УИХ-ын чуулганы өнөөдрийн /2024.11.28/ нэгдсэн хуралдаанаар Цөмийн аюулгүй ажиллагааны тухай конвенцыг соёрхон батлах тухай хуулийн төслийг хэлэлцэж байна.  Хууль санаачлагчийн илтгэлийг Аж үйлдвэр, эрдэс баялгийн сайд Ц.Туваан танилцуулав. 

Сайд Ц.Туваан, Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрт Ураны нөөцөд түшиглэн Атомын цахилгаан станц барих бодлого хэрэгжүүлэх суурь судалгаа хийнэ гэж тусгасан. Иймд Олон улсын атомын энергийн агентлагаас цөмийн эрчим хүчний эх үүсвэр барьж байгуулахаар төлөвлөж буй 27 улсын жагсаалтад Монгол Улсыг оруулжээ.

Иймд УИХ-ын 2015 оны Монгол Улс цөмийн зэвсгээс ангид байх статусын тухай 60-р тогтоолоор Цөмийн аюулгүй ажиллагааны тухай 1994 оны конвенц, Цөмийн материалыг биечлэн хамгаалах тухай 1980 оны конвенцын 2005 оны нэмэлт өөрчлөлт болон Бага хэмжээний цөмийн материалын шинэчилсэн протоколд нэгдэн орохыг Засгийн газарт даалгасан байна.

Цөмийн аюулгүй ажиллагааны тухай 1994 оны конвенцыг 1996 оноос мөрдөж эхэлснээс хойш одоогоор 96 улс нэгдэн ороод байна. 

Засгийн газрын 2024 оны 11-р сарын 13-ны хуралдаанаар Цөмийн аюулгүй ажиллагааны тухай 1994 оны конвенцыг соёрхон батлах тухай хуулийн төслийг хэлэлцүүлэхээр УИХ-д өргөн мэдүүлсэн.

Монгол Улс цөмийн байгууламжгүй ч цөмийн түлшний циклийг бүхэлд нь хэрэгжүүлдэг, цөмийн зэвсэгтэй хоёр их гүрний дунд оршиж байдаг газар зүйн онцлогтой. ОХУ, БНХАУ-ын цөмийн байгууламжийн аюулгүй ажиллагаа нь тухайн улсын хяналтын байгууллагын чанд хяналтад байдаг хэдий ч болзошгүй ослын үед манай улсад хил дамнасан цацраг идэвхит бохирдол үүсэх эрсдэл гарах боломжтой.

• Шинээр барьж буй болон үйл ажиллагаа явуулж буй цөмийн байгууламж нь түүний ойр орчинд байх хөрш зэргэлдээ улсын нутаг дэвсгэрт нөлөөлж болзошгүй учир тухайн талтай зөвлөлдөх
• Хүсэлт гаргасан тохиолдолд цөмийн байгууламжийн талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл авах замаар өөрийн нутаг дэвсгэр дээр үүсэж болзошгүй гаднын нөлөөллийг тооцох
• Аюулгүй ажиллагааны үнэлгээ хийх
• Хил дамнасан ослын үед авах арга хэмжээний төлөвлөлтийг сайжруулах, хариу арга хэмжээ авах нөхцөл бүрдэх юм.

Ингэснээр өөрийн орны хүн ам, байгаль орчинд үүсэх сөрөг нөлөөллийг багасгах, аюулгүй байдлыг хангах боломж бүрдэнэ. Цөмийн байгууламжтай холбоотой үйл ажиллагаа эрхэлж буй бүх байгууллага цөмийн аюулгүй ажиллагааг хангах бодлого боловсруулж, мөрдөх үүрэгтэй.

Цөмийн энергийг энхийн зорилгоор ашиглахад цацрагийн сөрөг нөлөөллөөс хүн ам, нийгэм, хүрээлэн буй орчныг хамгаалах, хяналтын тогтолцоог бий болгох, шаардлагатай бол олон улсын хамтын ажиллагааны хүрээнд техникийн дэмжлэг, туслалцаа авах боломжтой болно. Уг конвенцэд нэгдэн орсноор Монгол Улс санхүүгийн ямар нэг үүрэг хүлээхгүй.

Цөмийн аюулгүй ажиллагааны тухай 1994 оны конвенцыг Олон улсын атомын энергийн агентлагийн гишүүн орнууд баталж, 1996 оноос мөрдөж эхэлснээс хойш одоогийн байдлаар 96 улс нэгдэн ороод байна. Иймд уг конвенцэд нэгдэн орох асуудлыг хэлэлцэн дэмжих өгөхийг УИХ-аас хүслээ.