Ноён Хенри Киссинжерийг зоогт урих амаргүй байлаа. 95 настай, маш алгуур хөдөлгөөнтэй хэдий ч Америкийн дипломат ухааны зөвлөх тэрбээр хурц үгтэй хэвээр. Владимир Путин, Ши Жиньпин тэргүүтнүүдтэй уулзахаар бууж мордохыг нь харваас Ричард Никсоны дипломатын их мастерын үүрэг гүйцэтгэж, дэлхийн хөлөг дээр адармаатай шатар нүүж байсан үеийг нь санагдуулна.

Тэрбээр асуудлын гүнд орох дуртай. Харин чухам юу гэж бодож байгааг нь хэлүүлнэ гэдэг өөр асуудал. Киссинжерийн геополитикийн ухаарал, Алан Гринспаны мөнгөний бодлоготой адил тов тодорхой. Түүний нэвтэрхий харааг зөвхөн өөрийнх нь тайлахад бэрх бодролтой жишиж болно. Ийм хүнийг тайван бүсээс нь гаргах үүрэг надад ирсэн юм. Юуны өмнө Дональд Трампын талаар юу боддогийг нь мэдэхийг хүсэв. Цаг хугацаа ч төгс таарав.

Бид Трамп, Путин нар Хельсинкид уулзсаны маргааш уулзахаар товлосон. Энэхүү дээд уулзалтыг Америкийн гадаад бодлогынхон АНУ-ын дипломатын түүхийн доод цэг гэж үзэж байв. Путин Америкийн тагнуулын албадын сонгуулийн талаарх дүгнэлтийг эсэргүүцсэнийг Трамп дэмжсэн нь байж болшгүй хэрэг гэж шүүмжлэгсэд олон.

Маргааш орой нь Трамп Хельсинкид хэлсэн түүний үг ташаарсан мэтээр тайлбарлахыг оролдсон нь үнэмшил багатай сонсогдсон. Гэвч нэгэнт оройтжээ. New York Daily News сонины гол мэдээнд “Илт урвалт” гэсэн хурц гарчиг өгч, Трамп Путины гарыг атгаад Сэм өвөөгийн толгой руу буудаж байгаа шог зургаар тодруулсан байв.

 Оросын бараг далдын хүч гэмээр зовлон даах чадварын тухай дэлгэрэнгүй ярилаа

Ноён Киссинжерийг зөнчийн суудлаас нь ховхлох илүү сайн мөч олдохгүй биз. Би нэг, хоёр минутын өмнө ирлээ. Киссинжер гуай хэдийн ирээд байраа эзэлжээ. Тэрбээр хоосон шахуу зоогийн танхимын булангийн ширээнд бөгцийн суусан харагдана.

Хажуугийн хананд таягаа түшүүлжээ. (Тэр хэдэн жилийн өмнө өвдгөө гэмтээсэн). Киссинжер тодхон Герман аялгаар “Босоогүйг уучилна биз” хэмээв. Бид түүний Манхаттэн дэх байрнаас булан тойроод орох Jubilee хэмээх тохилог Франц зоогийн газарт уулзсан юм. Энэ газар геополитикийн зөвлөгөө өгдөг Kissinger Associates төвийн оффисоос хэдхэн байшингийн зайтай. Гоёл чимэггүй үнэн мэт санагддаг түүний үгийг тэндхийн үйлчлүүлэгчид овоо мөнгө өгч байж сонсдог. Харин миний ганц урхи бол сайхан зоог байлаа.

Захиалга өгөхөд Киссинжер гуай зочин мөн эсэхээ асуув. Намайг тийм хэмээн нотлоход “За тийм байж. Өөрөөр бол авлига болно шүү” гэж хариуллаа. Энд байнга хооллодог бололтой. Тэрбээр “Өчигдөр орой энд охинтойгоо ирсэн” гэв. Хоёр, гурван ч хүн ирж түүнтэй гар барих аж. Нэг нь “Би НҮБ дахь Украйны төлөөлөгч байна” гэхэд Киссинжер гуай “Хэн гэнээ” хэмээн лавлав. Дипломатч “Украйн” хэмээн дахин хэлэхэд түүний царай гэрэлтэж, “Би та нарыг их дэмждэг. Та нарыг өндөр үнэлдэг” гэж байна.

