Бидний тухай
Сурталчилгаа байршуулах
Редакцийн ёс зүй
Нууцлалын бодлого
Холбоо барих
Онцлох
Шинэ
Тренд
Буцах
0
Сүүлийн үед хүмүүс одоогийн хүүхдүүд ном уншихгүй байна гэж амны уншлага мэт хэлэх болсон. Гэтэл эсрэгээрээ хүүхдүүд ном унших дуртай болж байгаа ч унших ном нь алга байна. Учир нь томчууд бидний эргэн тойрон цахим сүлжээнд холбогдон, толь бичиг, ном, сурах бичиг тоон системд шилжиж өдрөөс өдөрт бүх зүйл амар хялбар болж байгаа. Тиймээс энэ бүхэндээ сэтгэл ханасан томчууд бяцхан үрсээ мартсан бололтой.
Хэрэв та мартаагүй бол хүүхэд байхдаа уншсанаа дүрслэн, бусдад ярьж өгч үлгэрээр дамжуулан номд дуртай, хайртай болж байсан. Гэтэл өнөө цагт хүүхдийн гэх тодотголтой зохиолч хуруу дарам цөөхөн болж, тэр хэрээр хүүхдэд зориулсан ном зохиол багассаар байна. Бага ангийн багш нар “хүүхдүүд ном уншвал өмнөхөөсөө илүү нээлттэй, өөртөө итгэлтэй болж, нуугдмал авъяас нь нээгдэх хүртэл ач холбогдолтой байдаг” хэмээн ярьдаг. Гэтэл хүүхдийн сонирхолыг татах хүсэлдээ хөтлөгдсөн томчууд уншигч хүүхдийн өмнөөс үлгэрийн баатрыг нүүр дүүрэн хэвлээд “бэлэн хоол” өгөөд байгаагаа ухаарахгүй байгаа бололтой.
АНУ-д жилд хүүхдэд зориулан 3500 ном гаргадаг гэсэн судалгаа байдаг юм билээ. Харин манай улсад 200-280 ном дөнгөж хэвлэгддэг гэсэн албан бус тоо байгаа. Гэхдээ түүний ихэнх нь дээр дурьдсан “бэлэн хоол”.
Уг нь нэг үеэ бодвол манайд хэвлэлийн компаниуд олширсон. Гэхдээ хүүхдэд зориулж гаргаж байгаа номынх нь дийлэнх нь орчуулгын бүтээл. Үлдсэн хэд нь комик. Орчуулгын бүтээлүүд хэдийгээр дэлхийн сонгодог энэ тэрийн тоонд багтдаг ч монгол хүүхдийн сэтгэхүйд үл нийцнэ. Дээрээс нь комик номууд ч гэсэн хүүхдийн сэтгэхүйг хөгжүүлэх гэхээсээ урьдаар сэтгэх, бодох, төсөөлөх чадварыг нь бууруулах “дайсан” болчихоод байгаа юм.
Ердөө л ашиг олохын төлөө элдэв өнгөт зурагтай ном үйлдвэрлэж байгаа гэсэн үг. Биднийг бага байхад “Монголын нууц товчоо” зэрэг түүхэн зохиолуудыг комик болгоод, хялбарчилсан байдлаар хэвлэж гаргадаг л байлаа. Хүүхдүүд зургийг нь үзэхээсээ гадна түүхээ судлаад, Тэмүүжин Боорчитой хэрхэн нөхөрлөсөн, Алунгоо эх таван хөвгүүндээ юу гэж сургаж байсныг мэдчихэж байгаа юм.
Гэтэл одоо хэвлэх үйлдвэрүүдийн гаргаж байгаа ном нь хэнд ч хэрэггүй шахам. Дэндүү их өнгө будагтай. Хүүхдүүд өнгөт зургийг нь үзээд, бусад үйл явдлыг сонирхохгүй, унших хүсэл ч төрөхгүй. За үйл явдал нь ч гэсэн авах юмгүй дээ. Энэ бол хүүхдийн зохиолчидтой хамтарч ажиллахгүй байгаагийн хар гай. Өнөө цагт хүүхдийн гэх тодотголтой зохиолч хуруу дарам цөөн болсон талаар дээр дурьдсан. Тэгвэл өдөр ирэх тусам хуруу дарам цөөн зохиолчид маань улам цөөрсөөр байна. Учир нь хүүхдийн зохиол бичиж байгаа зохиолчдыг хэн ч дэмжихгүй байгаа. Үнэлэмж маш муу. Монгол хүүхдийн сэтгэхүйд таарсан зохиол бичээд хэвлүүлэх гэхээр дэмжих газар байдаггүй. Хэвлэлийн газрууд хааяа захиалга өгдөг ч үнэлгээ нь ганц талхны мөнгөөр хэмжигддэг. Ийм байхад хэн хүүхдийн зохиол бичээд, хэвлүүлээд байх вэ дээ. За яах вэ, өнөөдөр байгаа хэдэн зохиолчид нь аятайхан зохиол бичээд, хэвлээд гаргана.
