Бидний тухай
Сурталчилгаа байршуулах
Редакцийн ёс зүй
Нууцлалын бодлого
Холбоо барих
Онцлох
Шинэ
Тренд
Буцах
0
Татвараа жилийн турш шударгаар төлсөн иргэн тухайн жилдээ анх удаа үл хөдлөх хөрөнгө худалдаж авсан бол татварын чөлөөлөлтөд хамрагдаж, гурав хүртэлх сая төгрөгийг буцаан авах эрхтэй байдаг юм байна.
Харин хөнгөлөлт чөлөөлөлтөд хамрагдах хугацаа нь хязгаартай бөгөөд яг одоо үргэлжилж байгаа ажээ. Баянзүрх дүүргийн Татварын хэлтэст Татварын улсын байцаагч С.Гансүрэнгээс энэ талаар тодрууллаа.
-2012 онд татварт төлсөн мөнгөнөөсөө буцаан авч хөнгөлөлт, чөлөөлөлт эдлэхийн тулд хаана хандах ёстой вэ?
-Оршин суугаа дүүргийнхээ Татварын хэлтэст очиж, хороо хариуцсан байцаагчид хандан зөвлөгөө авна.
-Танай татварын алба иргэний тайланг цахимаар авна гэсэн үү?
-Тийм ээ, энэ жилээс иргэний тайланг цахимаар авч байна. Иргэд татварын тайлангаа цаасан болон цахим гэсэн хоёр хэлбэрээр давхар өгдөг болж байгаагаараа өмнөх жилүүдийнхээс онцлог юм.
-Иргэд тайлангаа цахимаар хэрхэн өгөх вэ. Бүрдүүлэх материалын жагсаалтыг хаанаас авч болох вэ?
-Харьяа дүүргийнхээ татварын байцаагчид хандан бүрдүүлсэн материалтайгаа очиж, онлайн тайлан шивэх код авах ёстой. Гэхдээ цаасаар заавал баталгаажуулна. Баримтын жагсаалт манай татварын /www.mta.mn, www.nta.mn/ сайтад тавигдсан байгаа. Орон сууц худалдаж авсан болон байшин барьсан бол 12 төрлийн баримт, материал, хоёр дахь болон дараагийн жилүүдэд эдлэх бол зургаан төрлийн материал, сургалт төлбөрийн хөнгөлөлтөд 10 төрлийн материалуудыг бүрдүүлэх ёстой.
-Хоёр, гурав дахь жилдээ татварын хөнгөлөлт эдлэх гэж буй хүний бүрдүүлэх материал цөөрдөг гэсэн. Ямар материал бүрдүүлж очих вэ?
-Хоёр болон гурав дахь жилдээ татварын хөнгөлөлт эдэлж байгаа бол зургаан төрлийн баримт, материал бүрдүүлэхээр болсон. Тодруулбал, тухайн иргэний бичгээр гаргасан хүсэлт, иргэний үнэмлэх болон үл хөдлөх хөрөнгийн гэрчилгээний хуулбар, иргэний орлого, татварын бүртгэлийн /цэнхэр/ дэвтэр, ажлын газрын болон цалингийн тодорхойлолт, иргэний харьцдаг банк, дансны дугаар байхад л болно.
-Иргэд татварын хөнгөлөлтийг тэр болгон ойлгодоггүй юм шиг санагддаг?
-Манай иргэд сүүлийн жилүүдэд хуулиа сайн ойлгодог болсон, хөнгөлөлт чөлөөлөлтийн хамрагдалтын тоо урьд жилийнхээс нэмэгдэж байна. Анх удаа, өөрийн хөрөнгөөр орон сууцны барилга барих эсвэл худалдаж авахад зарцуулсан 30 сая төгрөгөөс дээшгүй хэмжээтэй хөрөнгөтэй тэнцэх орлогыг чөлөөлсөн байдаг. Татварт төлсөн мөнгийг буцаан олгодог хуультай. Энэ 30 сая төгрөгийн 10 хувь буюу 3,0 сая төгрөгийг чөлөөлж хувь хүний өөрөө хөдөлмөр эрхэлж олсон орлогоосоо төлсөн татварын хэмжээгээр төсвөөс буцаан авдаг. Мөн албан байгууллагад ажилладаг хөдөлмөр эрхэлж байгаа хувь хүний орлогын албан татвар төлдөг. Ер нь бол татвар эөлсөн иргэн бүр хөнгөлөлт чөлөөлөлтөд хамрагдана гэж ойлгох хэрэгтэй.
