Рок, попыг үүсгэн бай­гуул­сан нэгэн үеийн Мон­го­лын анхны рокер гэгд­дэг “Харан­га” хамтлагийн ахлагч Ц.Энх­манлайтай уулзаж ярилцлаа.

-”Харанга” тоглолтоо хийх гэж байгаа тухай сонс­лоо. Тоглолт хэзээ болох вэ. Сая­хан “Чингэс хаан” хамтла­гийнхан дөрвөн өдөр дараалсан тоглол­тоор фенүүдээ “дайлсан”. Сүүлийн хэдэн жил тайзнаа харагдаагүй Монголын ал­тан үеийн рок попынхон ойрын өдрүүдэд өрс­сөн мэт тоглолт хийх бол­сон нь олон хүний сонирх­лыг татаж байгаа...
-Монголын анхны рок хамт­­лаг болох “Харанга” 1989 онд байгуулагдсан цагаас хойш 19 жил өнгөрчээ. Он гараад 20 дахь жилтэйгээ золгох гэж байна. Бид ойн баярт зориулсан тоглол­тоо он гарсны дараа хийхээр тө­лөвлөсөн байгаа. Тоглолтоос “Харанга” энэ хугацаанд юу хийж бү­тээс­нийг, цаашид юу хийхээр зорьж байгааг үзэг­чид харах болно.

“Чингэс хаан” хамтлагийн хувьд “Харанга”-ын дараа байгуулагдсан шүү дээ. Ар араасаа ойрхон хугацаанд дараалан тоглолт хийх бол­сон нь тохиолдол л байх. Энэ сарын 5,6-ны өдрүүдэд “Улаан­баатар палас”-т зо­хиогдох тоглолт зөвхөн ми­нийх. Өөрийн бие даасан гурав дахь тоглолтоо хийхээр шийдсэн маань энэ. Сүүлийн үед зарим нэг хэвлэл мэдээ­лэлд “Харанга” тарсан мэтээр бичих болсон. Хэдийгээр анх байгуулагдаж байсан үе ши­гээ уран бүтээл хийхгүй бай­гаа ч тус тусдаа шинэ дуу, клип, цомогт ажиллаад зав муутай байгаа.

-Он гарсны дараа тог­логдох хамтлагийнхаа тог­лолтын өмнө бие даа­сан тоглолтоо сонирхуу­лахаар болсон тань ямар учиртай вэ?
-Надад “Харанга” хамт­лагийн урын санд ороогүй бүтээлүүд олон бий. Учир нь миний, бусад зохиолчдын надад өгсөн дуу­нууд “Ха­ранга”-ын дуулдаг стилиэс өөр. Тиймээс эдгээр өөрийн­хөө бүтээлүүдийг халаасалж яв­мааргүй санагдаад тоглолт хийе гэж шийдсэн. Учир нь хамтлагийн урын санд ороо­гүй дуунуудыг маань хүмүүс сонсох дуртай байдаг. Гэхдээ тоглолтод мэдээж “Харан­га” хамтлагийнхан оролцоно.

-Та анхны бие даасан тоглолтоо 1994 онд хийсэн. Түүнээс хойш 17 жил өнгөр­чээ. Тэр үеийн Энхманлайг одоогийнхтой харьцуул­бал…
-Мэдээж ялгаа бол олон бий. Тэр үед би “Харанга” хамтлагийн гоцлол гитарч, дуучин гэдэг утгаараа тухайн үед дуулдаг дуунуудаа уран бүтээл болгодог байлаа. Ха­рин одоо өөрийнхөө зохио­сон, морин хууртай хослуул­сан бүтээлүүдээс түүвэрлэж тоглолтдоо багтаасан. Мөн хүмүүсийн урьд өмнө сонсож байгаагүй шинэ, 1975 онд дуулж байсан хуучны дуу­нуудаас ч дуулах болно.