Түүнийгээ номын дэлгүүрүүдэд өглөө гэхэд хэн ч харахааргүй буланд аваачаад тавьчихна. Эсвэл нүүрэндээ том зурагтай, эргүүлээд харахад зурагнууд амилаад хүүхэдтэй тоглох нь холгүй номуудын дунд дарагдаад үлдэж байгаа юм. Байдал ийм л байна. Уг нь салбар яамнаас энэ тал дээр анхаараад, бодлогоор ном зохиол гаргаж, зохиолчдоо дэмжвэл асуудлыг бага ч гэсэн шийдэж болмоор санагдах юм. Тэгэхгүй бол номын нэр зүүсэн хэвлэлийн компаниуд орчуулгын элдэв зохиол, комикоор хүүхдүүдийн тархийг “зодож”, хэн ч биш болгох нь. Багаасаа зурагт номоор “зодуулж” өсч байгаа хүүхдүүд дунд ангид ороод л ном уншихаас залхуурдаг болчихсон.
Үлгэрийн баатрыг дотроо төсөөлж унших биш зургийг нь хараад, бэлэнчлээд сурчихсан хүүхдүүд яасан гэж 300, 400 хуудастай ном уншаад сууж байх вэ дээ. Нөгөө талаар манайд 10-16 насныханд зориулсан зохиол бүтээл гэж байгаа. Комикууд нь бага насныханд л зориулагдаж гарч байгаа. Эсвэл том хүмүүст зориулагдсан бүтээл. Ингэж л хүүхэд номын ертөнцөөс холдож байна. Уг нь номын ертөнцөөс хүүхдийг тусгаарлах шиг нүгэл байхгүй байлтай. Гэтэл хүүхэд багачууд чөлөөт цагаа өнгөрөөх, номын үнэ цэнийг багаасаа мэдрэх, номыг хайрлах ухаанд суралцаж зөв хүн болон төлөвших орчин хомс байна. Тиймээс тэд чөлөөт цагаа PC тоглож, орой бүр телевизийн олон сувгаар солонгос кино, зодоон цохион үзэн өнгөрүүлж байгаа.
Гэтэл нийслэлд ганцхан байдаг Хүүхдийн номын ордон түрээсийн байранд үйл ажиллагаа явуулаад 10 гаруй жил болж байгаа. Өөрийн гэсэн байр ч байхгүй. Худал хэлсэн хүнд сүүлийн хэдэн жилд тэнд олон зурагт номноос өөр зохиол бүтээл очоогүй биз. Аягүй бол хэвлэлийн компаниудын гаргаад байгаа комикийг ч авч дийлэхгүй байж магад. Өөрсдийн хүч хөдөлмөрөөрөө зохиол бичиж, хэвлүүлж байгаа цөөн хэдэн зохиолчид маань номоо бэлэглэж, фондыг нь баяжуулж байж магадгүй. Ийм л эмгэнэл дунд хүүхэд өсч байна. Б ид асуудлын шийдлийг зөвхөн БШУЯ, төр засагт тохож болохгүй.
Хүүхдийн төлөө гэсэн тодотголтой маш олон байгууллага байгаа. Хүүхэд бүрийг хамгаалах талаар ч их ярих болсон. Тэгвэл хүүхдийг хамгаалах нэн түрүүний хэрэгсэл нь тэднийг хөгжүүлэх байлтай. Хөгжүүлэхийн тулд унших номтой байлгамаар байна. Гэхдээ унших ном нь монгол хүний сэтгэхүйд таарсан, монгол зохиолч зохиосон бүтээл байх хэрэгтэй. Үүний төлөө гэсэн хүүхэд бүрийг хамгаалах уриалга гаргаад, зүтгээд байгууллагууд одооноос ажилламаар байна.