-Хөнгөлөлт чөлөөлөлтөд жил бүр хамрагдах боломжтой юу?
-Гурван сая төгрөгийг тухайн хүн хэдэн ч жил дараалан цувуулж авч болдог.
-Оюутны сургалтын төлбөр төлсөн хүн татварын хөнгөлөлт эдэлнэ биз дээ?
-Та суралцаж байх хугацаандаа хөдөлмөр эрхлэлтийн орлогоосоо албан татвар төлсөн бол улсаас татварын мөнгөө буцаан авч болдог. Таны төрсөн болон үрчилсэн хүүхэд гадаад, дотоодын их, дээд, мэргэжлийн боловсролын сургууль, коллежид элсэн суралцаж байгаа бол энэ хуулийн 24.6-д хамруулна. Хүүхдийнхээ сургалтад төлсөн, баримтаар нотлогдож байгаа төлбөрийн хэмжээгээр албан татварын хөнгөлөлтийг эдлэхийн тулд арван төрлийн баримт, материал бүрдүүлсэн байх шаардлагатай.
Ажлынхаа хажуугаар бакалаврт суралцах тохиолдол манайд байдаг. Их, дээд сургууль, коллеж, мэргэжлийн боловсролын сургуульд суралцахдаа цалингаасаа сургалтын төлбөр төлсөн бол энэ хуулийн 24.7-д зааснаар зургаан төрлийн материал бүрдүүлж хөнгөлөлт эдэлж болно. Тухайлбал, хөнгөлөлтөд хамрагдах иргэний хүсэлт, оюутны болон иргэний үнэмлэхний хуулбар, сургалтын төлбөр төлсөн баримтууд, татвар төлөгч иргэний орлого татварын бүртгэлийн /цэнхэр/ дэвтэр, суралцаж буй оюутны сургуулийн тодорхойлолт, тухайн иргэний харьцдаг банк дахь дансны дугаар байхад болно.
-Татварын буцаан олголтын тайлангаа өгөөд удаж байж иргэний дансанд мөнгө нь ордог гэсэн гомдол гардаг. Татварын мөнгө хэзээ иргэний дансанд орох ёстой вэ?
-Энэ жил иргэдийг чирэгдүүлэлгүй татварын мөнгийг дансанд нь түргэн оруулдаг болгох өөрчлөлтийг хийхээр болж байгаа.Эртхэн тайлангаа өгвөл мөнгө нь хурдан орно гэж ойлгох хэрэгтэй.
-Тайлан авах сүүлийн хугацааг иргэдэд сануулахгүй юу?
-Хоёрдугаар сарын 15-наар тайлан авах хугацааг тасалбар болгодог. Гэхдээ та тайлангаа хоёрдугаар сарын 14-нөөс өмнө цахим болон цаасан хэлбэрээр өгөх хэрэгтэй. 14-ний орой цахим тайлангийн систем хаагддаг юм. Ядаж л хамгийн багаар тооцоход дээрх хугацаанаас 5-10 хоногийн өмнө ирж байцаагчтай уулзаж, зөвлөгөө авахгүй бол цагийг нь тулгаж ирээд материалаа бүрдүүлэх гэхээр хугацаа их ордог гэдгийг сануулахад илүүдэхгүй байх.
Х.Батсайхан
Харин хөнгөлөлт чөлөөлөлтөд хамрагдах хугацаа нь хязгаартай бөгөөд яг одоо үргэлжилж байгаа ажээ. Баянзүрх дүүргийн Татварын хэлтэст Татварын улсын байцаагч С.Гансүрэнгээс энэ талаар тодрууллаа.
-2012 онд татварт төлсөн мөнгөнөөсөө буцаан авч хөнгөлөлт, чөлөөлөлт эдлэхийн тулд хаана хандах ёстой вэ?
-Оршин суугаа дүүргийнхээ Татварын хэлтэст очиж, хороо хариуцсан байцаагчид хандан зөвлөгөө авна.
-Танай татварын алба иргэний тайланг цахимаар авна гэсэн үү?
