“Аль ч угсаатанд язгуур шинжтэй соёл бий. Буриадын Гэсэр тууль, ёохор, аялгуу, уран зохиол зэрэг нь өөр ямар ч газарт давтагдахгүй. Энэ бүхэн угсаатны соёлын тогтолцоог бүрдүүлдэг юм.
Харин соёлоосоо алсрах тусам хэн гэх ястан, угсаатан бэ гэдгийг таних аргагүй болно” гэж Шинжлэх ухааны академийн Хэл зохиолын хүрээлэнгийн Утга зохиолын секторын эрдэм шинжилгээний ажилтан Б.Мөнхбаяр хэлэв.
Түүнтэй “Алтарганы ертөнц-2024: түүх, одоо үе, ирээдүй” сэдэвт олон улсын форумын үеэр ярилцлаа.
Форумыг Буриад-монголчуудын үндэсний сэтгэлгээг хөгжүүлэх, үндэсний соёлыг хадгалах, түүнийг орчин үеийн нөхцөлтэй уялдуулах зэрэгт дэмжлэг болгох зорилгоор уламжлан зохион байгуулдаг. Ингэснээр Монгол, ОХУ, БНХАУ-ын эрдэмтэд- мэргэжилтнүүд илтгэл, эрдэм шинжилгээний бага хурал хэлэлцүүлдэг онцлогтой.
Энэ удаад хэл соёл, уламжлал болон Буриадыг хөгжүүлэх гэсэн ерөнхий чиглэлээр оролцогчид илтгэл танилцуулав.
Б.Мөнхбаярын яриаг үргэлжлүүлэн хүргэхэд “Даяаршилд язгуур өв соёлоо хадгалж үлдэх гэдэг нь нэн тэргүүний тулгамдсан асуудал болоод байна.
Тиймээс угсаатны хэл, аялгаар ярих, уламжлалт хувцас хэрэглэлээ энгийн үед ч байнга өмсөж, соёл уламжлалаа хойч үедээ дамжуулах хэрэгтэй.
Соёлыг өвлүүлэх эх сурвалж нь аман болон бичгийн зохиол юм. Тухайлбал, Хэнтий аймгийн Дадал сумын сургуульд Буриад аман зохиолын хичээл орох ёстой. Сэтгэлгээний хувьд Буриадууд дэлхийн хамгийн шилдэг бүтээл туурвих боломжтой. Тиймээс л бид өөрсдөө өв соёл уламжлалын амьд эд, эс юм” гэлээ.
Буриад-монголчуудын “Алтаргана” их наадмыг 1994 оноос хойш жилд хоёр удаа зохион байгуулсаар ирсэн. Тус форумыг Буриад Соёл, Өв Уламжлалыг Хөгжүүлэх Сан ТББ-аас зохион байгуулжээ.
“Аль ч угсаатанд язгуур шинжтэй соёл бий. Буриадын Гэсэр тууль, ёохор, аялгуу, уран зохиол зэрэг нь өөр ямар ч газарт давтагдахгүй. Энэ бүхэн угсаатны соёлын тогтолцоог бүрдүүлдэг юм.
Харин соёлоосоо алсрах тусам хэн гэх ястан, угсаатан бэ гэдгийг таних аргагүй болно” гэж Шинжлэх ухааны академийн Хэл зохиолын хүрээлэнгийн Утга зохиолын секторын эрдэм шинжилгээний ажилтан Б.Мөнхбаяр хэлэв.
Түүнтэй “Алтарганы ертөнц-2024: түүх, одоо үе, ирээдүй” сэдэвт олон улсын форумын үеэр ярилцлаа.
Форумыг Буриад-монголчуудын үндэсний сэтгэлгээг хөгжүүлэх, үндэсний соёлыг хадгалах, түүнийг орчин үеийн нөхцөлтэй уялдуулах зэрэгт дэмжлэг болгох зорилгоор уламжлан зохион байгуулдаг. Ингэснээр Монгол, ОХУ, БНХАУ-ын эрдэмтэд- мэргэжилтнүүд илтгэл, эрдэм шинжилгээний бага хурал хэлэлцүүлдэг онцлогтой.
Энэ удаад хэл соёл, уламжлал болон Буриадыг хөгжүүлэх гэсэн ерөнхий чиглэлээр оролцогчид илтгэл танилцуулав.
Б.Мөнхбаярын яриаг үргэлжлүүлэн хүргэхэд “Даяаршилд язгуур өв соёлоо хадгалж үлдэх гэдэг нь нэн тэргүүний тулгамдсан асуудал болоод байна.
Тиймээс угсаатны хэл, аялгаар ярих, уламжлалт хувцас хэрэглэлээ энгийн үед ч байнга өмсөж, соёл уламжлалаа хойч үедээ дамжуулах хэрэгтэй.
Соёлыг өвлүүлэх эх сурвалж нь аман болон бичгийн зохиол юм. Тухайлбал, Хэнтий аймгийн Дадал сумын сургуульд Буриад аман зохиолын хичээл орох ёстой. Сэтгэлгээний хувьд Буриадууд дэлхийн хамгийн шилдэг бүтээл туурвих боломжтой. Тиймээс л бид өөрсдөө өв соёл уламжлалын амьд эд, эс юм” гэлээ.
Буриад-монголчуудын “Алтаргана” их наадмыг 1994 оноос хойш жилд хоёр удаа зохион байгуулсаар ирсэн. Тус форумыг Буриад Соёл, Өв Уламжлалыг Хөгжүүлэх Сан ТББ-аас зохион байгуулжээ.