Үнэндээ өнөөдөр хүүхдүүдэд РС тоглоомын газраас өөр чөлөөт цагаа өнгөрүүлэх газар бараг л алга. Тэд тоглоомын баатрын нэр цээжилж, хонины хүүхэд гэж ярьж, боловсорч байгаа. Ийм цөвүүн цагт хүүхдүүдэд унших ном, дээрээс нь байгаа номоо унших номын сан, хүүхдэд зориулсан төв, хүүхдийн тодотголтой соёлын байгууллагууд ус, агаар шиг хэрэгтэй байна.
Ж.Отгон
Хэрэв та мартаагүй бол хүүхэд байхдаа уншсанаа дүрслэн, бусдад ярьж өгч үлгэрээр дамжуулан номд дуртай, хайртай болж байсан. Гэтэл өнөө цагт хүүхдийн гэх тодотголтой зохиолч хуруу дарам цөөхөн болж, тэр хэрээр хүүхдэд зориулсан ном зохиол багассаар байна. Бага ангийн багш нар “хүүхдүүд ном уншвал өмнөхөөсөө илүү нээлттэй, өөртөө итгэлтэй болж, нуугдмал авъяас нь нээгдэх хүртэл ач холбогдолтой байдаг” хэмээн ярьдаг. Гэтэл хүүхдийн сонирхолыг татах хүсэлдээ хөтлөгдсөн томчууд уншигч хүүхдийн өмнөөс үлгэрийн баатрыг нүүр дүүрэн хэвлээд “бэлэн хоол” өгөөд байгаагаа ухаарахгүй байгаа бололтой.
АНУ-д жилд хүүхдэд зориулан 3500 ном гаргадаг гэсэн судалгаа байдаг юм билээ. Харин манай улсад 200-280 ном дөнгөж хэвлэгддэг гэсэн албан бус тоо байгаа. Гэхдээ түүний ихэнх нь дээр дурьдсан “бэлэн хоол”.
Уг нь нэг үеэ бодвол манайд хэвлэлийн компаниуд олширсон. Гэхдээ хүүхдэд зориулж гаргаж байгаа номынх нь дийлэнх нь орчуулгын бүтээл. Үлдсэн хэд нь комик. Орчуулгын бүтээлүүд хэдийгээр дэлхийн сонгодог энэ тэрийн тоонд багтдаг ч монгол хүүхдийн сэтгэхүйд үл нийцнэ. Дээрээс нь комик номууд ч гэсэн хүүхдийн сэтгэхүйг хөгжүүлэх гэхээсээ урьдаар сэтгэх, бодох, төсөөлөх чадварыг нь бууруулах “дайсан” болчихоод байгаа юм.
Ердөө л ашиг олохын төлөө элдэв өнгөт зурагтай ном үйлдвэрлэж байгаа гэсэн үг. Биднийг бага байхад “Монголын нууц товчоо” зэрэг түүхэн зохиолуудыг комик болгоод, хялбарчилсан байдлаар хэвлэж гаргадаг л байлаа. Хүүхдүүд зургийг нь үзэхээсээ гадна түүхээ судлаад, Тэмүүжин Боорчитой хэрхэн нөхөрлөсөн, Алунгоо эх таван хөвгүүндээ юу гэж сургаж байсныг мэдчихэж байгаа юм.
Гэтэл одоо хэвлэх үйлдвэрүүдийн гаргаж байгаа ном нь хэнд ч хэрэггүй шахам. Дэндүү их өнгө будагтай. Хүүхдүүд өнгөт зургийг нь үзээд, бусад үйл явдлыг сонирхохгүй, унших хүсэл ч төрөхгүй. За үйл явдал нь ч гэсэн авах юмгүй дээ. Энэ бол хүүхдийн зохиолчидтой хамтарч ажиллахгүй байгаагийн хар гай. Өнөө цагт хүүхдийн гэх тодотголтой зохиолч хуруу дарам цөөн болсон талаар дээр дурьдсан. Тэгвэл өдөр ирэх тусам хуруу дарам цөөн зохиолчид маань улам цөөрсөөр байна. Учир нь хүүхдийн зохиол бичиж байгаа зохиолчдыг хэн ч дэмжихгүй байгаа. Үнэлэмж маш муу. Монгол хүүхдийн сэтгэхүйд таарсан зохиол бичээд хэвлүүлэх гэхээр дэмжих газар байдаггүй. Хэвлэлийн газрууд хааяа захиалга өгдөг ч үнэлгээ нь ганц талхны мөнгөөр хэмжигддэг. Ийм байхад хэн хүүхдийн зохиол бичээд, хэвлүүлээд байх вэ дээ. За яах вэ, өнөөдөр байгаа хэдэн зохиолчид нь аятайхан зохиол бичээд, хэвлээд гаргана.
