Улсын дуурь бүжгийн эрд­мийн театр бямба гаригийн үдэш өвөл цагийн нээлтээ хийлээ. Дэлхийн хөгжмийн сүмбэр оргил П.Е.Чайковс­кийн алдарт “Евгений Оне­гин” тоглогдохоор, тэр тусмаа Мон­голын хамгийн анхны мэргэж­лийн дуучин эдүгээ 81 настай Г.Хайдав өөрийн идэр залуу­даа амилуулж явсан Ленский­дээ дуулна гэх зар эртнээс түгсэн болохоор театр үзэгч­дээр пиг дүүрэн байв. “Евгений Онегин”-ыг сонгосон нь зүгээр ч нэг тохиолдол биш ажээ. Учир нь УДБЭТ анх 1963 онд уг дуу­риар хөшгөө нээж байжээ. Ленскийн дүрд ардын жүжиг­чин, хөдөлмөрийн баа­тар Г.Хайдавыг идэр залуудаа өмсч байсан фрактай нь ахин тайзнаа гаргаж ирсэн нь үзэгч­­­дэд жинхэнэ сюрприз болов.

Үзэгчдийн суудалд ардын жүжигчин, хөдөлмөрийн баа­тар Д.Лувсаншарав, ардын жүжигчин Л.Цогзолмаа, Х.Урт­насан гээд манай урлагийн ахмад үеийн мастерууд ту­хал­сан харагдана. Манайдаа цо­рын ганц энэ театрын байн­гын үзэгчдийн нэгээхэн хэс­гийг гадаадын Элчин сайдууд, ма­найд оршин суудаг гадны мэргэжилтнүүд эзэлдэг. Энэ удаа ч тэд хүрэлцэн иржээ. Тэднээс гадна Ерөнхийлөг­чийн аав Намбар, ээж Бүд­ханд нар УИХ-ын экс гишүүн Долгортой хамт орж ирсэн нь фото сэт­гүүлчдийн харааг эрхгүй бу­лааж байх шиг бай­сан. Манай улстөрчид энэ байшингаар толгойгоо ховор­хон цухуйлга­даг болохоор тэднийг энд хэн ч хүлээдэггүй юм. Энэ үүднээсээ Ерөнхий сайдын зөвлөхөөр ажилладаг Долгор хатагтайг Ерөнхийлөг­чийн ээжтэй суга­далц­­саар ороод ирэхэд бага зэрэг ан­хаарал хандуулсан нь тэр байх.

Татьянад хэн дуулах бол, Онегин хэн байх бол, Ленс­кийд Хайдав гуай гэсэн нээ­рээ үнэн юм болов уу гэсэн амттайхан шивэр авир хөшиг нээгдтэл үргэлжлэв.

Оросын соц реализмын үеийн нэгэн суу билэг “Евге­ний Онегин”-ыг манай театр хэдэн арван удаа тавьж бай­сан. Энэ удаагийнх тэр то­хиолд­луудаас илүү ч биш, дутуу ч биш энгийн л нэг тавилт болов. Сэтгэл догд­луул­сан ганц идей нь 81 нас­тай Г.Хайдавыг ахин тайзнаа томоохон хэмжээний дүрд гаргаж ирсэн явдал нь байв.

Гонгорын Хайдав. Тэр­бээр 1926 онд Дундговь айм­гийн Дэлгэрхангай сумын Булаг шанд гэдэг газар төр­жээ. 1949-1954 онд ОХУ-д П.Е.Чайковс­кийн нэрэмжит Хөгжмийн дээд сургуульд суралцаж төгссөн энэ алдарт дуучин манай улсын анхны мэргэжлийн дуучин. Ная гарсан ч овор багатай, гялал­заж явдаг профессор Хайдав эдүгээ урлагийн салбарын үндэсний боловсон хүчин бэлт­гэдэг хамгийн нэртэй сургууль болох СУИС-д зөвлөх багшаар ажиллаж байна.

Г.Хайдав гуай залуудаа Ленскийд гайхалтай дуулж байсан байж таарна. Үүнтэй одоо хэн ч маргахгүй. Тэр хүн энэ улсын сонгодог урлагт бүх амьдралаа өгчээ. Сэтгэл гэдэг дуусашгүй хүчтэй эд болохоор ная гарчихсан хой­но нь гагцхүү эр зориг л ахин тайзнаа гаргаж ирлээ.