-Тийм ээ, энэ жилээс иргэний тайланг цахимаар авч байна. Иргэд татварын тайлангаа цаасан болон цахим гэсэн хоёр хэлбэрээр давхар өгдөг болж байгаагаараа өмнөх жилүүдийнхээс онцлог юм.
-Иргэд тайлангаа цахимаар хэрхэн өгөх вэ. Бүрдүүлэх материалын жагсаалтыг хаанаас авч болох вэ?
-Харьяа дүүргийнхээ татварын байцаагчид хандан бүрдүүлсэн материалтайгаа очиж, онлайн тайлан шивэх код авах ёстой. Гэхдээ цаасаар заавал баталгаажуулна. Баримтын жагсаалт манай татварын /www.mta.mn, www.nta.mn/ сайтад тавигдсан байгаа. Орон сууц худалдаж авсан болон байшин барьсан бол 12 төрлийн баримт, материал, хоёр дахь болон дараагийн жилүүдэд эдлэх бол зургаан төрлийн материал, сургалт төлбөрийн хөнгөлөлтөд 10 төрлийн материалуудыг бүрдүүлэх ёстой.
-Хоёр, гурав дахь жилдээ татварын хөнгөлөлт эдлэх гэж буй хүний бүрдүүлэх материал цөөрдөг гэсэн. Ямар материал бүрдүүлж очих вэ?
-Хоёр болон гурав дахь жилдээ татварын хөнгөлөлт эдэлж байгаа бол зургаан төрлийн баримт, материал бүрдүүлэхээр болсон. Тодруулбал, тухайн иргэний бичгээр гаргасан хүсэлт, иргэний үнэмлэх болон үл хөдлөх хөрөнгийн гэрчилгээний хуулбар, иргэний орлого, татварын бүртгэлийн /цэнхэр/ дэвтэр, ажлын газрын болон цалингийн тодорхойлолт, иргэний харьцдаг банк, дансны дугаар байхад л болно.
-Иргэд татварын хөнгөлөлтийг тэр болгон ойлгодоггүй юм шиг санагддаг?
-Манай иргэд сүүлийн жилүүдэд хуулиа сайн ойлгодог болсон, хөнгөлөлт чөлөөлөлтийн хамрагдалтын тоо урьд жилийнхээс нэмэгдэж байна. Анх удаа, өөрийн хөрөнгөөр орон сууцны барилга барих эсвэл худалдаж авахад зарцуулсан 30 сая төгрөгөөс дээшгүй хэмжээтэй хөрөнгөтэй тэнцэх орлогыг чөлөөлсөн байдаг. Татварт төлсөн мөнгийг буцаан олгодог хуультай. Энэ 30 сая төгрөгийн 10 хувь буюу 3,0 сая төгрөгийг чөлөөлж хувь хүний өөрөө хөдөлмөр эрхэлж олсон орлогоосоо төлсөн татварын хэмжээгээр төсвөөс буцаан авдаг. Мөн албан байгууллагад ажилладаг хөдөлмөр эрхэлж байгаа хувь хүний орлогын албан татвар төлдөг. Ер нь бол татвар эөлсөн иргэн бүр хөнгөлөлт чөлөөлөлтөд хамрагдана гэж ойлгох хэрэгтэй.
-Хөнгөлөлт чөлөөлөлтөд жил бүр хамрагдах боломжтой юу?
-Гурван сая төгрөгийг тухайн хүн хэдэн ч жил дараалан цувуулж авч болдог.
-Оюутны сургалтын төлбөр төлсөн хүн татварын хөнгөлөлт эдэлнэ биз дээ?
-Та суралцаж байх хугацаандаа хөдөлмөр эрхлэлтийн орлогоосоо албан татвар төлсөн бол улсаас татварын мөнгөө буцаан авч болдог. Таны төрсөн болон үрчилсэн хүүхэд гадаад, дотоодын их, дээд, мэргэжлийн боловсролын сургууль, коллежид элсэн суралцаж байгаа бол энэ хуулийн 24.6-д хамруулна. Хүүхдийнхээ сургалтад төлсөн, баримтаар нотлогдож байгаа төлбөрийн хэмжээгээр албан татварын хөнгөлөлтийг эдлэхийн тулд арван төрлийн баримт, материал бүрдүүлсэн байх шаардлагатай.