Түүнийгээ номын дэлгүүрүүдэд өглөө гэхэд хэн ч харахааргүй буланд аваачаад тавьчихна. Эсвэл нүүрэндээ том зурагтай, эргүүлээд харахад зурагнууд амилаад хүүхэдтэй тоглох нь холгүй номуудын дунд дарагдаад үлдэж байгаа юм. Байдал ийм л байна. Уг нь салбар яамнаас энэ тал дээр анхаараад, бодлогоор ном зохиол гаргаж, зохиолчдоо дэмжвэл асуудлыг бага ч гэсэн шийдэж болмоор санагдах юм. Тэгэхгүй бол номын нэр зүүсэн хэвлэлийн компаниуд орчуулгын элдэв зохиол, комикоор хүүхдүүдийн тархийг “зодож”, хэн ч биш болгох нь. Багаасаа зурагт номоор “зодуулж” өсч байгаа хүүхдүүд дунд ангид ороод л ном уншихаас залхуурдаг болчихсон.
Үлгэрийн баатрыг дотроо төсөөлж унших биш зургийг нь хараад, бэлэнчлээд сурчихсан хүүхдүүд яасан гэж 300, 400 хуудастай ном уншаад сууж байх вэ дээ. Нөгөө талаар манайд 10-16 насныханд зориулсан зохиол бүтээл гэж байгаа. Комикууд нь бага насныханд л зориулагдаж гарч байгаа. Эсвэл том хүмүүст зориулагдсан бүтээл. Ингэж л хүүхэд номын ертөнцөөс холдож байна. Уг нь номын ертөнцөөс хүүхдийг тусгаарлах шиг нүгэл байхгүй байлтай. Гэтэл хүүхэд багачууд чөлөөт цагаа өнгөрөөх, номын үнэ цэнийг багаасаа мэдрэх, номыг хайрлах ухаанд суралцаж зөв хүн болон төлөвших орчин хомс байна. Тиймээс тэд чөлөөт цагаа PC тоглож, орой бүр телевизийн олон сувгаар солонгос кино, зодоон цохион үзэн өнгөрүүлж байгаа.
Гэтэл нийслэлд ганцхан байдаг Хүүхдийн номын ордон түрээсийн байранд үйл ажиллагаа явуулаад 10 гаруй жил болж байгаа. Өөрийн гэсэн байр ч байхгүй. Худал хэлсэн хүнд сүүлийн хэдэн жилд тэнд олон зурагт номноос өөр зохиол бүтээл очоогүй биз. Аягүй бол хэвлэлийн компаниудын гаргаад байгаа комикийг ч авч дийлэхгүй байж магад. Өөрсдийн хүч хөдөлмөрөөрөө зохиол бичиж, хэвлүүлж байгаа цөөн хэдэн зохиолчид маань номоо бэлэглэж, фондыг нь баяжуулж байж магадгүй. Ийм л эмгэнэл дунд хүүхэд өсч байна. Б ид асуудлын шийдлийг зөвхөн БШУЯ, төр засагт тохож болохгүй.
Хүүхдийн төлөө гэсэн тодотголтой маш олон байгууллага байгаа. Хүүхэд бүрийг хамгаалах талаар ч их ярих болсон. Тэгвэл хүүхдийг хамгаалах нэн түрүүний хэрэгсэл нь тэднийг хөгжүүлэх байлтай. Хөгжүүлэхийн тулд унших номтой байлгамаар байна. Гэхдээ унших ном нь монгол хүний сэтгэхүйд таарсан, монгол зохиолч зохиосон бүтээл байх хэрэгтэй. Үүний төлөө гэсэн хүүхэд бүрийг хамгаалах уриалга гаргаад, зүтгээд байгууллагууд одооноос ажилламаар байна.
Үнэндээ өнөөдөр хүүхдүүдэд РС тоглоомын газраас өөр чөлөөт цагаа өнгөрүүлэх газар бараг л алга. Тэд тоглоомын баатрын нэр цээжилж, хонины хүүхэд гэж ярьж, боловсорч байгаа. Ийм цөвүүн цагт хүүхдүүдэд унших ном, дээрээс нь байгаа номоо унших номын сан, хүүхдэд зориулсан төв, хүүхдийн тодотголтой соёлын байгууллагууд ус, агаар шиг хэрэгтэй байна.
