Монгол Улсын Шинжлэх ухааны академийн харьяа “Тархи, сэтгэл судлалын хүрээлэн”-гийн захирал, АУ-ы доктор, профессор Ж.Цолмонтой сүүлийн үед хийж буй судалгаа болоод тус хүрээлэнгийн үйл ажиллагааны талаар ярилцлаа.

- Олон улсын тархи, сэтгэл судлалын долоо хоногийг угтан зохион байгуулж буй үйл ажиллагааныхаа талаар мэдээлэл өгнө үү?
-Тархи, сэтгэл гэх хоёр том шинжлэх ухааныг судлахаар манай хүрээлэн бий болсон. Бид Ази, номхон далайн холбоотой хамтран “Олон улсын тархи судлал 2022” хурлыг хийж байна. Уг хуралд дэлхийн 10 орны 10 гаруй эрдэмтэн, судлаач оролцож тархи, түүнтэй холбоотой эмгэгүүд сэдэвтэй сургалтыг зохион байгуулж, илтгэл тавьж байна.

Нийт 29 илтгэл тавьж, хоёр тусдаа сургалт хийх юм. Сэтгэл судлалыг ямар чухал шинжлэх ухаан болохыг цар тахлын үед хүмүүс илүү их мэдэрсэн. Тиймээс иргэдийг сэтгэл судлалын талаар шинжлэх ухааны үндэстэй мэдлэг, мэдээлэлтэй болгох, цаашид үүнийг хэрхэн хөгжүүлж олон улсын түвшинд хүргэх асуудлаар эрдэмтэн судлаачид илтгэл тавьж байна.

МОНГОЛД ТАРХИ СУДЛАЛЫГ ХӨГЖҮҮЛЭХИЙН ТУЛД ЭХЛЭЭД ТАНИУЛАХ, НОТЛОХ ШААРДЛАГА ТУЛГАРСАН

-Танай хүрээлэн байгуулагдаад нэг жил болж байна. Энэ хугацаанд ямар үр дүнд хүрэв?
-“Тархи, сэтгэл судлалын хүрээлэн” байгуулагдаад нэг жил болж байгаа хэдий ч 2022 оны нэгдүгээр сарын 5-наас бид төсвөө авсан. Улмаар ажилтнуудаа цалинжуулж, ажлаа эхэлсэн юм. Бид өнгөрсөн долоон сарын хугацаанд олон зүйл хийлээ. Монголд тархи судлалыг хөгжүүлэхийн тулд эхлээд таниулах, нотлох шаардлага тулгарсан.

Үүний тулд манай 40 гаруй эрдэмтэн, судлаач цуглаад, анагаах ухааны найман салбар хоорондын судалгааг эхлүүлсэн. Монгол Улсын газар зүйн байршлын дагуу зүүн, баруун, төв, хангайн бүсээс Улаанбаатар хотын есөн дүүргийг хамруулсан найман чиглэлтэй судалгаа хийв. Одоогийн байдлаар судалгааны 13 үр дүнг олон улсын эрдэм шинжилгээний мэргэжлийн сэтгүүлд хэвлүүлээд байна. Энэ нь олон улсад манай судалгааны үр дүнг хүлээн зөвшөөрч буйн илрэл юм.

Мөн бид хүрээлэнгийнхээ дэргэд дөрвөн лаборатори байгууллаа. Энэ жил хэмнэлтийн горимд шилжсэн учир худалдан авалт хийгээгүй.

МОНГОЛЫН ХӨРСӨНД УРГАДАГ ЭМИЙН БОДИСУУДААР МОНГОЛ ХҮНИЙ БИЕД ТОХИРОХ ЭМ, БЭЛДМЭЛҮҮД ГАРГАХЫГ ЗОРЬЖ БАЙНА

-Судалгааны үр дүнгээ олон улсын сэтгүүлд хэвлүүлсэн тухай Та хэллээ. Эдгээрээс манай уншигчдад онцолбол?
-Хүний эрхтнийг элэг, бөөр, ходоод гэх мэт тус бүрээр нь судалж ирсэн. Гэтэл ямар нэг эрхтний хямрал бусад эрхтний тогтолцоонд нөлөөлдөг. Тэгэхээр үүний анхдагч үүсгэгч юу вэ, бусад эрхтэндээ яаж нөлөөлж буйг судлах шаардлага тулгарна. Иймээс бид салбар дундын судалгааг эхлүүлсэн. Онцолбол, Шүдний тоо цөөрөх тусам хүний танин мэдэхүйн чадвар буурдаг талаарх судалгаа байна. Тухайлбал, арваас дээш шүд нь байхгүй 45 настай хүмүүсийн дунд судалгаа хийхэд тэд 65-70 настай хүнтэй адил танин мэдэхүйн чадвар нь бууралттай гарсан.

Үүдэл эс, тархи шилжүүлэн суулгах, сармагчныг хувилсан зэрэг дэлхийн хэмжээнд тархи судлалын шинжлэх ухаан маш хурдацтай өндөр түвшинд хөгжиж байна.

Мөн иргэдийн дунд толгой өвддөг зовуур их байдаг. Гэтэл энэ нь эрүү, нүүрний гажгаас буюу эрүүний үений байрлал буруу байхаас улбаатай өвдөлт байх тохиолдол бий зэрэг олон чухал үр дүнг судалгаа харуулсан.

Өвчин, эмгэг амьдралын чанарт асар их нөлөөлдөг. Тиймээс үүнд ямар, ямар хүчин зүйл нөлөөлж буйг мөн судалсан. Эхний үе шатад бид дээр дурдсан үр дүнг гаргасан. Хоёр дахь шатыг мэргэжлийн багаж, аппаратын тусламжтайгаар хийх юм. Хамгийн сүүлийн буюу гуравдугаар шатанд оношилсон өвчнийг монгол хүний өвөрмөц байдалд тохируулж хэрхэн эмчлэх арга зүй, боломжийг бий болгохоор зорьж байна. Тархи судлалын шинжлэх ухаан энэ чиглэлд түлхүү анхаарч байгаа юм.

Үүдэл эс, тархи шилжүүлэн суулгах, сармагчныг хувилсан зэрэг дэлхийн хэмжээнд тархи судлалын шинжлэх ухаан маш хурдацтай өндөр түвшинд хөгжиж байна.

Монгол Улсад “Тархи, сэтгэл судлалын хүрээлэн” байгуулагдаад долоон сар болж байгаа хэдий ч бид эм зүйн чиглэлд чамгүй олон судалгааг хийлээ. Цаашид суурь судалгаа хийж, Монголын хөрсөнд ургадаг эмийн бодисуудаар монгол хүний биед тохирох стресс бууруулах, стрессээр хамгаалах зэрэг эм, бэлдмэлүүдийг гаргахыг зорьж байна.

-Мэдээлэл өгсөнд баярлалаа.