Геополитик Киссинжерийн нурууг бөхийлгөжээ. Хүйтэн дайны үед Хятадтай харилцааг сайжруулах, Зөвлөлтийг тогтоон барих үзэл санааг сэдэгч нэг хүний хувьд тэрбээр одоо Хятад, Орос хоёр АНУ-ын тогтоосон дэлхийн дэг журмыг сөрж, заримдаа хамтарч буй байдлыг ажигладаг. Гэхдээ хүйтэн дайны дипломатын их мастер урьд нь сонирхож байсан шигээ ирээдүйг анхаарсан хэвээр. Ноён Киссинжер Atlantic Monthly сэтгүүлийн энэ оны дугаарт хиймэл оюун ухааны тухай аймшигтай өгүүлэл нийтлүүлсэн.

Тэрбээр өнөөгийн хүн төрөлхтнийг испаничууд орж ирэхийн өмнөх Инк индианчуудтай харьцуулж, AI-ийн асуудлаар Ерөнхийлөгчийн комисс байгуулахыг уриалжээ. Улмаар “Хэрэв ийм хүчин чармайлтыг нэн даруй эхлүүлэхгүй бол тун удахгүй оройтсон байх болно” гэж дүгнэсэн байна. Киссинжер гуай энэ жил гэртээ агуу төрийн зүтгэлтэй эрэгтэй, эмэгтэйчүүдийн тухайн ном бичиж байгаа гэсэн.

Тэрбээр өөрөө төрийн нарийн бичгийн дарга хийгээд үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөхөөр нь ажиллаж байсан Никсоны тухай бүлгээ саяхан дуусгажээ. 25000 үгээс бүтсэн уг бүлгийг тусад нь ном болгон хэвлэх талаар бодож байгаа аж. Гэвч шүүмжлэлтэй тулгарах байх гэж болгоомжилж буй. Учир нь “Бүх өрсөлдөгчийг нүхнээс нь гаргаж болзошгүй” гэнэ. Би түүнээс Уотергейтын хэргийг Трампыг Оростой холбосон байцаалттай харьцуулахад хүргэх болов уу гэж асуухад “үүнээс л айж байна” хэмээв. Дараагийн асуулт тавихаас өмнө Киссинжер яриагаа Британийн Ерөнхий сайд асан Тетчер рүү шилжүүлэв.

“Тэр гайхалтай хамтрагч байсан. Америкт сэтгэл зүйн тэнцвэр хэрэгтэй гэж боддог учир би тусгай харилцаанд итгэдэг. Британитай харилцаа хувь нэмэр төдийгүй түүхэнд суурилсан зүй ёсных юм” хэмээн тайлбарласан. Эхний хоол ирлээ. Түүнд дийз дүүрэн тахианы элгэн нухаш ирснийг амтархан идлээ. Тэрбээр амны алчуураа цамцан дээр тогтоожээ. Би Трампын тухай үг өдөх санаатай байсан ч Киссинжер Британийн тухай үргэлжлүүлнэ.

Түүнээс Британийн Гадаад хэргийн сайд асан лорд Каррингтоны тухай асуув. Энэ хүн 1982 онд Аргентины цэргүүд Фолклендын арлыг довтлохоос сэргийлж чадаагүйн хариуцлагыг хүлээж огцорсон агаад энэ долдугаар сард 99 насандаа таалал төгссөн. Каррингтоныг нас нөгчдөг өдөр Британийн Гадаад хэргийн сайд Борис Жонсон маш өөр шалтгаанаар албаа өгсөн. Эхнийх нь нэр төртэйгөөр огцорсон, хоёр дахь нь нэр сүрээ алдсан ч гэж хэлж болно. Ноён Киссинжер “Би лорд Каррингтоныг хайрладаг.