-Та хэр олон дуутай вэ. Дуулдаг дуунуудаас тань аль нь таны сэтгэлд ойр­хон байдаг бол?
-Нэлээд олон бий. 1978 онд “Соёмбо” чуулгад байх­даа дуулдаг байсан “Өссөн нутаг” дуун­даа би хайртай. Тухайн үед энэ дуугаа анх удаа радиод бичүүлж байлаа. Үүний дараахан хүмүүс энэ дуугаар маань намайг таньж эхэлсэн. Харин өөрийнхөө зохиосон дуунаас “Аялгуу”-даа илүү дуртай. Энэ дууг 1983 онд зохиосон. Морин хуурын тухай дуу байгаа юм.

-Урлагтай тэр тусмаа роктой “нөхөрлөх” болсон хуучны дурсамжаасаа ярьж өгөхгүй юу?
-Эргээд бодоход урлагт хөл тавиагүй бол барилгачин болох байжээ. Төмөр замын техникумын барилгын техни­кийн ангид сурч байлаа. Нэг­дүгээр ангид байх­даа гитар тоглож сурсан болохоор ту­хайн үед сонирхолдоо хөт­лөгдөөд нэг л мэдэхэд ур­лагийн хүн болчихсон явж байж билээ. Би 1975 оноос рок хамтлаг байгуулах юмсан гэж мөрөөддөг байлаа. Тэр үед манайхан гадаадын хамтлаг, дуучдын дуутай пянзыг нуу­цаар оруулж ирдэг байсан.

1974-1978 онд трапицан өмд, платформ гутал моодонд орсон. Хамгийн инээдтэй нь цагдаа нар трапицан өмд өмсч гудамжаар явсан нэг­нийг баривчилж, эсвэл өмдийг нь хайчилж хаядаг байж би­лээ. Өмдөө хайчлуулахгүйн тулд цагдаа харагдвал зугтдаг үеийг бид туулсан. Дараа нь “Соёмбо” чуулгад байхдаа орос дуу дуулж барууныг сурталчилсан хэргээр хөрөн­гөтний үзэлтэн гэгдэж долоо хоног хоригдсон. (инээв)

Би гэдэг хүн залуугаасаа үсээ ургуу­лаад сурчихсан болохоор өнөөдрийг хүртэл хайч хүргэж чаддаггүй. Энэ үсийг тайрлаа гээд Энхман­лай өөрч­лөгдөх биш дээ.

-Та аль нутгийн хүн бэ. Гэр бүлийнхнийгээ та­нил­цуулахгүй юу?
-Өмнөговь аймгийн Хан­хонгор сумын харьяат. Аав зураач, ээж сувилагч хүн байсан. Гэр бүлийн хүнийг маань Наранцэцэг гэдэг. Ца­хил­гааны мэргэжилтэй. Би хоёр хүүтэй. Том нь гитарчин, бага нь СУИС-ийн дуулаа­чийн ангийг дүүргэсэн.

-Уучлаарай. Танай хамт­лагийн дуучин Лхагва­сүрэн хар тамхины хэрэгт нэр холбог­дож багагүй шуу­гиан та­рьсан. Хэрэг нь эцэслэн шийдвэрлэгдсэн болов уу. Одоо юу хийж байгаа вэ?
-Лхагвааг хар тамхи хэ­рэг­­лэж байгааг нь нүдээрээ хар­сан хүн байхгүй шүү дээ. Энэ асуудлыг хууль, хянал­тын байгуул­лагууд журмынх нь дагуу шийдвэрлэх биз ээ.

Лхагва маань өөртөө зо­рил­го тавин уран бүтээл дээр ажиллаж байгаа. Саяхан дуу­ныхаа цомгийг гаргасан. Дуу­чин хүн гэдэг байнгын бэлтгэл сургуулилттай байх ёстой. Энэ ч утгаараа “Шар айраг” хамтлагтай хамтарч тоглолт хийж эхэлсэн.

-Хоригдож байх хуга­цаанд хараагүй болсон гэж яригдаж байсан. Энэ үнэн үү. Одоо биеийн байдал нь ямар байгаа бол?
-Зүүн нүднийх нь хараа нэлээд муудсан нь үнэн. Тухайн үед нүд нь бүрэлзэж хүний дүрсийг харах төдий л байсан. Одоо бол эмчилгээ хийлгэж, бие нь сайжирсан.

Чапаевын Анна