Ажлынхаа хажуугаар бакалаврт суралцах тохиолдол манайд байдаг. Их, дээд сургууль, коллеж, мэргэжлийн боловсролын сургуульд суралцахдаа цалингаасаа сургалтын төлбөр төлсөн бол энэ хуулийн 24.7-д зааснаар зургаан төрлийн материал бүрдүүлж хөнгөлөлт эдэлж болно. Тухайлбал, хөнгөлөлтөд хамрагдах иргэний хүсэлт, оюутны болон иргэний үнэмлэхний хуулбар, сургалтын төлбөр төлсөн баримтууд, татвар төлөгч иргэний орлого татварын бүртгэлийн /цэнхэр/ дэвтэр, суралцаж буй оюутны сургуулийн тодорхойлолт, тухайн иргэний харьцдаг банк дахь дансны дугаар байхад болно.
-Татварын буцаан олголтын тайлангаа өгөөд удаж байж иргэний дансанд мөнгө нь ордог гэсэн гомдол гардаг. Татварын мөнгө хэзээ иргэний дансанд орох ёстой вэ?
-Энэ жил иргэдийг чирэгдүүлэлгүй татварын мөнгийг дансанд нь түргэн оруулдаг болгох өөрчлөлтийг хийхээр болж байгаа.Эртхэн тайлангаа өгвөл мөнгө нь хурдан орно гэж ойлгох хэрэгтэй.
-Тайлан авах сүүлийн хугацааг иргэдэд сануулахгүй юу?
-Хоёрдугаар сарын 15-наар тайлан авах хугацааг тасалбар болгодог. Гэхдээ та тайлангаа хоёрдугаар сарын 14-нөөс өмнө цахим болон цаасан хэлбэрээр өгөх хэрэгтэй. 14-ний орой цахим тайлангийн систем хаагддаг юм. Ядаж л хамгийн багаар тооцоход дээрх хугацаанаас 5-10 хоногийн өмнө ирж байцаагчтай уулзаж, зөвлөгөө авахгүй бол цагийг нь тулгаж ирээд материалаа бүрдүүлэх гэхээр хугацаа их ордог гэдгийг сануулахад илүүдэхгүй байх.
Х.Батсайхан
Татвараа жилийн турш шударгаар төлсөн иргэн тухайн жилдээ анх удаа үл хөдлөх хөрөнгө худалдаж авсан бол татварын чөлөөлөлтөд хамрагдаж, гурав хүртэлх сая төгрөгийг буцаан авах эрхтэй байдаг юм байна.
Харин хөнгөлөлт чөлөөлөлтөд хамрагдах хугацаа нь хязгаартай бөгөөд яг одоо үргэлжилж байгаа ажээ. Баянзүрх дүүргийн Татварын хэлтэст Татварын улсын байцаагч С.Гансүрэнгээс энэ талаар тодрууллаа.
-2012 онд татварт төлсөн мөнгөнөөсөө буцаан авч хөнгөлөлт, чөлөөлөлт эдлэхийн тулд хаана хандах ёстой вэ?
-Оршин суугаа дүүргийнхээ Татварын хэлтэст очиж, хороо хариуцсан байцаагчид хандан зөвлөгөө авна.
-Танай татварын алба иргэний тайланг цахимаар авна гэсэн үү?
-Тийм ээ, энэ жилээс иргэний тайланг цахимаар авч байна. Иргэд татварын тайлангаа цаасан болон цахим гэсэн хоёр хэлбэрээр давхар өгдөг болж байгаагаараа өмнөх жилүүдийнхээс онцлог юм.
-Иргэд тайлангаа цахимаар хэрхэн өгөх вэ. Бүрдүүлэх материалын жагсаалтыг хаанаас авч болох вэ?
-Харьяа дүүргийнхээ татварын байцаагчид хандан бүрдүүлсэн материалтайгаа очиж, онлайн тайлан шивэх код авах ёстой. Гэхдээ цаасаар заавал баталгаажуулна. Баримтын жагсаалт манай татварын /www.mta.mn, www.nta.mn/ сайтад тавигдсан байгаа. Орон сууц худалдаж авсан болон байшин барьсан бол 12 төрлийн баримт, материал, хоёр дахь болон дараагийн жилүүдэд эдлэх бол зургаан төрлийн материал, сургалт төлбөрийн хөнгөлөлтөд 10 төрлийн материалуудыг бүрдүүлэх ёстой.
