УИХ-ын чуулган хуралдаж байна.

Өнөөдрийн нэгдсэн хуралдаанаар дараах асуудлуудыг хэлэлцэнэ. Үүнд: 

• Монгол Улсын шүүхийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүд /Монгол Улсын Ерөнхийлөгч өргөн мэдүүлсэн, хэлэлцэх эсэх/;
• Шүүгчийн эрх зүйн байдал, сахилга, хариуцлагын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүд /Монгол Улсын Ерөнхийлөгч өргөн мэдүүлсэн, хэлэлцэх эсэх/;
• Хуульчийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүд /Монгол Улсын Ерөнхийлөгч өргөн мэдүүлсэн, хэлэлцэх эсэх/;
• Монгол Улсын Хүний эрхийн Үндэсний Комиссын гишүүнээр томилох тухай асуудал;
• Улсын дээд шүүхийн шүүгчид нэр дэвшигчийг танилцуулах тухай асуудал.

Ерөнхийлөгчийн 2020.05.26-ны өдрийн хоригийг УИХ хүлээн авсантай холбогдуулан боловсруулсан Монгол Улсын Их Хурлын тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг эцэслэн баталлаа. Хуулийн төслийг баталснаар Ерөнхийлөгчийн санаачлах хуулийн хүрээ нэмэгдэж байгаа талаар мэдээлж байв.

Монгол Улсын Хүний эрхийн Үндэсний Комиссын гишүүнээр томилох тухай асуудлыг хэлэлцэж эхэллээ. Яг одоо чуулганы танхимд 52 гишүүн ирцээ бүртгүүлээд байна. Анх удаа УИХ ХЭҮК-ын гишүүнийг сонгон шалгаруулалтаар томилж байгааг УИХ-ын дарга Г.Занданшатар хэллээ. 

УИХ-ын Хууль зүйн байнгын хорооны энэ сарын 3-ны өдрийн хуралдаанаар Хүний эрхийн Үндэсний Комиссын гишүүнд нэр дэвшигчдийг танилцуулан, чуулганы нэгдсэн хуралдаанд танилцуулахаар болсон. Хүний эрхийг хамгаалахаар нэр дэвшиж байгаа зургаан хүний гурав нь эмэгтэй, гурав нь хууль зүйн доктор байна.

Сонгон шалгаруулалтыг 7 үе шаттайгаар зохион байгуулсан бөгөөд сонгон шалгаруулалтад 24 иргэн нэр дэвших хүсэлтээ ирүүлснээс хууль, журамд заасан шаардлагыг бүрэн хангасан 19 хүнийг Ажлын хэсгийн шийдвэрээр бүртгэн, нэрсийг parliament.mn цахим хуудаст байршуулж олон нийтэд мэдээлсэн гэв. 

Г.Нарантуяа, Ж.Хунан, Б.Энхболд, Д.Сүнжид, Х.Мөнхзул нарыг ХЭҮК-ын гишүүнээр томилохыг байнгын хороогоор дэмжсэн юм.

ХЭҮК-ын шинэ гишүүнд нэр дэвшигчдийн НАМТАРЫГ ЭНД ДАРЖ хүлээн авна уу. 

"ТӨРИЙН БОЛОХГҮЙ ЗҮЙЛИЙГ ШУЛУУХАН ХЭЛДЭГ, ИРГЭДИЙНХЭЭ ТАЛД ОРДОГ, ЗОРИГТОЙ ДУУГАРДАГ ХҮН ХЭҮК-Т ХЭРЭГТЭЙ"

Монгол Улсын Хүний эрхийн Үндэсний Комиссын гишүүнд нэр дэвшигчид хүний эрхийн зөрчлийг бууруулах талаарх мэдээлэл, өөр өөрсдийн ажлын төлөвлөгөөг танилцуулж байна.  

Монгол Улсын Их Хурлын гишүүн, Монгол Улсын Их Хурлын Дэд Дарга С.Одонтуяа:
Хүний эрх зөрчигдөхөд Ж.Ганжавхлан, н.Энхжаргал, Н.Арвинтариа гэх мэт цөөн хүн дуугарч байдаг. Тэдгээр хүмүүс ороод ирэх болов уу гэж харж байлаа. Та нарын сошиал хуудсыг харахад хүний эрхийн талаар зоригтой зүйл дуугарсан нэгийг нь ч олж харсангүй. Гэхдээ судалгаа, шинжилгээ хийсэн туршлагатай нь байна. Төр засгийн болохгүй байгаа зүйлийг зоригтой хэлдэг, иргэдийнхээ талд ордог, зоригтой дуугардаг хүн ХЭҮК-т хэрэгтэй.

Нөгөөтэйгүүр Малайзад амиа алдсан Ш.Алтантуяагийн хэрэгт хэрхэн ажиллах талаар мэдмээр байна. Тэгэхээр гадаадад байгаа иргэдэд чиглэсэн дорвитой ямар ажил хийх вэ. Мөн янз бүрийн гэнэтийн ослоос болж амиа алдсан иргэдийн ар гэр, үр хүүхдийн хохирлыг хэрхэн барагдуулах вэ?