Ж.Отгон
Сүүлийн үед хүмүүс одоогийн хүүхдүүд ном уншихгүй байна гэж амны уншлага мэт хэлэх болсон. Гэтэл эсрэгээрээ хүүхдүүд ном унших дуртай болж байгаа ч унших ном нь алга байна. Учир нь томчууд бидний эргэн тойрон цахим сүлжээнд холбогдон, толь бичиг, ном, сурах бичиг тоон системд шилжиж өдрөөс өдөрт бүх зүйл амар хялбар болж байгаа. Тиймээс энэ бүхэндээ сэтгэл ханасан томчууд бяцхан үрсээ мартсан бололтой.
Хэрэв та мартаагүй бол хүүхэд байхдаа уншсанаа дүрслэн, бусдад ярьж өгч үлгэрээр дамжуулан номд дуртай, хайртай болж байсан. Гэтэл өнөө цагт хүүхдийн гэх тодотголтой зохиолч хуруу дарам цөөхөн болж, тэр хэрээр хүүхдэд зориулсан ном зохиол багассаар байна. Бага ангийн багш нар “хүүхдүүд ном уншвал өмнөхөөсөө илүү нээлттэй, өөртөө итгэлтэй болж, нуугдмал авъяас нь нээгдэх хүртэл ач холбогдолтой байдаг” хэмээн ярьдаг. Гэтэл хүүхдийн сонирхолыг татах хүсэлдээ хөтлөгдсөн томчууд уншигч хүүхдийн өмнөөс үлгэрийн баатрыг нүүр дүүрэн хэвлээд “бэлэн хоол” өгөөд байгаагаа ухаарахгүй байгаа бололтой.
АНУ-д жилд хүүхдэд зориулан 3500 ном гаргадаг гэсэн судалгаа байдаг юм билээ. Харин манай улсад 200-280 ном дөнгөж хэвлэгддэг гэсэн албан бус тоо байгаа. Гэхдээ түүний ихэнх нь дээр дурьдсан “бэлэн хоол”.
Уг нь нэг үеэ бодвол манайд хэвлэлийн компаниуд олширсон. Гэхдээ хүүхдэд зориулж гаргаж байгаа номынх нь дийлэнх нь орчуулгын бүтээл. Үлдсэн хэд нь комик. Орчуулгын бүтээлүүд хэдийгээр дэлхийн сонгодог энэ тэрийн тоонд багтдаг ч монгол хүүхдийн сэтгэхүйд үл нийцнэ. Дээрээс нь комик номууд ч гэсэн хүүхдийн сэтгэхүйг хөгжүүлэх гэхээсээ урьдаар сэтгэх, бодох, төсөөлөх чадварыг нь бууруулах “дайсан” болчихоод байгаа юм.
Ердөө л ашиг олохын төлөө элдэв өнгөт зурагтай ном үйлдвэрлэж байгаа гэсэн үг. Биднийг бага байхад “Монголын нууц товчоо” зэрэг түүхэн зохиолуудыг комик болгоод, хялбарчилсан байдлаар хэвлэж гаргадаг л байлаа. Хүүхдүүд зургийг нь үзэхээсээ гадна түүхээ судлаад, Тэмүүжин Боорчитой хэрхэн нөхөрлөсөн, Алунгоо эх таван хөвгүүндээ юу гэж сургаж байсныг мэдчихэж байгаа юм.
Гэтэл одоо хэвлэх үйлдвэрүүдийн гаргаж байгаа ном нь хэнд ч хэрэггүй шахам. Дэндүү их өнгө будагтай. Хүүхдүүд өнгөт зургийг нь үзээд, бусад үйл явдлыг сонирхохгүй, унших хүсэл ч төрөхгүй. За үйл явдал нь ч гэсэн авах юмгүй дээ. Энэ бол хүүхдийн зохиолчидтой хамтарч ажиллахгүй байгаагийн хар гай. Өнөө цагт хүүхдийн гэх тодотголтой зохиолч хуруу дарам цөөн болсон талаар дээр дурьдсан. Тэгвэл өдөр ирэх тусам хуруу дарам цөөн зохиолчид маань улам цөөрсөөр байна. Учир нь хүүхдийн зохиол бичиж байгаа зохиолчдыг хэн ч дэмжихгүй байгаа. Үнэлэмж маш муу. Монгол хүүхдийн сэтгэхүйд таарсан зохиол бичээд хэвлүүлэх гэхээр дэмжих газар байдаггүй. Хэвлэлийн газрууд хааяа захиалга өгдөг ч үнэлгээ нь ганц талхны мөнгөөр хэмжигддэг. Ийм байхад хэн хүүхдийн зохиол бичээд, хэвлүүлээд байх вэ дээ. За яах вэ, өнөөдөр байгаа хэдэн зохиолчид нь аятайхан зохиол бичээд, хэвлээд гаргана.