-Хоёр, гурав дахь жилдээ татварын хөнгөлөлт эдлэх гэж буй хүний бүрдүүлэх материал цөөрдөг гэсэн. Ямар материал бүрдүүлж очих вэ?
-Хоёр болон гурав дахь жилдээ татварын хөнгөлөлт эдэлж байгаа бол зургаан төрлийн баримт, материал бүрдүүлэхээр болсон. Тодруулбал, тухайн иргэний бичгээр гаргасан хүсэлт, иргэний үнэмлэх болон үл хөдлөх хөрөнгийн гэрчилгээний хуулбар, иргэний орлого, татварын бүртгэлийн /цэнхэр/ дэвтэр, ажлын газрын болон цалингийн тодорхойлолт, иргэний харьцдаг банк, дансны дугаар байхад л болно.
-Иргэд татварын хөнгөлөлтийг тэр болгон ойлгодоггүй юм шиг санагддаг?
-Манай иргэд сүүлийн жилүүдэд хуулиа сайн ойлгодог болсон, хөнгөлөлт чөлөөлөлтийн хамрагдалтын тоо урьд жилийнхээс нэмэгдэж байна. Анх удаа, өөрийн хөрөнгөөр орон сууцны барилга барих эсвэл худалдаж авахад зарцуулсан 30 сая төгрөгөөс дээшгүй хэмжээтэй хөрөнгөтэй тэнцэх орлогыг чөлөөлсөн байдаг. Татварт төлсөн мөнгийг буцаан олгодог хуультай. Энэ 30 сая төгрөгийн 10 хувь буюу 3,0 сая төгрөгийг чөлөөлж хувь хүний өөрөө хөдөлмөр эрхэлж олсон орлогоосоо төлсөн татварын хэмжээгээр төсвөөс буцаан авдаг. Мөн албан байгууллагад ажилладаг хөдөлмөр эрхэлж байгаа хувь хүний орлогын албан татвар төлдөг. Ер нь бол татвар эөлсөн иргэн бүр хөнгөлөлт чөлөөлөлтөд хамрагдана гэж ойлгох хэрэгтэй.
-Хөнгөлөлт чөлөөлөлтөд жил бүр хамрагдах боломжтой юу?
-Гурван сая төгрөгийг тухайн хүн хэдэн ч жил дараалан цувуулж авч болдог.
-Оюутны сургалтын төлбөр төлсөн хүн татварын хөнгөлөлт эдэлнэ биз дээ?
-Та суралцаж байх хугацаандаа хөдөлмөр эрхлэлтийн орлогоосоо албан татвар төлсөн бол улсаас татварын мөнгөө буцаан авч болдог. Таны төрсөн болон үрчилсэн хүүхэд гадаад, дотоодын их, дээд, мэргэжлийн боловсролын сургууль, коллежид элсэн суралцаж байгаа бол энэ хуулийн 24.6-д хамруулна. Хүүхдийнхээ сургалтад төлсөн, баримтаар нотлогдож байгаа төлбөрийн хэмжээгээр албан татварын хөнгөлөлтийг эдлэхийн тулд арван төрлийн баримт, материал бүрдүүлсэн байх шаардлагатай.
Ажлынхаа хажуугаар бакалаврт суралцах тохиолдол манайд байдаг. Их, дээд сургууль, коллеж, мэргэжлийн боловсролын сургуульд суралцахдаа цалингаасаа сургалтын төлбөр төлсөн бол энэ хуулийн 24.7-д зааснаар зургаан төрлийн материал бүрдүүлж хөнгөлөлт эдэлж болно. Тухайлбал, хөнгөлөлтөд хамрагдах иргэний хүсэлт, оюутны болон иргэний үнэмлэхний хуулбар, сургалтын төлбөр төлсөн баримтууд, татвар төлөгч иргэний орлого татварын бүртгэлийн /цэнхэр/ дэвтэр, суралцаж буй оюутны сургуулийн тодорхойлолт, тухайн иргэний харьцдаг банк дахь дансны дугаар байхад болно.
