Хэнтий аймгийн Бэрх тосгоны далд уурхайн музейд “Очирваань бурхан”, түүний дагалдах бурхдыг бүтээж, зална. Энэ ажлын тендерийг Эрдэнэт үйлдвэр захиалжээ.
Далд уурхайн музейд бурхан бүтээх шаардлага байсан уу? Санхүүжилтийг яагаад “Эрдэнэт” үйлдвэр гаргах болсон талаар Бэрх тосгоны далд уурхайн музейн төслийн нэгжийн захирал Н.Батболд дараах хариултыг өглөө:
-Энэ төсөл 2019 онд эхэлж, одоо ажлын явц 70 хувьтай байна. Уул уурхай яагаад бурхантай холбоотой болов гээд та нар гайхаж байна. Бэрхийн далд уурхайг 1954 оноос ашиглаж эхэлсэн. Энэ уурхай тухайн үедээ одоогийн Эрдэнэт шиг улсын эдийн засагт ихээхэн нөлөөтэй, улсын төсвийн 20-иод хувийг бүрдүүлдэг байв. 1998 онд уурхайн 45 жилийн ойгоор найман метр өндөр, Очирваань бурхан бүтээлгэсэн юм билээ. Очирваань нь Буддын мянган бурхнаас Монголыг даасан бурхны сацуу лус савдгийг эзэгнэн захирагч тул газар хөнддөг уурхайчдынхаа эрүүл мэнд, амь насыг даатган, энэ бурхныг Хамба лам Д.Чойжамцын зөвлөснөөр бурхныг бүтээлгэжээ.
Ер нь далд уурхайд хүн арван жил ажиллаад л тэтгэвэртээ гардаг, хүнд ажил шүү дээ. Бэрхийн уурхай манай улсын анхны далд уурхай. Тухайн үед уурхайчид осолд өртсөн тохиолдлууд ч гарсан тул бурхан бүтээлгэсэн. Удалгүй уурхай хаагдан, Очирваань бурхан шатсан. Иймд бид Очирваань бурхныг дахин босгохоор шийдсэн.
Санхүүжилтийн хувьд Эрдэнэт үйлдвэр дүйцүүлэн нөхөн сэргээх үүргийнхээ хүрээнд зардлыг хариуцсан юм. Тус үйлдвэр 50-60 жилийн дараа хаагдана. Гэсэн ч одооноос нөхөн сэргээлтийн санд тодорхой хөрөнгө хуримтлуулан, уурхайг хаасны дараа хуримтлуулсан хөрөнгөө нөхөн сэргээлтэд зарцуулах үүрэгтэй.
Гэхдээ энэ уурхай хагас зуун жилийн дараа хаагдах тул одоо бүрдүүлсэн, нөхөн сэргээлтийн хөрөнгөө өөр шаардлагатай төсөлд зарцуулж болдог. Үүнийг дүйцүүлсэн нөхөн сэргээлт гэдэг. Бид уул уурхайн том компаниудад манай төслийг дэмжих санал тавьсны дагуу УУХҮЯ зөвшөөрч, “Эрдэнэт” бурхан бүтээх төлбөрийг хариуцах болсон. Түүнээс энэ төслийн бүх зардлыг энэ үйлдвэр гаргахгүй гэв.
Өнгөрсөн гурван жилд Бэрх тосгоны далд уурхайн музей байгуулахад улсын төсвөөс 6 тэрбум төгрөг зарцуулжээ. Энд уул уурхайн оюутнуудыг дадлага хийлгэх сургалтын төвийг ч байгуулах юм байна.
Хэнтий аймгийн Бэрх тосгоны далд уурхайн музейд “Очирваань бурхан”, түүний дагалдах бурхдыг бүтээж, зална. Энэ ажлын тендерийг Эрдэнэт үйлдвэр захиалжээ.
Далд уурхайн музейд бурхан бүтээх шаардлага байсан уу? Санхүүжилтийг яагаад “Эрдэнэт” үйлдвэр гаргах болсон талаар Бэрх тосгоны далд уурхайн музейн төслийн нэгжийн захирал Н.Батболд дараах хариултыг өглөө:
-Энэ төсөл 2019 онд эхэлж, одоо ажлын явц 70 хувьтай байна. Уул уурхай яагаад бурхантай холбоотой болов гээд та нар гайхаж байна. Бэрхийн далд уурхайг 1954 оноос ашиглаж эхэлсэн. Энэ уурхай тухайн үедээ одоогийн Эрдэнэт шиг улсын эдийн засагт ихээхэн нөлөөтэй, улсын төсвийн 20-иод хувийг бүрдүүлдэг байв. 1998 онд уурхайн 45 жилийн ойгоор найман метр өндөр, Очирваань бурхан бүтээлгэсэн юм билээ. Очирваань нь Буддын мянган бурхнаас Монголыг даасан бурхны сацуу лус савдгийг эзэгнэн захирагч тул газар хөнддөг уурхайчдынхаа эрүүл мэнд, амь насыг даатган, энэ бурхныг Хамба лам Д.Чойжамцын зөвлөснөөр бурхныг бүтээлгэжээ.
Ер нь далд уурхайд хүн арван жил ажиллаад л тэтгэвэртээ гардаг, хүнд ажил шүү дээ. Бэрхийн уурхай манай улсын анхны далд уурхай. Тухайн үед уурхайчид осолд өртсөн тохиолдлууд ч гарсан тул бурхан бүтээлгэсэн. Удалгүй уурхай хаагдан, Очирваань бурхан шатсан. Иймд бид Очирваань бурхныг дахин босгохоор шийдсэн.
Санхүүжилтийн хувьд Эрдэнэт үйлдвэр дүйцүүлэн нөхөн сэргээх үүргийнхээ хүрээнд зардлыг хариуцсан юм. Тус үйлдвэр 50-60 жилийн дараа хаагдана. Гэсэн ч одооноос нөхөн сэргээлтийн санд тодорхой хөрөнгө хуримтлуулан, уурхайг хаасны дараа хуримтлуулсан хөрөнгөө нөхөн сэргээлтэд зарцуулах үүрэгтэй.
Гэхдээ энэ уурхай хагас зуун жилийн дараа хаагдах тул одоо бүрдүүлсэн, нөхөн сэргээлтийн хөрөнгөө өөр шаардлагатай төсөлд зарцуулж болдог. Үүнийг дүйцүүлсэн нөхөн сэргээлт гэдэг. Бид уул уурхайн том компаниудад манай төслийг дэмжих санал тавьсны дагуу УУХҮЯ зөвшөөрч, “Эрдэнэт” бурхан бүтээх төлбөрийг хариуцах болсон. Түүнээс энэ төслийн бүх зардлыг энэ үйлдвэр гаргахгүй гэв.
Өнгөрсөн гурван жилд Бэрх тосгоны далд уурхайн музей байгуулахад улсын төсвөөс 6 тэрбум төгрөг зарцуулжээ. Энд уул уурхайн оюутнуудыг дадлага хийлгэх сургалтын төвийг ч байгуулах юм байна.