Түүнийгээ номын дэлгүүрүүдэд өглөө гэхэд хэн ч харахааргүй буланд аваачаад тавьчихна. Эсвэл нүүрэндээ том зурагтай, эргүүлээд харахад зурагнууд амилаад хүүхэдтэй тоглох нь холгүй номуудын дунд дарагдаад үлдэж байгаа юм. Байдал ийм л байна. Уг нь салбар яамнаас энэ тал дээр анхаараад, бодлогоор ном зохиол гаргаж, зохиолчдоо дэмжвэл асуудлыг бага ч гэсэн шийдэж болмоор санагдах юм. Тэгэхгүй бол номын нэр зүүсэн хэвлэлийн компаниуд орчуулгын элдэв зохиол, комикоор хүүхдүүдийн тархийг “зодож”, хэн ч биш болгох нь. Багаасаа зурагт номоор “зодуулж” өсч байгаа хүүхдүүд дунд ангид ороод л ном уншихаас залхуурдаг болчихсон.
Үлгэрийн баатрыг дотроо төсөөлж унших биш зургийг нь хараад, бэлэнчлээд сурчихсан хүүхдүүд яасан гэж 300, 400 хуудастай ном уншаад сууж байх вэ дээ. Нөгөө талаар манайд 10-16 насныханд зориулсан зохиол бүтээл гэж байгаа. Комикууд нь бага насныханд л зориулагдаж гарч байгаа. Эсвэл том хүмүүст зориулагдсан бүтээл. Ингэж л хүүхэд номын ертөнцөөс холдож байна. Уг нь номын ертөнцөөс хүүхдийг тусгаарлах шиг нүгэл байхгүй байлтай. Гэтэл хүүхэд багачууд чөлөөт цагаа өнгөрөөх, номын үнэ цэнийг багаасаа мэдрэх, номыг хайрлах ухаанд суралцаж зөв хүн болон төлөвших орчин хомс байна. Тиймээс тэд чөлөөт цагаа PC тоглож, орой бүр телевизийн олон сувгаар солонгос кино, зодоон цохион үзэн өнгөрүүлж байгаа.
Гэтэл нийслэлд ганцхан байдаг Хүүхдийн номын ордон түрээсийн байранд үйл ажиллагаа явуулаад 10 гаруй жил болж байгаа. Өөрийн гэсэн байр ч байхгүй. Худал хэлсэн хүнд сүүлийн хэдэн жилд тэнд олон зурагт номноос өөр зохиол бүтээл очоогүй биз. Аягүй бол хэвлэлийн компаниудын гаргаад байгаа комикийг ч авч дийлэхгүй байж магад. Өөрсдийн хүч хөдөлмөрөөрөө зохиол бичиж, хэвлүүлж байгаа цөөн хэдэн зохиолчид маань номоо бэлэглэж, фондыг нь баяжуулж байж магадгүй. Ийм л эмгэнэл дунд хүүхэд өсч байна. Б ид асуудлын шийдлийг зөвхөн БШУЯ, төр засагт тохож болохгүй.
Хүүхдийн төлөө гэсэн тодотголтой маш олон байгууллага байгаа. Хүүхэд бүрийг хамгаалах талаар ч их ярих болсон. Тэгвэл хүүхдийг хамгаалах нэн түрүүний хэрэгсэл нь тэднийг хөгжүүлэх байлтай. Хөгжүүлэхийн тулд унших номтой байлгамаар байна. Гэхдээ унших ном нь монгол хүний сэтгэхүйд таарсан, монгол зохиолч зохиосон бүтээл байх хэрэгтэй. Үүний төлөө гэсэн хүүхэд бүрийг хамгаалах уриалга гаргаад, зүтгээд байгууллагууд одооноос ажилламаар байна.