ХЭҮК-ын гишүүнд нэр дэвшигч Х.Мөнхзул: 
Хохирогч хамгааллын асуудал маш чухал. Жишээ нь гэр бүлийн хүчирхийллийн үед хохирогчийг хамгаалах байрууд байгуулагдсан ч төсөв мөнгө хангалтгүй, ажилтнуудын цалин хангалтгүй учраас уг асуудалд төвлөрч ажиллана. ХЭҮК нь сэтгэл санааны хохирлыг үнэлэх аргачлалыг бий болгохоор ажиллана. Малайз улсад болсон шүүх хуралдаанд ХЭҮК-ийн төлөөлөл ажиллаж байсан. 

ХЭҮК-ын гишүүнд нэр дэвшигч Г.Нарантуяа: 
Гадаадад амьдарч байгаа иргэдээ хэрхэн хамгаалах нь Засгийн газрын үүрэг байдаг. Хохирогч хамгааллын асуудал хангалтгүй байгаа гэж хэлнэ. Мөн сэтгэл санааны хохирлыг хэрхэн тооцохыг одоо хэр нь хуульчилж тогтоогоогүй байгаа. 

УИХ-ын гишүүн Б.Баярсайхан: Цахим орчинд хүний эрх, хүүхдийн эрх маш их зөрчигдөж байна

Монгол Улсад хүний эрх маш их зөрчигдөж байна. Тэр дундаа цахим орчинд хүний эрх, хүүхдийн эрх их зөрчигдөж байна. Хүний эрх зөрчигдсөн бүх хэрэг ХЭҮК-той хамаатай байдаг. Гэтэл тус байгууллага нь яг юу хийдэг нь тодорхойгүй, үйл ажиллагаа нь хангалтгүй байдаг гэж би дүгнэмээр байна. Одоо илүү залуу хүмүүс орж ирж байгаа учир та бүхэн өөрчлөлт авч ирж, тэр дундаа хүүхдийн эсрэг хүчирхийлэл, гэмт хэргийн тоо буурна хэмээн найдаж байна. Нэр дэвшигчдээс дараах гурван асуултыг асууя.

• Та бүхний ард улс төрийн аль нэг нам, улс төрчдийн нөлөөлөл бий юу?
• Ажлын байрны шаардлагын дагуу орж ирж байгаа ч хүний төлөө цуцалтгүй явна гэсэн сэтгэл та бүхэнд байгаа юу? Өөрөөр хэлбэл хүний эрхийг хамгаалахаар хобби болгож ажиллаж чадах уу?
• Зоригтой байж чадах уу? Тэр дундаа улс төрчдийн эсрэг дуугарах зориг байна уу?

ХЭҮК-ын гишүүнд нэр дэвшигч Ж.Хунан:
Би аль нэг намд харьяалагддаггүй. Хуульчдын гэр бүлд өссөн. Ажлын гараагаа хүний эрхийг хамгаалах чиглэлээр эхэлсэн. Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн эрхийн конвенцид нэгдэх ажилд нөлөөллийн үйл ажиллагаанд ажилласан. Би улс төрчдийн эсрэг зоригтой байж чадах нэгэн.   

ХЭҮК-ын гишүүнд нэр дэвшигч Д.Сүнжид:
Миний бие аль нэг намд харьяалагддаггүй. Өмнө нь хийж байсан харилцаа холбоо, судалгаа шинжилгээний ажлууд маань бүгд хүний эрхтэй холбоотой. Хүний эрхийг хамгаалах, арга хэмжээ авах, урьдчилан сэргийлэх соёл дадал тогтоох, зөрчигдсөн бол эрхийг нь сэргээхэд анхаарч ажиллана. 

УИХ-ын гишүүн Н.Алтанхуяг: Таван хүн тулгаж оруулж ирж байгаа нь онолын хувьд буруу байна

Энэхүү сонгон шалгаруулалтыг УИХ хийх ёстой ч өөр нэг ажлын хэсэг байгуулагдан таван хүн оруулж ирэх нь онолын хувьд буруу л санагдаад байна.  Цаана нь үлдсэн 14 хүнийг яагаад хассан талаарх нь бүрхэг байна. Та бүхнийг хүн амиа алдахаас өмнө амьд явах эрхийг нь хамгаалах зориг, зүрхтэй ажиллаасай гэж хүсэх байна. Өнөөдрийн Монголын нийгэмд хүний эрхийн асуудал бол эр зоригийн талбар дээрх тулаан шүү дээ. Та нарын нэг нь “Хүний эрхийн зөрчил харьцангүй гайгүй байгаа” хэлж байсан. Үгүй, хамгийн муу байгаа шүү. Зориг зүрхтэй ажиллаарай, амжилт хүсье.

