УИХ-ын чуулганы хуралдаан заримдаа ч хэцүүхэн л болох юм. Зарим улстөрчид ямар хууль батлалцсанаа ч мэдэх юм алга. Байх байхгүй хооронд нь өнөөх кнопыг нь дарчихна.

Түүнээс гадна нэг ширээний найзууд хувийн амьдрал, охид бүсгүйчүүдийн хөл гар, ээмэг бөгжнөөс эхлээд ярьдаггүй зүйл үгүй бололтой. Жаахан цаашилбал нийлж нэг тендер “хусчих”, эс бөгөөс нэг ашигтай төсөл өөрсөд рүүгээ “чирчих” гэсэн хор л ярьж суух. Арай дээшилбэл ширээний найзууд Засгийн газраас оруулж ирсэн хүсэлтийг УИХ дээр унагаах, Ерөнхийлөгчийн хоригийг нийлж дургүйцэх гээд гайгүй улс төр маягтай болно.

Ийм байдалтай л хуралдаан өндөрлөнө. Зүйрлэж хэлбэл “Эчнээ ангийнхан” шиг чуулган хуралдсаар. Тэнд ангийн багш Д.Дэмбэрэл ярьж л байна, өнөөх хэд нь амин хувийн асуудлаа ширээ ширээгээрээ яриад сууж байх. Харин ширээний найзууд дундаас хамгийн үр бүтээлтэй найзалсан нь УИХ-ын гишүүн С.Оюун, Д.Энхбат, З.Алтай нар юм. Бас их аминчхаан энэ гурав чинь.

Гурван жилийн турш бид цөөнх, УИХ-д бүлэг байхгүй гэж гонгиносоор байгаад нэг нам байгуулаад нэгдчихэв. Ээмэг бөгж, охидын хөл гарнаас арай дээр байгаа биз дээ. Анх Ардчилсан намын саналыг хуваах зорилгоор С.Баярын гэрт байгуулагдаж байсан ИЗН хүрээгээ тэлж, НН-ыг нэгтгэхээр улайрч байна. Энэ ч бас л цаанаа эзэнтэй санаа. Түүнээс биш эчнээ ангийн ширээний гурав ч санаачилчихсан юм биш.

Тэгэхээр АН-ын буянаар тодорсон С.Оюуны ИЗН-д Ногоонтнуудын дундаас тодорсон Д.Энхбат очих болсон шалтгаан нь их өчүүхэн. МАН-ын мөнхийн дайсан Н.Энхбаярт гуравдагч хүчний боломжийг алдчихгүйн төлөө НН-ыг татан буулгаж, ИЗН-тай нэгдэх хүсэлтийг Д.Энхбатад тавьж, С.Оюунд үүрэгдсэн бололтой. Мэдээж МАН-ын зүгээс шүү дээ. Өчүүхэн гэсний учир нь, Засгийн газрыг гартаа атгасан улс төрийн том хүчин ямар ч албан тушаалгүй нэг нөхрөөс айсандаа ширээний гурвыг нийлүүлчихсэн хэрэг.

Тэд Д.Энхбатын улс төрийн замыг засна гэдгээ ч амласан байж таарна. Ингээд байхад “аманд орсон шар тосыг хэлээрээ түлхэх” хэн байхсан билээ. Д.Энхбат шууд л зөвшөөрч НН-ыг татан буулгаад, ИЗНН гээчийг байгуулаад өөрөө дарга нь болчихсон. Гэтэл улс төрийн саруул замд садаа болсон Д.Басандорж, О.Бум-Ялагч нарын нөхөд тийм ч амар НН-ыг тавьж өгөхгүй зарга хийсээр. Зарга ширүүсэхээс өмнө Д.Энхбат, С.Оюун хоёр ширээнийхээ найзыг өрөвдөж, түүнд санал тавихгүй юу.

Яахав дээ, “Ирэх сонгуулиар хүнийг биш намыг л дэмжих гээд байна шүү, миний найз их л ганцаардах байх даа” хэмээн нулимсаа залгисан дүр үзүүлэнгүүт уярамтгай З.Алтай нь “Би та хоёртойгоо хамт олон жил нэг ширээнд суулаа. Тэгэхээр та хоёрыгоо дагана” хэмээгээд ИЗНН УИХ-д гурван суудалтай болчихов. Их хөөрхөөн, энэ гурав чинь. Нөгөө талд З.Алтай гишүүний ирэх сонгуулиар ахин нэг ялалт үзүүлэх туйлын хүсэл нь ийнхүү ИЗНН руу чангаасан байх.

Түүнээс биш З.Алтай “Ганц дайчин ганцаардахгүй” хэмээн мөн ч олон хэлсэн дээ. Гэтэл хэлсэн үгнээсээ буцав. Арга ч үгүй юм. Ирэх сонгуулиар ахин сонгогдохыг хэн ч хүсч байгаа шүү дээ. Энэ хүслийг нь ширээний найзууд ажигласан хэрэг. Өнгөрсөн гурван жилд ширээний гурав ийм л ажил хийж, ийм л ажлыг амжуулав. Ширээний гурвын санаа бол ирэх сонгуулиар УИХ-д наймаас дээш суудалтай болж, бүлэг болох. Энэ бол тэдний туйлын санаа. Бас их санаатай, энэ гурав чинь. УИХ-д бүлэгтэй намын дарга байх туйлын хүсэлтэй Д.Энхбатын муйхарлал өөрийг нь дэгээдчихэж мэдэхээр л харагдаж байна.

Түүнчлэн хэлсэн үгнээсээ няцсан З.Алтай гишүүний улс төрийн энэ шийдэл нь ч түүнийг хавсарчихаж мэднэ. Нөгөө талд үс ч богино, ухаан ч богино С.Оюун өнгөрсөн сонгуулиар ёстой л өнөөх шороотой өвстэй нэг юм УИХ-д орж ирсэн. Ирэх сонгуулийнх нь зам тун ч бүрхэг харагдаж байгаа хэрэг. За яахав, ширээний гуравийн санаж байдаг аж. Харин тэднийг яг л утсан хүүхэлдэй шиг хөдөлгөж байгаа ах нарын санаа бол тэс өөр. Ямар сайндаа л Н.Энхбаярыг гуравдагч хүчин бий болгочихно гэж айсан хирнээ гурвын гурван гишүүнээс айлгүй нэгдүүлж байхав дээ.

Тэгэхээр тэдний ирээдүй бүрхэг байгааг харуулж байгаа биз. Гурвын гурван УИХ-ын гишүүн нийлээд ч нэг Н.Энхбаярын дайд ч хүрэхгүй гэдгийг харуулсан явдал болов. Өөрөөр хэлбэл маш том доромжлол. Ах нарын хувьд ширээний гурвын улс төрийн карьер, бусад шийдлүүд нь ахиад улс төрд орж ирж чадахгүй гэдгийг олоод харчихсан хэрэг. Тиймээс тэд улс төрийн тавцанд тоглуулж байгаа гурван хүүхэлдэйг дуртай цагтаа “утсаар” нь татаад унагачих юм байгаа биз дээ. Бас их ухаан муутай энэ гурав чинь.

С.Ууганбаяр