Идэр залуу Хайдавын тэр­тээ он жилүүдэд Ленскийд тоглохдоо өмсч байсан гэх хуучин хар фрак хэвээрээ ч хүн нь элэгдэн өтөлснийг тэр үдшийн тайз өмднийх нь ин­дүүд­лэг, хүзүүнийх нь үрч­лээс­тэй хамт үзүүлэв. Эхний үзэг­дэлд Ленскийд дуулсан гавьяат У.Далантай бол ар­дын жүжиг­чин Хайдавын ша­вь. Ганцхан үзэгдэлд гарч ирэхдээ залуу гавьяат маань урд өдөр нь даян аваргын найран дээр дуулж байсан зохиолын дуу­наа­саа долоон дор дуулав. Ленскийн дүр бол түүний ажил, зохиолын дуу харин халтуур. Халтуур гэ­хэд хатуудлаа гэж бодоход энгийнээр хэлэхэд хоббий нь юм биз. Манайхан ажилдаа ингэж л ханддаг бол­жээ. Энэ дуучдад өөрийгөө хүндлэх үзэл байдаггүй юм гэхэд мэргэжлээ хүндэтгэх ухам­сар алга байгааг өөрийн эрх­гүй гайхмаар. Манай театрын идэр залуу Ленский л ийм байхад ная гарчихсан, хийд­гээ хийчихсэн Хайдав гуайг ийм болчихоод тайзнаа гар­лаа гэж хэлэх эрх бидэнд алга.

Урлаг бол гоо сайхан. Урлагаас бид дээд зэргийн таашаалыг эдлэх гэж л мөнгө төлдөг.

Түүнээс биш урд шөнө нь найран дээр уран сайханч шиг юу нь ойлгогдохгүй баа­хан юм орилж орилж ирээд маргааш нь сонгодог урлагийн тайзыг додомдож, доромжилж яваа гавьяатнуудын үзэгч­дийн сэтгэлийг аргацааж дуул­­­­сан болж байхыг харах гэж мөнгөө төлдөггүй.

Энэ үдшийн Татьяна ар­дын жүжигчин Б.Жавзан­ду­лам. Яах аргагүй Монголын сонгодог урлагийн гал голомт болсон энэ театрын нуруу нь болж, нүүрийг нь тахалж яв­даг ганц дуучин. Нэрт дуучин Б.Жавзан­дулам Булган айм­гийн Сэлэнгэ суманд төр­сөн. Одоо 49 нас­тай. 1975-1979 онд Екатерин­бург хотын Хөгжмийн дунд сургууль, 1979-1986 онд Моск­ва хотын хөгжмийн дээд сургуу­лийг төгссөн мэргэжлийн дуу­чин. Дуулаачийн зэрэглэлээрээ дэлхийн түвшинд яригддаг энэ дуучныг манай театр ардаа ч нэг өмнөө ч нэг барь­саар хэдий хүрэхийг бүү мэд. Ямартаа ч Татьянад тэр арай л хөгшдөж байна. (Энд хоо­лойны цар хэмжээний тухайд хэлээгүйг бодолцоно уу) Ита­лийн Триест хотод сурч ирээд “Бурхан минь уучлаарай, би Италиас юу ч авсангүй. Би бүх юмаа агуу их Орос орноос авсан юм байна” гэж бар­дамхан дуу алдаж бай­сан Жавзандулам сонгодгийн тайз­­­наас буух яагаа ч үгүй. Гэхдээ Татьянагийн титмийг хэн нэгэнд өгөхөөс өөр арга­гүй болсныг энэ үдшийн тог­лолт бас л харуулав. Хараад байхад манайд сонгодог урла­гийн боловсон хүчин үнэхээр хомсд­жээ. Ольгад гэхэд л ардын жүжигчин Ч.Мөнхшүр. Хичнээн ойлгож байвч 50 гарчихсан Ольга Онегинтой аальгүйтэж гүйгээд байх зо­химжгүй бай­лаа. Байгаль эхийн ямар ч гоо бүтээл жам ёсны элэгдлийг тойрохгүй шүү дээ. Энэ үдшийн хамгийн супер дуучин яах ар­гагүй Онегинд дуулсан М.Болд бай­лаа. Төв аймгийн Өндөр ши­рээт суманд 1964 онд төрсөн энэ дуучин манай дуу­рийн театрын хамгийн мундаг эрэг­тэй солист. Уралын Хөгж­мийн дээд сургуулийг төгсч ирсэн цагаасаа хойш ганцхан энэ театрт амьдралаа зориулж яваа түүнийг одон өгдөг дарга нар мэддэггүй.

Татьянагийн нөгөө нэг ху­вил­барт УГЖ А.Бүтэд дуул­сан. Түүний хоолой, бие хаа хэвээ­рээ шахуу байна гэсэн үнэлгээг үзэгчид харин өгч байсан. Манай үзэгчид энэ театрын хамгийн чухал хүн болох кон­цертмейстер хатаг­тай Б.Со­лон­­год хүндэтгэл үзүүлж чад­сангүй. Уг нь сон­годог урлагийн язгуур хүмүү­жилтэй орны үзэг­чид хамгийн эхлээд энэ үдшийн маэстро буюу удирдаачид, хөгжмийн яруу тансаг бүтээ­лийг бүтэн оройжин амилуулж сонорыг нь мялааж, сэтгэлийг нь баясгавч нүдэнд харагдахгүй “нүхэн” дунд насаараа “амь­дардаг” эгэл даруухан ор­кестр­тоо, мөн концертмейс­тер­тоо хүндэтгэл үзүүлдэг юм билээ.