Эрчим хүчний  сайд Б.Чойжилсүрэн УИХ-ын гишүүдэд мэдээлэл өгч байна. Тэрээр Байдрагийн УЦС-ын зураг төслийг боловсруулж байна гэв. 

Манай улс 2020 онд сэргээгдэх эрчим хүчний нийт эрчим хүчинд эзлэх хувийг 20 хувийг хүргэхээр зорьсон ч энэ зорилт биелээгүй. Мөн УИХ-ын гишүүд эрчим хүчний эх үүсвэрийн дутагдлаас хэзээ гарах вэ хэмээн Эрчим хүчний сайдаас асууж, Амгалан дулааны станцад өвөл гарсан осол гэмтлийг тодруулав. Тус дулааны станцыг өргөтгөж байгаа бөгөөд энэ сарын 18-нд өргөтгөлийг хүлээн авах юм байна. 

Манай улсад жил бүр цахилгааны хэрэглээ 11 хувиар өсдөг тул эрчим хүчний хомстол байсаар байна. Энэ өвлийг тог тасалж л давлаа. Бөөрөлжүүтийн станцыг хувийн хэвшил өөрийн хөрөнгөөр барьж байна. Мөн орон нутагт ашиглалтад орох төслүүд бий гэж Эрчим хүчний сайд танилцууллаа.           

УИХ-ын гишүүн С.Одонтуяа: Сүүлийн 8 жилд та нар засаглахдаа 40 кВт эрчим хүчний шинэ эх үүвсэр л барьжээ. 2012-2016 оны хооронд бид засаглахдаа үүнээс хэд дахин их эрчим хүчний үүсвэрийг ашиглалтад оруулсан. Шинэ станц байгуулахад 247 гарын үсэг цуглуулдаг. Энэ нь төрийн хүнд суртал мөн.        

Эрчим хүчний сайд Б.Чойжилсүрэн: Манай салбарынхан улс төрждөггүй. АН олон эх үүсвэрийг ашиглалтад оруулахдаа маш өндөр үнээр төрд эрчим хүчээ худалдах гэрээг ААН-үүдтэй байгуулсан. Энэ нь салбарыг дампуурахад хүргэж байна. Олон тэрбум төгрөгийн өр төлбөр эндээс үүдсэн. Би улстөржмааргүй байна.сэргээгдэх эрчим хүчний нэг кВт-ын үнэ 600 төгрөг байгаа юм. ТЭЦ4 сүлжээнд хамгийн хямд үнэээр эрчим хүч нийлүүлж байна. Нарын 6, салхины 3 станц бий. Тэдний үнийг бууруулах гэхээр бүх сайд дарга нар бидэнд гомдол мэдүүлдэг. 2007 онд баталсан хуулийн дагуу сэргээгдэх эрчим хүчний үнийг төр ам.доллараар төлөх заалт оруулсан. Нарны эрчим хүчийг 40 центээр төлнө гэж заасан.              

Тусгай зөвшөөрлөө авахаар хүлээж буй 8 төсөл байна. Тэдэнд эрчим хүчний хуримтлуур хамт байгуулах шаардлагыг бид тавьсан. Үүний дараа тусгай зөвшөөрөл олгоно.    

УИХ-ын гишүүн Д.Батлут: “Эрдэнэт” үйлдвэрийг дулааны станц эрчим хүч нийлүүлэхдээ 190 төгрөгөөр, буцаагаад үйлдвэртээ ашиглахдаа 303 төгрөг төлдөг. Энэ нь шуарга бус байна. Зөрүү нь үйлдвэрт хүндрэл учруулж байна. Энэ станц 5 жилийн өмнө ашиглалтад оржээ.

Эрчим хүчний сайд Б.Чойжилсүрэн: Таны хэлдэг зөв, байдал ийм л байна. Эрдэнэтэд бид өндөр үнийг хүчээр шахуу тулган мөрдүүлдэг. Эрдэнэтийн дулааны станц Эрчим хүчний хороог шүүхэд өгч, маргааныг эцэслэн шийдээгүй байна. Эрдэнэтийн дулааны станц шаардлагатай мэдээллийг гаргаж өгөөгүй. Энэ нь хоёр байгууллагын хоорондох маргаан биш. Өнгөрсөн онд цахилгааны үнийг нэмсний дараа Эрдэнэтийн төлбөр өссөн.     

Цар тахал, дайны улмаас эрчим хүчний өртөг өсөж, алдагдал өссөөр байна. Гэвч тарифыг төр хатуу хянадаг. Эдийн засгийн өсөлт иргэдийн халаас руу орсны дараа эрчим хүчний үнийг нэмнэ. Өөр арга байхгүй.