Үнэндээ өнөөдөр хүүхдүүдэд РС тоглоомын газраас өөр чөлөөт цагаа өнгөрүүлэх газар бараг л алга. Тэд тоглоомын баатрын нэр цээжилж, хонины хүүхэд гэж ярьж, боловсорч байгаа. Ийм цөвүүн цагт хүүхдүүдэд унших ном, дээрээс нь байгаа номоо унших номын сан, хүүхдэд зориулсан төв, хүүхдийн тодотголтой соёлын байгууллагууд ус, агаар шиг хэрэгтэй байна.
Ж.Отгон
Хэрэв та мартаагүй бол хүүхэд байхдаа уншсанаа дүрслэн, бусдад ярьж өгч үлгэрээр дамжуулан номд дуртай, хайртай болж байсан. Гэтэл өнөө цагт хүүхдийн гэх тодотголтой зохиолч хуруу дарам цөөхөн болж, тэр хэрээр хүүхдэд зориулсан ном зохиол багассаар байна. Бага ангийн багш нар “хүүхдүүд ном уншвал өмнөхөөсөө илүү нээлттэй, өөртөө итгэлтэй болж, нуугдмал авъяас нь нээгдэх хүртэл ач холбогдолтой байдаг” хэмээн ярьдаг. Гэтэл хүүхдийн сонирхолыг татах хүсэлдээ хөтлөгдсөн томчууд уншигч хүүхдийн өмнөөс үлгэрийн баатрыг нүүр дүүрэн хэвлээд “бэлэн хоол” өгөөд байгаагаа ухаарахгүй байгаа бололтой.
АНУ-д жилд хүүхдэд зориулан 3500 ном гаргадаг гэсэн судалгаа байдаг юм билээ. Харин манай улсад 200-280 ном дөнгөж хэвлэгддэг гэсэн албан бус тоо байгаа. Гэхдээ түүний ихэнх нь дээр дурьдсан “бэлэн хоол”.
Уг нь нэг үеэ бодвол манайд хэвлэлийн компаниуд олширсон. Гэхдээ хүүхдэд зориулж гаргаж байгаа номынх нь дийлэнх нь орчуулгын бүтээл. Үлдсэн хэд нь комик. Орчуулгын бүтээлүүд хэдийгээр дэлхийн сонгодог энэ тэрийн тоонд багтдаг ч монгол хүүхдийн сэтгэхүйд үл нийцнэ. Дээрээс нь комик номууд ч гэсэн хүүхдийн сэтгэхүйг хөгжүүлэх гэхээсээ урьдаар сэтгэх, бодох, төсөөлөх чадварыг нь бууруулах “дайсан” болчихоод байгаа юм.
Ердөө л ашиг олохын төлөө элдэв өнгөт зурагтай ном үйлдвэрлэж байгаа гэсэн үг. Биднийг бага байхад “Монголын нууц товчоо” зэрэг түүхэн зохиолуудыг комик болгоод, хялбарчилсан байдлаар хэвлэж гаргадаг л байлаа. Хүүхдүүд зургийг нь үзэхээсээ гадна түүхээ судлаад, Тэмүүжин Боорчитой хэрхэн нөхөрлөсөн, Алунгоо эх таван хөвгүүндээ юу гэж сургаж байсныг мэдчихэж байгаа юм.
Гэтэл одоо хэвлэх үйлдвэрүүдийн гаргаж байгаа ном нь хэнд ч хэрэггүй шахам. Дэндүү их өнгө будагтай. Хүүхдүүд өнгөт зургийг нь үзээд, бусад үйл явдлыг сонирхохгүй, унших хүсэл ч төрөхгүй. За үйл явдал нь ч гэсэн авах юмгүй дээ. Энэ бол хүүхдийн зохиолчидтой хамтарч ажиллахгүй байгаагийн хар гай. Өнөө цагт хүүхдийн гэх тодотголтой зохиолч хуруу дарам цөөн болсон талаар дээр дурьдсан. Тэгвэл өдөр ирэх тусам хуруу дарам цөөн зохиолчид маань улам цөөрсөөр байна. Учир нь хүүхдийн зохиол бичиж байгаа зохиолчдыг хэн ч дэмжихгүй байгаа. Үнэлэмж маш муу. Монгол хүүхдийн сэтгэхүйд таарсан зохиол бичээд хэвлүүлэх гэхээр дэмжих газар байдаггүй. Хэвлэлийн газрууд хааяа захиалга өгдөг ч үнэлгээ нь ганц талхны мөнгөөр хэмжигддэг. Ийм байхад хэн хүүхдийн зохиол бичээд, хэвлүүлээд байх вэ дээ. За яах вэ, өнөөдөр байгаа хэдэн зохиолчид нь аятайхан зохиол бичээд, хэвлээд гаргана.
