуулах мэдээллийг олон давтамжтайгаар, урт хугацаанд, тогтмол түгээх хэрэгтэй. Ингэснээр хүмүүсийн анхаарал энэ зүг рүү шилжиж, шийдвэр гаргагчдын түвшинд ч нөлөөлөх боломжтой.

Жишээ нь, уур амьсгалын өөрчлөлтөд хамгийн түрүүнд өртөж байгаа, хамгийн эмзэг экосистем бол гандуу бүсийн экосистем юм. Монгол шиг хуурай уур амьсгалтай орнуудын хувьд энэ бол анхаарлын төвд байх ёстой сэдэв. Тиймээс энэхүү асуудлыг олон улсын болон дотоодын хэвлэл мэдээллээр онцолж, "Монгол Улс цөлжилт, газрын доройтолд онцгой анхаарч, өөрчлөлт, шилжилт хийж эхэллээ" гэх мессеж өгөх нь чухал.

Гэхдээ энэ асуудлыг зөвхөн байгаль орчны хүрээнд хязгаарлах ёсгүй. Энэ бол нийгмийн, эдийн засгийн, хөдөө аж ахуйн бүх салбарт холбогдох өргөн хүрээтэй сэдэв. Газрын доройтол бол бидний ууж байгаа сүү, идэж байгаа мах, өмсөж байгаа хувцас зэрэг бүх зүйлтэй холбоотой асуудал. Тиймээс Монгол Улсын Засгийн газар энэ асуудлыг бүх оролцогч талын оролцоотойгоор, уялдаа холбоотойгоор, олон улсын "Бэлчээр ба нүүдлийн мал аж ахуйн жил"-ийн хүрээнд онцолж ажиллаж байгаагаа харуулах хэрэгтэй" хэмээн ярилаа. 

Хуралдаан, сургалтын гол зорилго нь хуурай бүс нутгийн хүнс, хөдөө аж ахуйн тогтолцоог шинэчлэх, тогтвортой менежмент, нөхөн сэргээлт, уур амьсгалын өөрчлөлтөд дасан зохицох чадвар зэргийг агро-силво-пастораль буюу ойн, бэлчээрийн, мал аж ахуйн нэгдмэл арга зүйгээр уялдуулан хөгжүүлэхэд оршино. Мөн хөдөө аж ахуй, ойн аж ахуйн уялдаа холбоо, бүс нутгийн хамтын ажиллагаа, олон улсын болон салбар хоорондын түншлэлүүдийн ач холбогдлын талаар хэлэлцэж байна.

Энэ удаагийн арга хэмжээнд НҮБ-ын Ойн Комиссын гишүүн орнуудын төлөөлөгчид, Бүс нутгийн болон олон улсын байгууллагын мэргэжилтэн, судлаачид, бодлого боловсруулагч зэрэг 15 орны 50 гаруй төлөөлөгчид биечлэн оролцож байна. Хурлыг онлайн хэлбэрээр давхар зохион байгуулж, олон улсад болж буй нөхцөл байдлаас шалтгаалан биеэр оролцох боломжгүй гишүүн орнуудын төлөөлөл болон бусад орны 30 гаруй төлөөлөгч оролцож байна.