-Татварын буцаан олголтын тайлангаа өгөөд удаж байж иргэний дансанд мөнгө нь ордог гэсэн гомдол гардаг. Татварын мөнгө хэзээ иргэний дансанд орох ёстой вэ?
-Энэ жил иргэдийг чирэгдүүлэлгүй татварын мөнгийг дансанд нь түргэн оруулдаг болгох өөрчлөлтийг хийхээр болж байгаа.Эртхэн тайлангаа өгвөл мөнгө нь хурдан орно гэж ойлгох хэрэгтэй.
-Тайлан авах сүүлийн хугацааг иргэдэд сануулахгүй юу?
-Хоёрдугаар сарын 15-наар тайлан авах хугацааг тасалбар болгодог. Гэхдээ та тайлангаа хоёрдугаар сарын 14-нөөс өмнө цахим болон цаасан хэлбэрээр өгөх хэрэгтэй. 14-ний орой цахим тайлангийн систем хаагддаг юм. Ядаж л хамгийн багаар тооцоход дээрх хугацаанаас 5-10 хоногийн өмнө ирж байцаагчтай уулзаж, зөвлөгөө авахгүй бол цагийг нь тулгаж ирээд материалаа бүрдүүлэх гэхээр хугацаа их ордог гэдгийг сануулахад илүүдэхгүй байх.
Х.Батсайхан
Харин хөнгөлөлт чөлөөлөлтөд хамрагдах хугацаа нь хязгаартай бөгөөд яг одоо үргэлжилж байгаа ажээ. Баянзүрх дүүргийн Татварын хэлтэст Татварын улсын байцаагч С.Гансүрэнгээс энэ талаар тодрууллаа.
-2012 онд татварт төлсөн мөнгөнөөсөө буцаан авч хөнгөлөлт, чөлөөлөлт эдлэхийн тулд хаана хандах ёстой вэ?
-Оршин суугаа дүүргийнхээ Татварын хэлтэст очиж, хороо хариуцсан байцаагчид хандан зөвлөгөө авна.
-Танай татварын алба иргэний тайланг цахимаар авна гэсэн үү?
-Тийм ээ, энэ жилээс иргэний тайланг цахимаар авч байна. Иргэд татварын тайлангаа цаасан болон цахим гэсэн хоёр хэлбэрээр давхар өгдөг болж байгаагаараа өмнөх жилүүдийнхээс онцлог юм.
-Иргэд тайлангаа цахимаар хэрхэн өгөх вэ. Бүрдүүлэх материалын жагсаалтыг хаанаас авч болох вэ?
-Харьяа дүүргийнхээ татварын байцаагчид хандан бүрдүүлсэн материалтайгаа очиж, онлайн тайлан шивэх код авах ёстой. Гэхдээ цаасаар заавал баталгаажуулна. Баримтын жагсаалт манай татварын /www.mta.mn, www.nta.mn/ сайтад тавигдсан байгаа. Орон сууц худалдаж авсан болон байшин барьсан бол 12 төрлийн баримт, материал, хоёр дахь болон дараагийн жилүүдэд эдлэх бол зургаан төрлийн материал, сургалт төлбөрийн хөнгөлөлтөд 10 төрлийн материалуудыг бүрдүүлэх ёстой.
-Хоёр, гурав дахь жилдээ татварын хөнгөлөлт эдлэх гэж буй хүний бүрдүүлэх материал цөөрдөг гэсэн. Ямар материал бүрдүүлж очих вэ?
-Хоёр болон гурав дахь жилдээ татварын хөнгөлөлт эдэлж байгаа бол зургаан төрлийн баримт, материал бүрдүүлэхээр болсон. Тодруулбал, тухайн иргэний бичгээр гаргасан хүсэлт, иргэний үнэмлэх болон үл хөдлөх хөрөнгийн гэрчилгээний хуулбар, иргэний орлого, татварын бүртгэлийн /цэнхэр/ дэвтэр, ажлын газрын болон цалингийн тодорхойлолт, иргэний харьцдаг банк, дансны дугаар байхад л болно.
-Иргэд татварын хөнгөлөлтийг тэр болгон ойлгодоггүй юм шиг санагддаг?
