“Манай гэр сумаасаа 60 км зайтай байдаг. Утасны сүлжээ байхгүй тул долоо хоногт нэг л удаа сум руугаа ороод интернетээр бүх хичээлээ хийж явуулдаг. Даалгавар хийхэд интернет маш удаан уншаад, компьютер байхгүй болохоор утаснаас орохоор маш асуудалтай дэлгэц нь маш жижиг, нүд өвдөөд нулимс гоожно, оройд утас үзвэл өглөө улаан нүдтэй босдог” гэж 20 настай Л ярьжээ. (Ковид залуусын амьдралд судалгаа 2020 он)

Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагаас 2020 оны 03 дугаар сарын 12-оос коронавирусийн халдварыг цар тахал гэж зарласан бөгөөд манай улс сургууль, цэцэрлэгийн үйл ажиллагааг 1 сарын 27-ны өдрөөс 3 дугаар сарын 2-ны өдөр хүртэл түр зогсоох, энэ хугацаанд сургалтыг цахимаар явуулахыг БШУ-ны сайдад үүрэг болгожээ. Түүнчлэн сургууль, цэцэрлэгийг түр хаах хугацааг дахин 3 удаа сунгаж, 9 дүгээр сарын 1-нээс хичээл орж эхлэх шийдвэр гаргасан. Үндсэндээ 2019-2020 оны хичээлийн жилд 4 сар танхимаар, үлдсэн бүх хугацаанд хичээлийг зайн сургалтаар үзсэн юм.

Дээрх хугацаанд цахим болон теле сургалтын гадна үлдэх эрсдэлт бүлгүүдийн нэг болох технологийн хүртээмжгүй нөхцөлд амьдардаг, тодруулбал малчин өрхийн хүүхдүүдийн нөхцөл байдлын талаар Бүх нийт боловсролын төлөө Иргэний нийгмийн үндэсний эвслээс судалжээ. (Есдүгээр сарын нэгнээс 11 дугаар сарын 13 хүртэл танхимаар хичээллэж байсан ч энэ он дуустал мөн л онлайнаар хичээллэх нь тодорхой болоод буй.)

Улсын хэмжээнд гамшгаас хамгаалах өндөржүүлсэн бэлэн байдлын зэрэгт шилжсэнтэй холбогдуулан

• цэцэрлэгийн 263.3 мянган хүүхэд,
• ерөнхий боловсролын сургуулийн 640.4 мянган суралцагч,
• их дээд сургууль, коллежийн 148,4 мянган оюутан хорио, хөдөлгөөний хязгаарлалтад орж, цэцэрлэг, ерөнхий боловсролын сургууль, их, дээд сургуулийн 2019-2020 оны хичээлийн жилийн сургалтын үйл ажиллагааг 2020 оны 2 дугаар сарын 3-ны өдрөөс 2020 оны 6 дугаар сарын 1-ний өдрийг хүртэл теле болон цахим хэлбэрээр үргэлжлүүлэн зохион байгуулсан.

Теле болон цахим хичээлийн тэгш хамруулсан байдал: БШУЯ, Боловсролын хүрээлэн, Багшийн мэргэжил дээшлүүлэх институт, Монголын телевизүүдийн холбоотой хамтран “Теле хичээл”-ийг зохион байгуулж, бүх хичээлийг дохионы орчуулгатайгаар, Баян-Өлгий аймагт үндэсний цөөнхийн казах, тува хэл дээр, насанд хүрэгчдэд зориулсан насан туршийн боловсролын хичээлүүдийг хүргэсэн. Мөн тусгай хэрэгцээт боловсролын Теле хичээлийг (тусгай сургуулийн сурагчдад) I-IX ангийн монгол хэл, математик, нийгэм ахуйн баримжаа хичээлүүдээр 2020 оны 03 дугаар сарын 16-ны өдрөөс 05 дугаар сарын 31-ны хооронд нийтдээ 189 удаагийн /4725 минутын/ хичээл Сүлд ТВ-ээр орон даяар нэвтрүүлсэн.

Теле хичээлийн хуваарийг долоо хоног бүр яамны албан ёсны цахим хуудас болон бусад мэдээллийн сайтаар дамжуулан түгээсэн.

Гэвч теле хичээлийн хүртээмж, хэрэгжилтийн байдлыг харцгаая. Тухайлбал, малчин өрхийн хүүхдүүд теле хичээлд хэрхэн хамрагдав?

МАЛЧИН ӨРХИЙН ХҮҮХДҮҮДИЙН 67.2% НЬ ТВ ОГТ ҮЗЭЖ ЧАДДАГГҮЙ

Өөрсдийн бодлоо илэрхийлсэн 186 хүний ТВ хичээлд хамрагдаж чадахгүй байгаа саадуудын талаар сэтгэгдлийг ерөнхийлөн дараах 4 гол шалтгаанд хуваан үзсэн бөгөөд хүмүүсийн гаргаж байсан шийдлүүдийг мөн нэгтгэн харуулж байна.

2020 оны 05 дугаар сард малчин өрхийн хүүхдүүд хичээлээ үзэж чадаж байгаа эсэх талаар цахим асуулгад сошиал медиа анализ хийж үзэхэд нийт 186 хүн сэтгэгдлээ үлдээснийг харуулбал,

• 67.2% нь ТВ огт үзэж чадахгүй байгаа,
• 7% нь үзэх боломжгүй байгаа,
• 6% аргалаад үзэж байгаа,
• 19.3% нь бусад байдлаар хариулжээ. 

