Хөдөлмөрийн зах зээлийн урьдчилсан таамаглал бидэнд ирээдүйд аль мэргэжлүүд “од” болж, аль нь эрэлтгүй болж болзошгүйг харуулдаг.

Мэргэжлээ сонгох гэж буй болон сольж, шинэ гараа эхлүүлж буй залууст "ГБХНХЯ-ны Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сургалт, үнэлгээ, судалгааны институт"-ээс гаргасан "Хөдөлмөрийн зах зээлийн дунд хугацааны эрэлт, нийлүүлэлтийн таамаглал (2025-2035 он)" судалгааны тайлан нь бодит чиглүүлэг болох ач холбогдолтой. 

Тиймээс тус судалгаанаас сүүлийн 10 жилийн хугацаанд Монголд хамгийн эрэлт ихтэй салбар болоод мэргэжлийн талаарх мэдээллийг эмхэтгэн хүргэж байна. 

Судалгаанд дурдсанаар 2025-2035 онд хөдөлмөрийн зах зээлд дараах мэргэжлүүд хамгийн өндөр өсөлт үзүүлэх аж:

Шаардлагатай ажиллагчдын тоо, дэд 43 ажил мэргэжлээр, ДНБ-ий таамаглалын квадрат трендээр, мянган хүн

2022-2023 оны хичээлийн жилийн элсэгчдийн тоог өмнөх хичээлийн жилтэй харьцуулахад элсэгчдийн тоо 13 хувиар буурсан байсан бол, 2023-2024 оны хичээлийн жилд мөн 13.7 хувиар буурч 22,707 хүрсэн байна. Мэргэжлийн ерөнхий чиглэлээр нь авч үзвэл, 20 хувь нь бизнес, удирдахуй, хууль, эрх зүй чиглэлээр, 18 хувь нь эрүүл мэнд, нийгмийн халамж чиглэлээр, 16 хувь нь инженер, үйлдвэрлэл, барилга угсралт чиглэлээр элссэн байна.

Хамгийн их бууралттай байгаа салбар нь бизнес, удирдахуй, хууль, эрх зүй бөгөөд сүүлийн 4 жилд тасралтгүй буурч, 4 жилийн өмнөх дүнтэй харьцуулахад 2.1 дахин буурчээ.

Тооцооллоор 2035 он гэхэд 620,998 суралцагч ЕБС-ийг төгсөнө. Үүнээс 2025 онд 35.6 мянга төгсөгч, цаашид нэмэгдсээр 2035 онд 79.5 мянган хүн төгсөх буюу ирэх арван жилд 2.2 дахин өсөхөөр байна. Үүнийг дагаад ИДС болон МСҮТ төгсөгчдийн тоо ирэх 10 жилд 1.8-1.9 дахин нэмэгдэхээр байна.

Хөдөлмөрийн зах зээлийн эрэлт, нийлүүлэлтийн таамаглахын ач холбогдол нь ирээдүйн боломжит хөдөлмөрийн зах зээлийн тэнцвэргүй байдлыг бууруулах болоод ХЗЗ дээрх ялгаатай оролцогчдын оновчтой шийдвэр гаргалтад дэмжлэг үзүүлэхэд урьдчилан сануулах механизм, дохиолол болох юм.

Хөдөлмөрийн зах зээлийн таамаглал нь маш олон хүчин зүйлээс хамаарч байдаг бөгөөд бүх нөлөөлөгч хувьсагчдыг бүрэн загварчлах боломж байдаггүй. Таамаглалыг хийхэд тавьж буй гол нөхцөл нь эдийн засаг болон хөдөлмөрийн зах зээл дээрх үйл хөдлөл, гүйцэтгэлийн шинж чанар нь өнгөрсөн үеийн трендийг тусгах ба таамаглаж буй ирээдүйн хугацаанд эдийн засаг хүчтэй нөлөө үзүүлэх томоохон шок гарч ирэхгүй гэсэн нөхцөл байна. Энэ нь ирээдүйд гарч болзошгүй бодлого, нийгмийн хандлага, агентуудын шийдвэр гаргалтын томоохон өөрчлөлт эсвэл гаднаас орж ирэх шокийн нөлөөллийг энэхүү таамаглал багтаагаагүй гэсэн үг.

Иймд, таамаглалын үр дүнгүүдийг ирээдүйг яг таг нарийн тодорхойлсон дүр зураг гэж үзэж болохгүй. Харин, эдгээр нь зан төлөв ба гүйцэтгэлийн өнгөрсөн хэв маягийн цаашид хадгалагдана гэж үзвэл тохиолдох боломжит ирээдүйг илэрхийлэх юм.