Ирэх оны төсвийн төсөлд олон нийтээс санал авах танхимын хэлэлцүүлэг Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны салбарын хэлэлцүүлэг боллоо. 

Тус яам 2026 онд нийт 86 тэрбум төгрөгийн төсөвт төсөл хэрэгжүүлэхээр төлөвлөсөн нь 64 тэрбум төгрөгийн хязгаартайгаар байхаар батлагджээ. 2025 оны нийт төсөв 118 тэрбум төгрөг байв.

Тэгвэл ирэх онд улсын төсвийн хүрээнд дижитал шилжилтийг гүнзгийрүүлж, харилцаа холбоо болон дата дэд бүтэц, өргөтгөл, хиймэл оюунд түшиглэсэн эдийн засгийн суурь дэд бүтцийг бүрдүүлэх зорилт тавин ажиллана гэдгээ онцлов.

Төсвийн багцдаа дараах тэргүүлэх чиглэлүүдийг тусгажээ. 

1. Харилцаа холбооны дэд бүтцийн өргөтгөл Монгол Улсын  бүх аймаг, сум, багийг өндөр хурдны интернэт сүлжээнд  бүрэн холбож, орон нутгийн хөгжлийг дэмжих  үндсэн суурийг бүрдүүлнэ. Үүнд үүрэн сүлжээ, шилэн кабелийн сүлжээний тэлэлт, дагалдах суурь дэд бүтцийн шинэчлэл багтах юм. 
2. GPU cluster төвийг нэвтрүүлэх. Ингэснээр зөвхөн мэдээлэл технологийн салбарт бус Монгол Улсад үндэсний AI моделууд, хэл боловсруулах систем, өгөгдөлд суурилсан шийдлүүдийг  хөгжүүлэхэд шаардлагатай дэд бүтэц болон эрдэм шинжилгээний байгууллага, дотоодын гарааны  бизнесүүд өндөр өртөгтэй гадаад cloud ашиглах  шаардлагагүй болох аж. 

Энэ талаар дэлгэрүүлж,  Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны сайд Э.Батшугар мэдээлэл өглөө. 

Тэрээр, "Нэгдүгээрт, бид хиймэл оюуны үндэсний стратегиа батлах шатандаа явж байна. Энэ стратеги батлагдсанаар зөвхөн зорилт дэвшүүлээд зогсохгүй, бодитоор хэрэгжүүлэх эхний алхмаа хийх гэж байгаа юм. Харин үүнийг хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай GPU буюу хиймэл оюуны гол хөдөлгүүр болсон төхөөрөмжүүд одоогоор Монголд маш ховор. Нийтдээ дөрөвхөн ширхэг GPU байна. Энэ нь Солонгосын төслөөр орж ирсэн, одоо Харилцаа холбооны сургуульд бий. 

Тиймээс ирэх онд Үндэсний дата төвд өөрсдийн гэсэн GPU байршуулна. Энэ GPU-ийг зөвхөн төр ашиглаад зогсохгүй, гарааны бизнесүүд, хувийн хэвшил ч хэрэглэж болдог байдлаар кластер байдлаар ажиллуулна. Өнөөдөр манай хувийн хэвшлийнхэн гадаадаас өндөр үнээр сервер түрээслэж байгаа. Ирэх жилээс дотооддоо ашиглах боломж бүрдэх юм.

Энэ төслийн төсөвт өртөг нь 800 сая төгрөг юм.

Хоёрдугаарт, хиймэл оюуныг ашиглаад төрд хуримтлагдсан асар их өгөгдлийг боловсруулах боломжийг нээж байна. Өнөөдөр “ХУРД”, “ДАН” систем, олон төрлийн төрийн өгөгдөл нэгтгэгдсэн ч бодит шийдвэр гаргах хэмжээнд боловсруулж чадахгүй л байна.

Харин хиймэл оюуныг ашиглаад, датагаа боловсруулж чадвал бидний төлөвлөлт илүү нарийн, үр дүнтэй болно. Жишээлбэл, нэг суманд хэдэн хүн амьдарч байна, хүүхдийн тоо хэд байна, тэнд 200 хүүхдийн сургууль барих уу, 960 хүүхдийнх хэрэгтэй юу гэдгийг хиймэл оюун тооцоолж өгнө. Энэ бол том дэвшил, шийдэл.