ХЭҮК-ын шинэ гишүүнд нэр дэвшигчдийн НАМТАРЫГ ЭНД ДАРЖ хүлээн авна уу. 

УИХ-ын гишүүн Ё.Баатарбилэг: Энд ярьж байгаа шигээ ажиллаарай гэж хүсэх байна

Хүүхдийн эрх зөрчигдсөн олон хэргүүд гарч байхад ХЭҮК ажилладаггүй. Олон нийтэд хүүхдийн эрх, осол эндэгдэл бууруулах, үүрэг хариуцлагыг нь нэмэгдүүлэх ажлыг хийгээсэй гэж хүсдэг. Хүүхэд ямар орчин, нөхцөлд сурч, амьдарч байна гэдэг асуудал 2019 он хүртэл хөндөгдөөгүй. Гэтэл ХЭҮК үүнд хамтарч ажиллах санал тавиагүй. Бүх салбарт хүний эрхийн асуудал бий. Та бүхэн энд ярьж байгаа шигээ ажиллаарай гэж хүсэх байна.

Сангийн сайд, УИХ-ын гишүүн Ч.Хүрэлбаатар: Томилогдсон хүмүүсийн зарим нь өсөн дэвжээд явдаг, зарим нь бууны ноход болдог

Нэг хүний эрх зөрчигдөхөд нэг юм байна гээд хаяж болохгүй. Түүний ард олон мянган хүний эрх зөрчигдөж байдаг. Нэг өргөдөл ч мөн ялгаагүй. Зарим нь эр зориг гээд байна. Тийм биш, зарчимаа л барь. Эзэмшсэн мэргэжил, боловсрол, үзэж харсан зүйлээ амьдралд хэрэгжүүлэхэд зарчимл хэрэгтэй. Шүүхийн хараат бус байдлаараа бид дэлхийд 110-т орсон. Хэн нэгнээс хамааралтай шүүх байхад хүний эрхийг яаж хамгаалах вэ. Үүнийг засахад та бүхний нөлөө маш их. Шинэ хандлага, горьдлого төрүүлж байгаа та бүхнийг дэмжинэ, нийгэм ч дэмжих байх. Томилогдсон хүмүүсийн зарим нь өсөн дэвжээд явдаг, зарим нь бууны ноход болдог. Тиймээс олон хүний горьдлогыг ажил, үйлдлээрээ хариулж өгөөрэй. Хэн нэгэн эрх мэдэлтэн, мөнгөтэй нэгэн, эзний шаардлагаар ажлаа хийж болохгүй шүү. Та бүхэнд амжилт хүсье.

УИХ-ын гишүүн Б.Бат-Эрдэнэ: Зам тээврийн ослоор жилд 25 МЯНГАН ХҮН АМИА АЛДАЖ байгаа нь аймшигтай

Зам тээврийн ослоор жилд 25 мянган хүн амиа алдаж байгаа нь маш аймшигтай тоо. Иргэд үндсэн хуулиар баталгаажуулсан эрүүл аюулгүй орчинд амьд явах эрхээ хангуулж чадахгүй байгааг бүгд мэднэ. Бид өргөн уудам газар нутагтай ч ажил хөдөлмөөрөө эрхлээд явах боломж хумигдаж байна. Согтуу жолоочийн үйлдлээс үүдэж өчигдөр цагдаагийн албан хаагч амиа алдаж гурван хүүхэд өнчирлөө. Үүргээ биелүүлээд байх юм бол эрх нь хангагдаж байх энгийн ойлголт шүү дээ.  

УИХ-ын гишүүн Ж.Батсуурь: Төв орон нутгийн асуудлыг та бүхэн хөндөж байна. Би харин сум, сумаас цааш уулын мухарт байдаг асуудлыг хөндмөөр байна. Та нар төсөв мөнгө, хүн хүчний асуудал ярих байх. Гэхдээ бүх юм сэтгэл байвал болдог юм. Орон нутагт хүйсийн харьцааны асуудал байна. Төрөөд л тэндээ байсан, баг, сумаас гарч үзээгүй. Хүнтэй сууя гэхээр цус ойртох гээд өөр тийшээ холдож чадахгүй. Гэр бүл хүүхэд байхгүй. Үнэхээр хэцүү асуудал байна. Үүнийг төрийн бодлогод анхаарах асуудлыг оруулах хэрэгтэй. 

УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанд 40 гишүүн оролцож байна. Санал хураалтад оролцсон гишүүдийн олонх Г.Нарантуяа, Ж.Хунан, Б.Энхболд, Д.Сүнжид, Х.Мөнхзул нарыг ХЭҮК-ын гишүүнээр томилохыг дэмжлээ. 

ХЭҮК-ын гишүүн П.Оюунчимэг, Н.Ганбаяр нарыг мөн үүрэгт ажлаас нь чөлөөллөө.