-Манай иргэд сүүлийн жилүүдэд хуулиа сайн ойлгодог болсон, хөнгөлөлт чөлөөлөлтийн хамрагдалтын тоо урьд жилийнхээс нэмэгдэж байна. Анх удаа, өөрийн хөрөнгөөр орон сууцны барилга барих эсвэл худалдаж авахад зарцуулсан 30 сая төгрөгөөс дээшгүй хэмжээтэй хөрөнгөтэй тэнцэх орлогыг чөлөөлсөн байдаг. Татварт төлсөн мөнгийг буцаан олгодог хуультай. Энэ 30 сая төгрөгийн 10 хувь буюу 3,0 сая төгрөгийг чөлөөлж хувь хүний өөрөө хөдөлмөр эрхэлж олсон орлогоосоо төлсөн татварын хэмжээгээр төсвөөс буцаан авдаг. Мөн албан байгууллагад ажилладаг хөдөлмөр эрхэлж байгаа хувь хүний орлогын албан татвар төлдөг. Ер нь бол татвар эөлсөн иргэн бүр хөнгөлөлт чөлөөлөлтөд хамрагдана гэж ойлгох хэрэгтэй.
-Хөнгөлөлт чөлөөлөлтөд жил бүр хамрагдах боломжтой юу?
-Гурван сая төгрөгийг тухайн хүн хэдэн ч жил дараалан цувуулж авч болдог.
-Оюутны сургалтын төлбөр төлсөн хүн татварын хөнгөлөлт эдэлнэ биз дээ?
-Та суралцаж байх хугацаандаа хөдөлмөр эрхлэлтийн орлогоосоо албан татвар төлсөн бол улсаас татварын мөнгөө буцаан авч болдог. Таны төрсөн болон үрчилсэн хүүхэд гадаад, дотоодын их, дээд, мэргэжлийн боловсролын сургууль, коллежид элсэн суралцаж байгаа бол энэ хуулийн 24.6-д хамруулна. Хүүхдийнхээ сургалтад төлсөн, баримтаар нотлогдож байгаа төлбөрийн хэмжээгээр албан татварын хөнгөлөлтийг эдлэхийн тулд арван төрлийн баримт, материал бүрдүүлсэн байх шаардлагатай.
Ажлынхаа хажуугаар бакалаврт суралцах тохиолдол манайд байдаг. Их, дээд сургууль, коллеж, мэргэжлийн боловсролын сургуульд суралцахдаа цалингаасаа сургалтын төлбөр төлсөн бол энэ хуулийн 24.7-д зааснаар зургаан төрлийн материал бүрдүүлж хөнгөлөлт эдэлж болно. Тухайлбал, хөнгөлөлтөд хамрагдах иргэний хүсэлт, оюутны болон иргэний үнэмлэхний хуулбар, сургалтын төлбөр төлсөн баримтууд, татвар төлөгч иргэний орлого татварын бүртгэлийн /цэнхэр/ дэвтэр, суралцаж буй оюутны сургуулийн тодорхойлолт, тухайн иргэний харьцдаг банк дахь дансны дугаар байхад болно.
-Татварын буцаан олголтын тайлангаа өгөөд удаж байж иргэний дансанд мөнгө нь ордог гэсэн гомдол гардаг. Татварын мөнгө хэзээ иргэний дансанд орох ёстой вэ?
-Энэ жил иргэдийг чирэгдүүлэлгүй татварын мөнгийг дансанд нь түргэн оруулдаг болгох өөрчлөлтийг хийхээр болж байгаа.Эртхэн тайлангаа өгвөл мөнгө нь хурдан орно гэж ойлгох хэрэгтэй.
-Тайлан авах сүүлийн хугацааг иргэдэд сануулахгүй юу?
-Хоёрдугаар сарын 15-наар тайлан авах хугацааг тасалбар болгодог. Гэхдээ та тайлангаа хоёрдугаар сарын 14-нөөс өмнө цахим болон цаасан хэлбэрээр өгөх хэрэгтэй. 14-ний орой цахим тайлангийн систем хаагддаг юм. Ядаж л хамгийн багаар тооцоход дээрх хугацаанаас 5-10 хоногийн өмнө ирж байцаагчтай уулзаж, зөвлөгөө авахгүй бол цагийг нь тулгаж ирээд материалаа бүрдүүлэх гэхээр хугацаа их ордог гэдгийг сануулахад илүүдэхгүй байх.
Х.Батсайхан