Төрийн нарийн бичгийн дарга Н.Тавинбэх: Үйлдвэрийн үнийг хэрэглэгчийн үнэтэй харьцуулж болохгүй. Үйлдвэрийн үнэ дээр түгээх, дамжуулах, хангах өртөг нэмэгддэг тул хэрэглэгчийн үнэ эдгээрийн нийлбэр байна.

Эрчим хүчний зохицуулах хорооны Үнэ тарифын газрын дарга: “Эрдэнэт” үйлдвэрт жилд 39 тэрбум төгрөгийн зөрүү буюу алдагдал үүсдэг.      

УИХ-ын гишүүн С.Бямбацогт: Хамгийн хямд эрчим хүчийг усан цахилгаан станц нийлүүлдэг нарных 600 төгрөг байхад Тайшир, Дөргөний усан цахилгаан станцууд 37 төгрөгөөр буюу хамгийн бага үнээр нийлүүлдэг. ТЭЦ3, ТЭЦ 4 станцууд 100 төгрөгөөр эрчим хүч үйлдвэрлэдэг юм байна.

БНХАУ-ын зээлээр баруун бүсэд шинээр барих Эрдэнэбүрэнгийн  усан цахилгаан төсөлд  орон нутгийн иргэдийг ажиллуулаарай. Энэ зээлийг бид эргүүлээд төлөх тул нийт зардлын тодорхой хувь Монголд үлдэх ёстой. Дотоодын ААН-үүдийг мөн бүтээн байгуулалтад оролцуулаарай.            

Эрчим хүчний сайд: Бүтээн байгуулалт ирэх сард эхэлнэ. Монголын талын оролцоог нэмэх, худалдан авалтыг дотоодоос хийх хүсэлтээ урд хөршид уламжилсан. Эрчим хүчний үнийг хямдруулах боломжгүй. Ийм амлалт өгөх нь их хортой. Сонгууль дөхсөн үед иргэдийг ингэж хошигруулж болохгүй.

УИХ-ын гишүүн Б.Баттөмөр: Би Ерөнхий сайдад асуулга тавьсан. Сэргээгдэх эрчим хүчний 9 компанитай өндөр үнээр гэрээ хийсэн ажлыг аль сайд гарын үсэг зурсан бэ? Сэргээгдэх эрчим хүчийг нэмэхэд хуулийн ямар орчин хэрэгтэй байна вэ? УИХ юу хийх ёстой вэ? Эрчим хүчний яаманд эрх ашгийн зөрчилтэй хүмүүс байдаг гэж би дуулсан. Одоо тэр хүмүүс ажиллаж байна уу?  Иргэдээс сэргээгдэх эрчим хүч худалдаж авч болох уу?       

Эрчим хүчний сайд:  Яам болон агентлагийн удирдлагууд дунд ашиг сонирхлын зөрчилтэй, удирдах ажилтан байхгүй. Байсан бол АТГ бидэнд мэдэгдэнэ. Иргэдээс санал ирдэг ч их бага хэмжээтэй эрчим хүч үйлдвэрлэх хүчин чадалтай байна. Одоо сэргээгдэх эрчим хүчний 9 төслийг холбосон гэж би хэлсэн. Залгахад бэлэн болсон 8 станц бий ч үнэ нь өндөр байна. Тусгай зөвшөөрлөө авсныг оруулбал 30-аад төсөл бий.     

Бусад улсуудад сэргээгдэх эрчим хүчний үнэ тариф их буурсан. Узбекистанд үнэ их бага.

Товуусүрэн: 2007-2017 онд 9 төсөлд тусгай зөвшөөрөл өгчээ. Нар, салхины 22 тусгай зөвшөөрлийг цуцалсан. Тусгай зөвшөөрлийг сунгах зөвшөөрөл нь гараагүй 2 төсөл бий.

УИХ-ын гишүүн Б.Баттөмөр: Өндөр үнээр хийсэн, өмнөх гэрээг яах вэ? Энэ асуудлаа яагаад ярихгүй байгаа юм бэ сайд аа? Бөөрөлжүүтийг хувийн хэвшил бариад ирэх намар эхний хэсэг нь ашиглалтад орохоор яах вэ? Тэд мөнгөө гаргаад барьчихсан тул төр эрчим хүчийг нь авахаас өөр аргагүй. Тавантолгойд Камбожийн компани барихаар тендерт шалгарсан гэсэн. Камбож цахилгаан станц барилаа гэж би лав дуулаагүй.

Эрчим хүчний сүүлийн хэд хэдэн сайд нь хариуцлагагүй ажилласан тул ийм байдал үүссэн. Иргэд сар бүр сэргээгдэх эрчим хүчний төлбөр төлж байна. Би дахин асуулга тавина. Ер нь эрчим хүчний салбараа яахаа ярих хэрэгтэй.