Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх, гэргий Л.Болорцэцэгийн урилгаар Польшийн Ерөнхийлөгч Анджей Дуда гэргий Агата Корнхаузер-Дудагийн хамт манай улсад айлчлаад буцав.

Хамгийн сүүлд арван жилийн өмнө Польшийн Ерөнхийлөгч манай улсад иржээ. Ерөнхийлөгч Анджей Дудаг дагалдан тус улсын 23 аж ахуйн нэгжийн 31 бизнес эрхлэгч Улаанбаатарт ирсэн. Тэд Шангри Ла зочид буудалд болсон бизнес форумаар компаниа дэлгэрэнгүй танилцуулав.   

1990 оныг хүртэл Польш, Монгол улсууд социалист орнуудын хамтын нийгэмлэгийн гишүүд байж, ардчилсан тогтолцоонд шилжсэн гэх ижил түүхтэй. Ахмад үеийнхэн Польш гэвэл хамгийн түрүүнд “Нохойтой  дөрвөн танкчин” киног нэрлэдэг. Харин өнөө үед Польш алим, Коварын компот, хатаасан жимснүүд монгол хэрэглэгчдэд хэдийнэ танил болсон.         

САЙН МЭДЭЭ

Ирэх онд нийслэлд Польшийн Консулын газар ажиллаж эхэлнэ. Тус газар виз олголт, эдийн засгийн хамтын ажиллагааг хариуцах юм байна. Польшоос манай улсад оруулах хөрөнгө оруулалтыг нэмэх боломжтойг Ерөнхийлөгч Анджей Дуда онцолсон. Мөн тэрээр хамтын ажиллагаанд бодитоор хандана гэсэн юм.

Улаанбаатараас Польшийн нийслэл Варшав хүртэл 7300 км зайтай. Иймд логистикийн хүндрэл үүсдэг. Энэ асуудлыг шийдэхээр Авто тээврийн салбарт хамтран ажиллах гэрээ байгуулав. Ингэснээр тээврийн зардал, хугацаа буурах нөхцөл бүрджээ.  Гэсэн ч ачааны машинууд ОХУ-ын хил дээр удаан саатдаг, ОХУ-Украины дайн томоохон сорилт хэвээр, жолооч нарт ногоон карт авах, олон  улсын даатгалд хамруулах шаардлага байгааг “Монложистикс” группийн захирал А.Цогбаяр онцлов.          

1965 онд Польшийн 190 хүний бүрэлдэхүүнтэй, геологийн томоохон баг Монголд ирж, баруун аймгуудад эрэл хайгуул хийжээ. Үр дүнд нь газрын ховор элементийн Мушгиа гол ордыг 1970-аад онд илрүүлсэн түүхтэй. Энэ салбарт өмнө нь гаргасан амжилтаа ахиулж, дахин эрэл хайгуул хийх тохиролцоонд талууд хүрчээ.

ПОЛЬШ ОРНЫ ТУХАЙ ТОВЧХОН

Газар нутгийн хэмжээгээр Польш манай улсаас тав дахин жижиг. 38 сая хүнтэй. ДНБ нь 754 тэрбум ам.доллар (Монгол 15 тэрбум ам.доллар). Экспортоор Европын холбооны улсууд дундаа ХБНГУ-ын дараа хоёрдугаарт ордог.  Өнгөрсөн онд манай улсад 97  сая ам.долларын барааг манай улсад нийлүүлжээ. 2012 оноос хойш Монголыг чиглэсэн польшийн экспорт тогтмол өсжээ. Бид тус улсаас нөөшилсөн ногоо, жимс, самар, какао, эм, гоо сайхны бүтээгдэхүүн худалдан авдаг.

Харин Монголоос Польш руу 2022 онд 599 мянган ам.долларын өртөг бүхий тун хэлбэрт савласан эм, бүх төрлийн оёмол, сүлжмэл хувцас, бараа экспортолжээ. Хоёр орны худалдааны эргэлт сүүлийн гурван жилийн хугацаанд хоёр дахин нэмэгдсэн байна.

Польшийн хөдөө аж ахуйн салбар Европын холбооны улсууд дунд өндөр хөгжсөн, цар тахлын жилүүдэд ч тасралтгүй өргөжсөн байна.    

Цаашид тус улс Монголд бэлэн бүтээгдэхүүн нийлүүлэхээс гадна технологи, нөүхаугаа нутагшуулах хүсэлтэй байна.         
      