Гуравдугаарт, та бүхний мэдэж байгаачлан, өнгөрсөн 2024 онд “Мэдээлэл технологийн үйлдвэрлэлийг дэмжих тухай хууль” батлагдсан. Энэ хуулиар бид виртуал бүс байгуулахаар болсон. Виртуал бүс гэдэг нь технологийн гарааны бизнесүүдийг нэгтгэж, тэдэнд татварын болон татварын бус дэмжлэг үзүүлэх орчин юм. Гэхдээ одоогоор бүртгэл, хяналт, процесс нь цаасаар хийгдэж байгаа учраас бодит үр дүн хараахан гараагүй байна.

Тиймээс 2026 онд бид виртуал бүсийн цахим платформыг байгуулна. Түүгээр дамжуулаад компанийн бүртгэл, татварын хөнгөлөлт, тэтгэлэг, судалгааны зардлын буцаан олголт гээд бүхий л дэмжлэгийг цахимаар авах боломжтой болно. Ингэснээр гарааны бизнесүүд бүртгүүлээд шууд хөнгөлөлтөд хамрагдана.

Дөрөвдүгээрт, харилцаа холбооны суурь дэд бүтцийг өргөтгөх юм. Ялангуяа алслагдсан сум, багуудад антен, суурь станцууд барьж, иргэдийг интернэтэд холбох боломжийг бүрдүүлнэ.

Одоо Монгол Улсын хүн амын 84 хувь нь ямар нэг байдлаар интернет хэрэглэж байгаа. Энэ бол Төв Азийн хэмжээнд хоёрдугаарт бичигдэх өндөр үзүүлэлт. Гэхдээ бид, цахим үндэстэн болох зорилго тавьсан улс. Тиймээс интернэтэд холбогдох суурь боломжийг бүх иргэддээ бүрдүүлэх ёстой.

Тавдугаарт, бид төрийн үйлчилгээг цахимаар 100 хувь хүртээмжтэй болгох ажлыг хийнэ. Иргэн өөрийн гар утсаараа хүссэн үедээ төрийн үйлчилгээ авах бололцоотой болно. Жишээлбэл, компани байгуулмаар байвал, нэрээ онлайн бүртгүүлнэ, дансаа цахимаар нээнэ, компанийн дүрмээ цахимаар явуулна. Бүгдийг нь цахимаар шийднэ. Энэ бол бидний дэвшүүлээд буй “Digital Person” буюу цахим иргэний суурь систем.

Мөн E-Mongolia одоогоор 1263 төрлийн үйлчилгээ үзүүлдэг. Гэхдээ зарим иргэдэд мэдээлэл хайхад хүндрэлтэй хэвээр. Иймээс хиймэл оюуны тусламжтайгаар энэ асуудлыг шийднэ. Жишээ нь, “Би тэтгэвэрт гарах гэж байна, ямар үйлчилгээ авах вэ” зэргээр асуухад хиймэл оюун бүх шаардлагатай мэдээллийг гаргаж өгдөг болно.

Гарааны бизнесүүдэд өндөр хүчин чадалтай хиймэл оюунт шийдлүүдийг Монголдоо хэрэглэх боломж бүрдэнэ.

Бидний зорилго бол E-Mongolia-г хиймэл оюунт туслахтай болгох буюу 24 цагаар ажилладаг лавлах систем болгох юм.

Зургаадугаарт, ирэх онд бид NVIDIA-ийн H200 төрлийн 12 GPU чип авах юм. Одоо Монголд дөрвөн ширхэг бий. Энэ нь хуучны H100 чип юм. 12 чиптэй болсноор монгол хэл дээр суурилсан хиймэл оюуны загвар буюу “Large Language Model” сургаж эхэлнэ. Энэ загвар төрийн болон үндэсний чухал өгөгдөл дээр тулгуурлаж боловсруулна гэсэн үг. 

Цаашдаа гарааны бизнесүүдэд өндөр хүчин чадалтай хиймэл оюунт шийдлүүдийг Монголдоо хэрэглэх боломж бүрдэнэ. Гаднын серверт өндөр үнээр найдах шаардлагагүй болно.

Харин хүний нөөцийн хувьд бид бэлтгэж байна. Саяхан гадаад түншүүдтэй уулзаж, кибер аюулгүй байдал, хиймэл оюун, дата шинжилгээний чиглэлээр сургах талаар тохиролцсон.

Эцэст нь хэлэхэд, энэ бүх өөрчлөлтүүдийг амжилттай хэрэгжүүлснээр цахим хөгжил бол зөвхөн төрийн үйлчилгээ бус, шинэ бизнес, ажлын байр, эдийн засгийн шинэ гарц болж хувирна" гэв.