Хамгийн эртний зүймэл урлалын олдворыг эртний Египетийн анхны төрт улс (МЭӨ 3400 оны үед) байсан Фараоны үеийн зааны ясан сийлбэрт өмсгөсөн ширмэл хувцас гэж үздэг.

Харин Монголд 1924 онд археологичид ширмэл шалны бүрээс олжээ. Энэ олдворыг МЭӨ 100-200 оны үеийнх хэмээн тооцдог байна. Зүймэл даавуун урлалын ‘’Шинэ замнал’’ ТББ-ыг үүсгэн байгуулагч Ц.Сэлэнгэтэй ярилцлаа.

-Хорин жилийн өмнө ямар чиглэлээр юу хийвэл зүгээр вэ гэдэг судалгаа хийж,  хороо, дүүргүүдээр явахад хөгжлийн бэрхшээлтэй, гэртээ суудаг, ажилгүй хүмүүс их байв. Эдгээр зорилтот бүлгийн хүмүүст гар урлал, зүймэл урлал зааж, өрхийн орлогыг нь нэмэх зорилгоор  энэ ажлаа эхлүүлсэн.

-Зүймэл гар урлал гэж юуг хэлээд байна вэ?
-Нэрнээс нь эхэлж тайлбарлах нь зүйтэй. Анх quilt patchwork гэх гадаад нэршилтэй байсан. Үүнийг Монголчууд хэлэхэд хэцүү, төвөгтэй.  Даавуу, торгыг зүйж оёдог учраас зүймэл урлал хэмээн нэрлэх болсон. Би АНУ-д сурч байхдаа найзынхаа гэрт гоёмсог орны бүтээлэг  харсан юм. Тэр бүтээлэг маш өвөрмөц, сонин содон санагдсан учраас хаана худалддаг, юу болохыг нь асуусан.  

Америкт хүүхдийг төрсөн цагаас эхлэн эмээ эсвэл ээж нь бүтээлэг оёдог уламжлалтай юм билээ. Тэр бүтээлгийг эмээ нь оёж өгсөн гэж хариулсан юм. Ингэж зүймэл урлалыг анх харсан. Үүнээс хойш нэлээд хугацааны дараа Монголдоо ирээд үйлдвэрүүдээс даавуу, торгоны өөдөс их гардгийг мэдээд энэ ажлаа эхлүүлэхээр шийдсэн.

-Зүймэл гар урлал бусад гар урлалаас юугаараа ялгаатай вэ?
-Байгальд ээлтэй. Даавуу, торгоны өөдсийг ашигладаг тул хог хаягдал үүсэхээс сэргийлнэ. Оёх арга барилыг нь сурчихвал өөрөө сэтгээд даавууны өөдсөөр гэр ахуйн, бэлэг дурсгалын гээд юу ч хийж болно. Зүйж урласан зүйлс чамин, өвөрмөц, содон болдог. Энэ нь жуулчид болон хүмүүсийн анхаарлыг татдаг юм. Үүнээс нэмэлт орлого үүсгэж, өрхийн орлогоо нэмэгдүүлэх боломжтой.  

Интернетээр хэрхэн оёх талаарх анхан шатны мэдээллийг авах боломжтой. Харин нарийн технологийг сурахыг хүсвэл мэргэжлийн хүнээр  заалгах хэрэгтэй. Зүймэл урлал гэхээр зөвхөн хэдэн торго, даавууны өөдөс нийлүүлээд оёх биш, нарийн технологитой.

Зүймэл урлалд даавуу, торго болон өнгөний зохицол бол маш чухал. Мөн гар урлал нь хүнээс тэвчээр, хатуужил шаарддаг. Манай урлан зорилтот бүлэг рүү чиглэн ажилладаг гэж өмнө нь хэлсэн. Тиймээс сургалт зарлах нь бага. Өнгөрсөн 20 жилд  4000 гаруй хүнд зүймэл гар урлал заажээ. Төгсөгч нараас маань өөрсдийн брэндийг үүсгээд, бусдад заагаад  явж байгаа хүн ч бий. Гэрээсээ ажилладаг хүн ч байна.

-Та удахгүй гаргах үзэсгэлэнгийнхээ талаар мэдээлэл өгөөч.
-Манай байгууллага энэ сарын 16-18-ны өдрүүдэд Монгол улсын Соёлын яам, Соёл урлагийн газраас зохион байгуулагдах гэж буй “Нүүдэлчин” олон улсын фестивальд оролцож, тухайн дахин давтагдашгүй бүтээлийг олон нийтэд дэлгэн бусад бүтээлүүдээрээ үзэсгэлэн гаргаж, 8-р сарын 17-ны өдөр Улсын их дэлгүүрийн 5 давхарт Icinema кинотеатрт 16:00 цагт үзэсгэлэнгийн нээлтийн болон ойн тусгай эвент арга хэмжээг зохион байгуулахаар төлөвлөж байна.

Энэ үйл ажиллагаагаар бид монгол дээлний сампинтай хослуулан, зүймэл даавуун урлалаар урласан, таван төрлийн өлзий хээг олон нийтэд дэлгэн үзүүлнэ. Үзэгчид та бүхнийг хүрэлцэн ирэхийг урьж байна.

Хамгийн том, өлзий хээт бүтээл нь 5.72 метрийн өндөртэй 4.45 метрийн өргөнтэй, 55 дөрвөлжин хэсэг, 3550  зүйдэл орсон ба 660 сампин, шилбээр холбогдсон байгаа. Бид нийслэлийн 9 дүүрэг, 21 аймгийн өв соёл тээгчид, гадаадын 20 орны зүймэл даавуун урлаачидтай хамтран нэг жилийн хугацаанд тухайн бүтээлийг урласан юм. Энэхүү бүтээл нь дэлхийд хамгийн том зүймэл урлалын анхны бүтээл учир Гиннесийн амжилтад бүртгүүлэхээр төлөвлөж байна.

-Ярилцсанд баярлалаа. Таны үйл уран байг.   

Л.Оюунчимэг