Би Англид очихдоо түүнтэй заавал уулздаг байсан” хэмээн сэтгэл хөдөлсөн янзтай өгүүлэв. Олон жилийн нөхөрлөлийн туршид Каррингтон огцроход хүрсэн тухайгаа түүнд нэг ч гомдоллож байгаагүй гэнэ. “Тэр надад, дараа нь найз нартаа би ч үнэндээ хариуцлага хүлээх ёсгүй байсан гэж шивнэх юм бол хариуцлагыг авахын хэрэг юу байсан юм гэж ярьсан. Бидэнд одоо ийм чанар байхгүй болсон. Учир нь үүнийг байх ёстой зүйл гэж үздэг уламжлал байх шаардлагатай. Тэр нь одоо үгүй болсон” хэмээн хүүрнэв. Жонсон л лав тийм биш гэж бодсоноо хэлтэл Киссинжер гуай “Миний бодлоор Каррингтон Жонсоны талаар бодоогүй байх” хэмээв.

Киссинжер Хельсинкийн уулзалтын талаар юу бодож байгаа юм бол. Хариулт жаахан гацав. “Ийм уулзалт болох ёстой байсан. Би үүнийг хэдэн жил дэмжсэн боловч Америкийн дотоод асуудалд дарагдаад байв. Гэвч ямар нэг зүйлд хүрэх ёстой. Сири, Украйныг хар. Орос бол дэлхийн аль ч хэсэгт үймээн дэгдлээ гэхэд нөлөөг нь амсдаг онцгой чанартай улс. Ийм үймээн үргэлжилнэ. Улам хурцдах байх гэж айж байна” гэсэн юм. Тэрбээр Оросын бараг далдын хүч гэмээр зовлон даах чадварын тухай дэлгэрэнгүй ярилаа.

Киссинжерийн гол санаа нь Путин Крымийг авахаас бүр өмнө өрнөдийнхөн Орос улс барууны дүрэмд суурилсан дэг журмыг хүлээн авна гэж буруугаар тооцсон явдал гэнэ. НАТО Оросын гүн бат суурьтай хүндэтгэл эдлэх хүслийг нь буруу ойлгожээ. “НАТО-гийн алдаа бол ямар нэг түүхэн хувьсал ЕвроАзид түрэн урагшилна гэж бодсон явдал. Бас ийнхүү урагшлахдаа өрнөдийн Вестфалийн хэмээх төр улсын тухай үзэл санаанаас шал өөр зүйлтэй тулгарна гэдгийг ойлгоогүй.

Оросын хувьд ийм үзэл бол өөрөөсөө татгалзсан хэрэг болно”. Та Путиныг бид өдөөсөн гэж бодож байна уу гэж асуухад Киссинжер “Би Путиныг Гитлертэй адил этгээд гэж бодохгүй байна. Тэр Достоевскийгээс гарч ирсэн хүн” гэв. үндсэн хоол ирлээ. Киссинжер шинэ ногооны хачиртай зөөлөн цагаан загас захисан байв. Тэр тавагтаа бараг гар хүрсэнгүй. Дараа нь зөөгч савлаж өгөхийг санал болгоход “Хэрэггүй, гэхдээ амттай байсан” гэсэн юм.

Харин би ул загас, Брюссель байцаагаа баргийг нь идчихлээ. Бид Киссинжерийн тусгайлан захиалсан Badoit хийжүүлсэн уснаас балгаж эхлэв. Түүнийг Трамп руу хөтлөх миний тэмцэл амжилтгүй болж, нууцлаг санааг нь илрүүлж чадахгүй нь дээ гэж бодогдов. Тэр бид Трампыг ойлгож байгаа гэж хэлсэн юм болов уу. Тийм бол Трамп Оросын баавгайг номхруулах далд явуулга хийж, бидэнд тусалж байгаа хэрэг үү?.

Үргэлжлэл бий.