УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаан эхэллээ. Өнөөдөр гишүүд дараах асуудлуудыг хэлэлцэнэ.

10:00 цагт

Монгол Улсын нэгдсэн төсвийн 2026 оны төсвийн хүрээний мэдэгдэл, 2027-2028 оны төсвийн төсөөллийн тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн тогтоолын төсөл /Засгийн газар 2025.04.30-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, эцсийн хэлэлцүүлэг, асуулт, хариулт 90 минут/

“Монгол Улсын хөгжлийн 2026 оны төлөвлөгөө батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл /Засгийн газар 2025.04.30-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, гурав дахь хэлэлцүүлэг/

14:00 цагт

“Эрчим хүч-3 төсөл”-ийг хэрэгжүүлэх Монгол Улс, Олон улсын сэргээн босголт, хөгжлийн банк хоорондын Зээлийн хэлэлцээрийг соёрхон батлах тухай хуулийн төсөл /Засгийн газар 2025.05.16-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, соёрхон батлах/

Зөвшөөрлийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүд /Засгийн газар 2025.03.26-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, эцсийн хэлэлцүүлэг, асуулт, хариулт 60 минут/

Монгол Улсын нэгдсэн төсвийн 2026 оны төсвийн хүрээний мэдэгдэл, 2027-2028 оны төсвийн төсөөллийн тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн тогтоолын төслийг хэлэлцэж байна. 

УИХ-ын гишүүн Ж.Алдаржавхлан:
Ирэх оны төсвийн зарлага санхүүжилтийг 33,4 их наяд төгрөгт барина гэдэг нь энэ жилийнхийгээ нэмэгдүүлэхгүй гэсэн байр суурьтай байна уу. Урсгал зардлаа бууруулаад, хөрөнгө оруулалтаа нэмэгдүүлэх ажилд анхаарлаа хандуулбал яасан юм бэ. АН Засгийн газраас гарах нь тодорхой болчихсон юм чинь яамыг нь татан буулгаад, зардлыг нь хэмнэж болохгүй юу. Сайдгүй яамаар юу хийх вэ, хэцүү шүү дээ. Олон шадар сайдын хэрэг ч байхгүй байх. Ер нь бүтцээ цомхотгоод урсгал зардлаа бууруулбал яасан юм бэ.

Төсвийн байнгын хорооны дарга Ц.Даваасүрэн:
33,4 их наяд байгаа нь гурав дахин өссөн дүн. Гэхдээ цаашдаа зардлыг өсгөхгүй явъя гэсэн бодлого барина. Бүтцийн өөрчлөлтийг шууд механикаар бууруулах боломжгүй. Яг юунаас болж, хаанаа зардал өсөөд байгааг судлах хэрэгтэй. Яамдын тоог бууруулах нь чухал. Төсөв өссөн нь салбар  салбарын яамд нэмэгдсэнтэй холбоотой гэж бодож байна. Тиймээс төсвийн зардлыг бууруулахад бүтцийн өөрчлөлт хийх шаардлагатай гэдэгтэй санал нэг байна.

УИХ-ын гишүүн М.Мандхай:
- Шинжлэх ухаан инновацийн салбарыг тэргүүлэх чиглэлд хөгжүүлнэ гэдэг. Нэг зүйлийг ойлгохгүй байна. Боловсролын яамдаа их дээд сургууль нь харьяалагддаг хэр нь эрдэм шинжилгээний байгууллага нь Эдийн засгийн хөгжлийн яамнаасаа санхүүжилт авдаг. Гэтэл Эдийн засгийн хөгжлийн яам энэ байгууллагаас ямар ч судалгаа, мэдээлэл аваагүй. Шинжлэх ухааны салбарт 76 тэрбум төгрөг зарцуулснаас 82 хувь нь ердөө урсгал зардалд явжээ.  Гэтэл гол судалгаанд зарцуулахгүй, тэнд эрдэм шинжилгээний хэдэн ажилтнууд цалин аваад суугаад байгаа юм биш үү. Үүнээс болж чадвартай залуусаа гадагшаа "алдаад" дууслаа. Би саяхан Их Британид ажилладаг эрдэмтэн залуустай уулзахад "Монголд хангалттай цалин байдаг бол очмоор байна" гэсэн. Үүнийг бодох хэрэгтэй. 

Төсвийн байнгын хорооны дарга Ц.Даваасүрэн:
Одоогоор эхний 5 сарын экспортын орлогын гүйцэтгэлийг харахаар нүүрсний үнэ 1,3 тэрбум ам.доллараар буурсныг ЗГ үүнийг алт, зэсээр нөхөж байгаа гээд байгаа юм. Гэтэл эдгээрийн дийлэнх нь Оюутолгойн орлого, үүний 5 хувь нь л татварт өгч байгаа юм. Тэгэхээр бодит нөхцөл байдалд өнгөрсөн онтой харьцуулахад экспортод алдагдал хүлээгээд эхэлсэн.

УИХ-ын гишүүн Ж.Баясгалан:
2026 оноос эхлээд аж ахуй нэгж байгууллагын дулаан 73 хувь, айл өрхийн дулаан 100 хувь, халуун хүйтэн, бохир усны мөнгө мөн хоёр дахин нэмэгдэнэ. Үүнийгээ ч зарласан. Сая хэдхэн хоногийн өмнө шатахууны үнэ нэмэгдлээ. Энэ бүгд инфляцид нөлөөлөхгүй гэсэн баталгаа байна уу. Хэрэглээний бараа, үйлчилгээний үнэ ингэж өсөж байгаа нь ард иргэдийн нуруун дээрх ачаа, дарамт нэмэгдэнэ. Тиймээс цалин хөлсийг нэмэгдүүлэх шаардлагатай.

Эдийн засаг хөгжлийн яам, Макро эдийн засгийн бодлогын газрын дарга Л.Энх-Амгалан:
Цалинг хэт нэмэх нь эргээд инфляц нэмэгдүүлэх сөрөг талтай байдаг учир зохистой нэмэх шаардлагатай. Монголбанкны зорилтоор инфляц 6 хувь, 5 хувь гэж бууруулах юм. Засгийн газрын төсвийн хүрээний мэдэгдэлд 7 хувь, 6.4 хувь гэсэн бага зэрэг өндөр үзүүлэлттэй. Учир нь үнэ чөлөөлөх бодлого хэрэгжинэ гэсэн тооцоолол бий.