МОНГОЛ УЛСЫН НИЙТ ӨРХИЙН 35,3% НЬ ИНТЕРНЕТЭД ХОЛБОГДСОН Ч ОРОН НУТАГТ ЭНЭ ҮЗҮҮЛЭЛТ 0.08% БАЙНА

Монголын оюутны холбооноос БШУЯ-нд шаардлага хүргүүлэхдээ цахим сургалт нь сургалтад шаардлагатай техник хангамж, интернет сүлжээгүй, хурд удаан, багтаамжгүй, давтан үзэх боломжгүй зэргээр хүртээмжгүй байсан бөгөөд сургалтын арга зүй, стандарт, агуулга тохиромжгүйгээс үүдэн чанаргүй; уян хатан бус, амьдралын бололцоо, боломжийг харгалзахгүй байх, орон нутаг, алслагдсан байдлыг тооцохгүй цаг хугацаагаар шахах зэргээр цаг үетэй зохицоогүй, оюутан бүрд цахим сургалтын гарын авлага, ном, товхимол, техник хэрэгсэл байхгүй учраас хүрэлцээгүй байна гэдгийг мэдэгджээ.

Монгол Улсын нийт өрхийн 35,3% нь интернетэд холбогдсон ч орон нутагт энэ үзүүлэлт 0.08%-тай байна. Гэртээ телевиз байхгүй, байсан ч кабель байхгүй, кабельтай ч ухрааж үзэх үйлчилгээгүй, компьютергүй, компьютертой ч интернэт байхгүй өрхийн хүүхдүүд зайны сургалт, хичээлээс хоцрох эрсдэлд оржээ.

Салбарын яам болон бусад байгууллагуудын хийсэн судалгааны дүнгээс харахад боловсролын бүх шат түвшинд суралцагчдын 20 орчим хувь нь зайны сургалтад хамрагдаагүй дүр зурагтай байна.

Халдварт өвчний эрсдэлгүй гэж үзсэн алслагдмал орон нутгийн зарим цэцэрлэг сургуулийн үйл ажиллагааг хэвийн үргэлжлүүлэх боломжийг бүрэн дүүрэн ашиглаж чадсангүй.

Хөдөө амьдардаг сурагчдын хувьд нүүдлийн мал аж ахуйн амьдралын хэв маягтай холбоотойгоор мал төллөх, мал хариулах, нүүдэл хийх зэрэгт туслан хичээл хийх завгүй байгаа нь харагджээ. Мөн хөдөө амьдардаг малчин өрхийн хувьд байгаль цаг уураасаа хараат амьдралтай тул хүчтэй салхи, бороо зэрэг байгалийн үзэгдэл тохиолдоход зарим кабельтай айлуудын кабель салж, ТВ үзэх боломжгүй болох, цас их орсноос нарны батарейг цэнэглэж чадахгүй болох зэргээр хичээлээ бүрэн үзэх боломжгүй болдгийг судалгаанд оролцогчид дурджээ.

Малчдын хүүхдүүд ба үндэстний цөөнх хүүхдүүдийн сурч боловсрох тэгш хүрээмжийг хангах асуудлыг орон нутагт хариуцуулан орхисон байдалтай байв.

Халдварт өвчний эрсдэлгүй гэж үзсэн алслагдмал орон нутгийн зарим цэцэрлэг сургуулийн үйл ажиллагааг хэвийн үргэлжлүүлэх боломжийг бүрэн дүүрэн ашиглаж чадсангүй.

Статистик мэдээгээр, нийт хүн амын дөрөвний нэг нь уламжлалт мал аж ахуй эрхлэн нүүдэллэн амьдардаг бөгөөд Монгол Улсын нийгмийн нэгээхэн хэсэг болох малчин өрхийн сурагчдад тохирсон боловсролын бодлого, хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлээгүй нь суралцагчдын хамрагдалт, гүйцэтгэл, сурлагын амжилтад нөлөөлж, тэгш бус байдлыг гүнзгийрүүлж байна гэж дүгнэж болохоор байна. Ялангуяа цар тахлын энэ үед сурч чадаагүйгээс үүдсэн сурлагын болон бусад алдсан боломжийн өртгийг хэн төлөх вэ? Энэ нь цаашид тухайн хүүхдийн амьдралын чанар болоод улс орны эдийн засаг, ажиллах хүчинд хэр хохирол, хоцрогдол авчрахыг тооцсон нь үгүй.

• Эмзэг бүлгүүдэд тохирох технологи болон арга хэрэгслийг үнэ төлбөргүй, хүртээмжтэйгээр ашиглан зайнаас сурах боломжийг олгож,
• орон нутагт суурилсан сургалтын хөтөлбөрүүд хэрэгжүүлэх,
• хамгийн эмзэг, гадуурхагдсан бүлгийнхэнд нөхцөл байдалдаа тохирсон чанартай боловсрол, сургалтад хамрагдах боломжийг олгох чиглэлээр Засгийн газраас илүү их хүчин чармайлт (бодлогын үнэлгээ, судалгааг хийх) шаардаж байна.

Түүнчлэн сургалтын үйл ажиллагааг зайн сургалтаар зохион байгуулахдаа алслагдсан сум, өрхийн хүүхдүүдэд зайн сургалт зохион байгуулах боломжийг зайлшгүй судлах хэрэгтэйг дээрх судалгааны үр дүн харуулж байна. Үүнд: Гар утас, ТВ, радионы хэрэглээ, сүлжээний хүртээмжтэй байдал зэрэг багтана.

Үргэлжлэл бий...