Мэдээллийн түгээмэл хүртээмжийн олон улсын өдрийг тохиолдуулан Нээлттэй нийгэм форум, Цогц хөгжлийн үндэсний төвөөс "Парламентын ил тод байдал" сэдэвт нээлттэй хэлэлцүүлгийг өнөөдөр зохион байгууллаа.

Цогц хөгжлийн үндэсний төвөөс УИХ хэрхэн иргэдэд нээлттэй болох талаар зөвлөмж боловсруулж, өнөөдрийн хэлэлцүүлгийн үеэр танилцуулав. Зөвлөмжийг УИХ-ын даргад хүргүүлэх юм.

Зөвлөмжид юу тусгагдаж байгаа талаар "Бүх нийт боловсролын төлөө!" Иргэний нийгмийн үндэсний эвслийн Ерөнхий Зохицуулагч Д.Тунгалаг дурдлаа.

Тэрбээр "Парламент бидний нийтлэг ашиг сонирхлыг хамгаалах үйл ажиллагаа явуулах ёстой.

Гэтэл сүүлийн үеийн хэд хэдэн парламентаас харахад хувийн бизнесийнхээ болон бусад ашиг сонирхлоо гүйцэлдүүлэхийн тулд УИХ-ын гишүүн болж байна. Улмаар эрх мэдлээрээ дамжуулан хувийн ашиг сонирхлоо хуулийн төсөлд тусгаж байгаа нь маш харамсалтай. Ийм чиг хандлагатай болоод байна.

Үүнийг би өнгөрсөн хоёр жилийн хугацаанд Боловсролын ерөнхий хуулийн төслийн дэд ажлын хэсэгт ажиллах үедээ анзаарсан.

Хэвлэлд хаалттай байна гэдэг нь иргэдийн мэдэх боломжийг хязгаарлаж байна

Парламентад ашиг сонирхолтой орж ирсэн хүмүүст ёс зүйн болон бусад хуулийн хариуцлага оноох механизмтай болохгүй бол иргэд, иргэнийн нийгмийн байгууллага хянаж чадахгүй байна.

Жишээлбэл, хувийн сургуультай УИХ-ын гишүүн байгаа эсэхийг хөрөнгө орлогын мэдүүлгээс хайхад зөвхөн түүний хувийн мэдээлэл гарч ирдэг. Гэр бүлийн хамаарал бүхий хүмүүсийн ашиг сонирхол нийтэд ил тод биш. АТГ-аас дээрх мэдээллийг авах гэтэл маш төвөгтэй нөхцөл байдалтай тулж байсан.

Ардчилсан, нээлттэй, “цэвэр” парламент болъё гэвэл гишүүдийнхээ ашиг сонирхлыг ил тод мэдээлдэг байх хэрэгтэй.

Хууль хэлэлцэхийн өмнө энэ гишүүн ашиг сонирхлын зөрчилтэй гэдгийг УИХ-ын дарга, ажлын албанаас зарлаж, хэлэлцүүлэгт оролцуулдаггүй жишиг тогтоож, парламентаа цэвэрлэж авах нь зүйтэй гэдгийг зөвлөмжид тусгасан" гэв.

УИХ яагаад нээлттэй байх ёстой талаар Цогц хөгжлийн үндэсний төвийн гүйцэтгэх захирал М.Энхбадрал ярив. 

"УИХ бол төрийн эрх барих дээд байгууллага. Гэхдээ төлөөллийн байгууллагын хувьд хууль тогтоох үйл ажиллагаа, хяналтыг хэрэгжүүлэх бүх процессын талаар хүмүүст мэдэх эрхийг олгосон байх ёстой. Учир нь гишүүд таныг төлөөлөн ажиллаж байгаа учраас ямар ажил хийж байгааг иргэд сонгогчид өөрсдөө хянах ёстой. 

Манай тогтолцоогоор бол улс төрчдөд сонгуулиар хариуцлага тооцох ёстой гэж ойлгодог. Гишүүд таныг төлөөлөөд ажиллаж байгаа учраас өдөр бүр юу хийж байгааг бодитой мэдээллээр хэмжих боломжтой. 

Зөвхөн хэвлэлийн мэдээ, өөрсдийнх нь харуулахыг хүссэн мэдээллийг дамжуулах нь өрөөсгөл. Манай парламент хэвлэл мэдээллийн байгууллагад нээлттэй ил тод байж чаддаггүй.

Тиймээс зарчмын найман асуудлын хүрээнд ил тод байх ёстой гэсэн саналыг хууль тогтоох байгууллагад өгнө. Хууль тогтоох үйл ажиллагаанд иргэдийн оролцоог хангах, хуулийн төслийн хэлэлцүүлгийн процессыг явцад орж буй өөрчлөлтийг мэдэх ёстой. 

УИХ-ын дэгийн тухай хуулийн дагуу чуулган, байнгын хорооны хуралдаанд нэгдсэн тэмдэглэл хөтөлдөг. Тэмдэглэлийг цаг тухай бүрд нийтэд ил байрлуулж, иргэд мэдээлэл авдаг байх ёстой. Гэтэл хэзээ тэмдэглэлээ нийтлэх тогтсон хугацаагүй, зарим нь нийтлэгдсэнийхээ дараа алга болдог байдалтай байна. Эндээс судлаачид мэдээлэл авч чадахгүй байна.

Цар тахлын үед сэтгүүлчдийг чуулганы нэгдсэн танхимд оруулахгүй хязгаарлаж байсан нь өнөөдрийг хүртэл хэвээр. Чуулганы танхимд бодитоор юу болж буйг иргэд мэдэх боломжгүй. Зөвхөн автоматаар шууд дамжуулж буй хэрэгслээс сэтгүүлчид мэдээлэл авдаг.

Хэвлэлд хаалттай байна гэдэг нь иргэдийн мэдэх боломжийг хязгаарлаж байна гэсэн үг" хэмээн ярилаа. 

Хууль тогтоох үйл ажиллагаанд иргэдийн саналыг авч буй D-Parlament нь сайн платформ. Гэхдээ иргэдийн өгсөн санал тухайн хуулийн төсөлд хэрхэн тусгагдаж байгаа талаар заавал хариу өгөх ёстой. Энэ нь хэрэгждэггүй" гэлээ.

Боловсруулсан зөвлөмжөө өнөөдөр нээлттэй хэлэлцүүлж байна. Мөн энэ хугацаанд УИХ үйл ажиллагааныхаа стратегийг боловсруулж буй. Үүндээ бидний өгч буй зөвлөмж тусгаасай гэж ажиллаж байна гэдгийг онцлов.