Түүнийгээ номын дэлгүүрүүдэд өглөө гэхэд хэн ч харахааргүй буланд аваачаад тавьчихна. Эсвэл нүүрэндээ том зурагтай, эргүүлээд харахад зурагнууд амилаад хүүхэдтэй тоглох нь холгүй номуудын дунд дарагдаад үлдэж байгаа юм. Байдал ийм л байна. Уг нь салбар яамнаас энэ тал дээр анхаараад, бодлогоор ном зохиол гаргаж, зохиолчдоо дэмжвэл асуудлыг бага ч гэсэн шийдэж болмоор санагдах юм. Тэгэхгүй бол номын нэр зүүсэн хэвлэлийн компаниуд орчуулгын элдэв зохиол, комикоор хүүхдүүдийн тархийг “зодож”, хэн ч биш болгох нь. Багаасаа зурагт номоор “зодуулж” өсч байгаа хүүхдүүд дунд ангид ороод л ном уншихаас залхуурдаг болчихсон.
Үлгэрийн баатрыг дотроо төсөөлж унших биш зургийг нь хараад, бэлэнчлээд сурчихсан хүүхдүүд яасан гэж 300, 400 хуудастай ном уншаад сууж байх вэ дээ. Нөгөө талаар манайд 10-16 насныханд зориулсан зохиол бүтээл гэж байгаа. Комикууд нь бага насныханд л зориулагдаж гарч байгаа. Эсвэл том хүмүүст зориулагдсан бүтээл. Ингэж л хүүхэд номын ертөнцөөс холдож байна. Уг нь номын ертөнцөөс хүүхдийг тусгаарлах шиг нүгэл байхгүй байлтай. Гэтэл хүүхэд багачууд чөлөөт цагаа өнгөрөөх, номын үнэ цэнийг багаасаа мэдрэх, номыг хайрлах ухаанд суралцаж зөв хүн болон төлөвших орчин хомс байна. Тиймээс тэд чөлөөт цагаа PC тоглож, орой бүр телевизийн олон сувгаар солонгос кино, зодоон цохион үзэн өнгөрүүлж байгаа.
Гэтэл нийслэлд ганцхан байдаг Хүүхдийн номын ордон түрээсийн байранд үйл ажиллагаа явуулаад 10 гаруй жил болж байгаа. Өөрийн гэсэн байр ч байхгүй. Худал хэлсэн хүнд сүүлийн хэдэн жилд тэнд олон зурагт номноос өөр зохиол бүтээл очоогүй биз. Аягүй бол хэвлэлийн компаниудын гаргаад байгаа комикийг ч авч дийлэхгүй байж магад. Өөрсдийн хүч хөдөлмөрөөрөө зохиол бичиж, хэвлүүлж байгаа цөөн хэдэн зохиолчид маань номоо бэлэглэж, фондыг нь баяжуулж байж магадгүй. Ийм л эмгэнэл дунд хүүхэд өсч байна. Б ид асуудлын шийдлийг зөвхөн БШУЯ, төр засагт тохож болохгүй.
Хүүхдийн төлөө гэсэн тодотголтой маш олон байгууллага байгаа. Хүүхэд бүрийг хамгаалах талаар ч их ярих болсон. Тэгвэл хүүхдийг хамгаалах нэн түрүүний хэрэгсэл нь тэднийг хөгжүүлэх байлтай. Хөгжүүлэхийн тулд унших номтой байлгамаар байна. Гэхдээ унших ном нь монгол хүний сэтгэхүйд таарсан, монгол зохиолч зохиосон бүтээл байх хэрэгтэй. Үүний төлөө гэсэн хүүхэд бүрийг хамгаалах уриалга гаргаад, зүтгээд байгууллагууд одооноос ажилламаар байна.
Үнэндээ өнөөдөр хүүхдүүдэд РС тоглоомын газраас өөр чөлөөт цагаа өнгөрүүлэх газар бараг л алга. Тэд тоглоомын баатрын нэр цээжилж, хонины хүүхэд гэж ярьж, боловсорч байгаа. Ийм цөвүүн цагт хүүхдүүдэд унших ном, дээрээс нь байгаа номоо унших номын сан, хүүхдэд зориулсан төв, хүүхдийн тодотголтой соёлын байгууллагууд ус, агаар шиг хэрэгтэй байна.
Ж.Отгон