Бизнес форумд МҮХАҮТ-ын дарга Т.Дүүрэн илтгэл тавив. Тэрээр уул уурхайн бус салбарын бизнесийн боломжуудыг танилцуулж, Польшийн бизнес эрхлэгчдийг хамтран ажиллахыг урилаа.Т.Дүүрэн “Монгол бол эрх чөлөөт улс. Эрх чөлөөний индексээр бид хөрш орнуудаасаа илүү өндөр үзүүлэлттэй. Мөн ардчиллын баянбүрд, хүйсээр ялгаварлах үзэгдэл бараг байдаггүй орон. ЖДҮ-ийн 60 хувийг эмэгтэйчүүд байгуулан ажиллуулдаг нь үүний жишээ. Бидэнд ноолуур, мах, самрын арвин их нөөц бий. Гэвч дотоодод боловсруулах үйлдвэргүй тул түүхийгээр нь гаргадаг” гэв.

Манай улс жил бүр 20 сая малыг экспортлох боломжтой ч ердөө 14 сая малыг л эдийн засгийн эргэлтэд оруулж, талыг нь дотоодод хэрэглэн, талыг нь худалддаг. Самрын тухайд Сибирийн хушны самрын нийт нийлүүлэлтийн 30 хувийг Монгол хангадаг. Жил бүр 40 мянган тонн самар нийлүүлэх боломжтойгоос 30 мянган тонныг худалддаг. Өмнө нь самрын худалдаа далд, бүртгэлд ордоггүй байсан бол одоо тоон мэдээллүүдийг цуглуулж, далд бизнесийг ил болгожээ.        

Өмнө нь самрын худалдаа далд, бүртгэлд ордоггүй байсан бол одоо тоон мэдээллүүдийг цуглуулж, далд бизнесийг ил болгожээ.

Самраас 200-300 сая ам.долларын орлого олох боломжтой ч 90 орчим сая ам.долларыг АНУ, Европ руу гаргаснаар олж байна.

Ноолуурын тухайд дэлхийн нийт түүхий эдийн талыг дангаараа хангадаг ч эцсийн бүтээгдэхүүний 3 хувийг л үйлдвэрлэдэг. Хамгийн анхан шатны боловсруулалтад буюу угаагаад л урд хөрш рүү гарган, тэндээс АНУ, Европ тансаг зэрэглэлийн, өндөр үнэтэй ноолууран бүтээгдэхүүнийг нийлүүлсээр байна. Өнгөрсөн онд манай улс 9293 тонн ноолуур худалдаад 408 сая ам.долларын орлого олжээ.      

ХХААХҮЯ-ны Т.Жамбалцэрэн импортын 100 хувийн хамааралтай бүтээгдэхүүнийг Польшийн бизнес эрхлэгчдэд танилцуулав. Тэрээр элсэн чихэр, тахиа, гахайн мах, бүх төрлийн будаа, хатаасан жимсийг гаднаас авдаг гэв. Мөн 71 сая малтай ч сүүнийхээ 82 хувийг, давсны ордуудтай ч давсаа импортолдог гэсэн юм.   

Ноос, арьс ширний их нөөцтэй ч боловсруулж чаддаггүй тул энэ чиглэлд хамтран ажиллах сонирхлоо ч илэрхийллээ.

Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх санаачлан, хүнсний хангамжийг нэмэх хөтөлбөр эхлүүлсэн. Энэ хөтөлбөрийг ХХААХҮЯ хариуцаж байна. Хөтөлбөрт туссан ажлуудыг гүйцэтгэхэд нийт 1.7 их наяд төгрөг шаардлагатай. Дотоодод хүнс үйлдвэрлэхэд компаниудад хөнгөлөлттэй зээл олгох талаар ч дурдав.  Мөн Ховд, Дархан, Дорнодод үйлдвэр технологийн парк байгуулах, Увс, Сэлэнгэ, Дорнодод амьд мал экспортлохын тулд малын хорио цээрийн тусгаарлагдсан  бүстэй болох  төлөвлөгөөг танилцууллаа.

Мах экспортлоход өмнө нь 45 хоног зарцуулж, 11 байгууллагаас баримт бичиг цуглуулдаг байжээ. Харин одоо цахим шилжилт эрчимтэй үргэлжилж байгаа тул тав хоногт л зөвшөөрлөө авдаг болсон гэж Польшийн хөрөнгө оруулагчдад рекламдав.    

Малын вакцин үйлдвэрлэдэг, төрийн өмчит Биокомбинат гэж үйлдвэр бий. Энэ үйлдвэрийг өргөтгөх, малын вакцины тоо төрлийг нэмэх шаардлагатай тул энэ үйлдвэрт хөрөнгө оруулахад хамтран ажиллахад бэлэн гэдгээ Т.Жамбалцэрэн дарга илэрхийлсэн юм.