Баярсайханы Орхонбаяр. Шимтэй үздэг эр дээ. 2015 оны Дорнговь аймагт болсон үндсийн өсвөрийн улсын аваргаар анх түүнийг харж байлаа. Хөх далбаатай, ярзайсан эр арав орчимд орж байна. Алдарт Лхагвадорж түрүүлж, Чинбатын Алтангэрэл мөнгө зүүж, Мөнхтөрийн Лхагвагэрэл хүрэл зүүсэн юмдаг. Хөх далбаат тун удалгүй Аварга дээр оччихсон чамбайхан бэлтгэл базааж байна шүү. Ер нь бэлтгэлийг айхтар хийдэг юм шиг байгаа юм...

Т.Өсөх-Ирээдүй харцага дээр голлож үндсээ хийнэ. Харцага ч “Манай энэ удахгүй Хөхчирэнгэр шиг шимтэй эр гарна даа. Чи харж байгаарай...” гэдэг юм. Нутгийнх нь нэгэн ах “Одоо цагт Орхон шиг сэнжиг ухдаг бөх байхгүй болсон. Энэ чинь давуу тал...” гэдэг юм. Үнэхээр үнэн л дээ. Гар сайтай. Зүүгдэнэ. Ухна, урна. Залгаад суйлна, хонгодно. Нягтарна, хаях арга сайтай.

2016 оны намар Өвөрхангайд улсын аварга үзэхээр очлоо. Аравдугаар сарын эх гэхэд цастай жихүүн. Дээд насныхны тэр тэмцэл мөн гоё доо. Бөх үзсэн юм шиг л болсон. Эхний найман байрын хүүхэд хоорондоо хийсэн барилдаанууд үнэн галтай. Лхагвадорж хөл болохгүй ч үзсээр байгаад буурь зааж хүрэл зүүв. Лхагвагэрэл миний үе ирлээ гэх шиг уналгүй түрүүлж гайхуулав. Талийгч Д.Ариунбаатар мөнгө авсан. Б.Лхагвадорж Орхоныг даагийн ширээний өмнө давхар ачсан юмдаг. Ойрхон доо. Урд жил нь арчуулаад өнгөрч байсан хүү тэгж өссөнийг харахад гайхаж л байлаа...

Тэр улсын аваргаас уран барилдааны тусгай шагнал хүртэж, тавдугаар байрт шалгарсан.19 настай улс аймагт П.Бүрэнтөгс арсланг хаячихлаа. Дараагийн даваанд Ц.Содномдорж арсланд унасан. Арслан орой нь л цахим хуудсанд “Эвгүй барилдаан сурсан хүүхэд байна. Удахгүй цолоо ахиулна” гэсэн байв... Орхон түшээ мөрөн Өврийн хангайгаас Сэлэнгэ нутаг руу урсдагийг бид мэднэ. Бас цаашаа гадаад их далайг тэтгэдгийг ч сонссон. Өгүүлэн байгаа Орхон маань Өвөрхангайн гаралтай Сэлэнгэ нутгаар овоглогч, удахгүй гадаад их далайд нэрээ цуурайтуулаасай гэж хүсдэг юм даа. 2018 онд аймгийн арслан, 2019 онд хурц арслан, хэдхэн хоногийн дараа улсын начин гэдэг эрхэм цолыг тэр хүртээд байна. Өнөө цагийн улсын цолтнууд дотроос хамгийн залуу нь тэр юм. Одоо барилдаж байгаа начингууд дотроо хамгийн залуу нь Баярсайханы Орхонбаяр болоод байна.