• Монгол Улс долоодугаар сард Үндэсний сайн дурын хоёр дахь илтгэлээ танилцуулав
• Энэ сард АНУ-д болон Дээд хэмжээний уулзалтад тэргүүлэх чиглэлээ танилцуулахаар бэлтгэж байна
• Хөгжлийн бодлогын баримт бичигт тусгагдсан зорилготой уялдуулан 12 тэргүүлэх чиглэлийг тодорхойлжээ

НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейн 2015 оны есдүгээр сард зохион байгуулагдсан Тогтвортой хөгжлийн дээд хэмжээний чуулга уулзалтаар 17 зорилго, 169 зорилт бүхий 2030 он хүртэлх Тогтвортой хөгжлийн зорилго (ТХЗ)-ыг баталсан.

Уг урт хугацааны бодлогын баримт бичиг нь нийгэм, эдийн засаг, байгаль орчин  гэсэн тогтвортой хөгжлийн гурван тулгуурт суурилан ядуурал, өлсгөлөнг эцэслэх, эх дэлхийгээ хамгаалах, шударга ёсыг дээдлэх, ялгаварлал, тэгш бус байдлыг арилгах зорилготой юм.  

Улс орнууд Тогтвортой хөгжлийн зорилгын хэрэгжилтээ Үндэсний сайн дурын илтгэлээр дамжуулан үнэлж, дүгнэдэг. Энэ нь ТХЗ-ын хэрэгжилтийн явцыг сайжруулахад харилцан туршлага солилцох ач холбогдолтой байдаг аж.

Манай улс Үндэсний сайн дурын анхны илтгэлээ 2019 онд НҮБ-ын Тогтвортой хөгжлийн дээд түвшний чуулга уулзалтад танилцуулж байв. Хоёр дахь удаагийн илтгэлийг энэ оны долоодугаар сард НҮБ-ын чуулга уулзалтад танилцуулсан.

Энэ онд манай улс ТХЗ-ын хэрэгжилтэд чамгүй ахиц дэвшил гаргасан ч хангалтгүй байна гэдгийг НҮБ-ын суурин зохицуулагч Тапан Мишра хэллээ.

Тогтвортой хөгжлийн зорилгыг хэрэгжүүлэхэд тулгамдаж буй голлох гурван сорилтын нэг нь гадаад цочролд эмзэг байдал буюу түүхий эдийн үнийн хэлбэлзэл, уур амьсгалын өөрчлөлтөөс үүдэлтэй байгалийн гамшгийн давтамжийн өсөлт, дэлхийн зах зээлийн тодорхойгүй байдал зэрэг юм.

Мөн зөвхөн Монгол Улс гэлтгүй, бусад орнуудад тулгамдсан асуудлын нэг яалт ч үгүй ковид-19 цар тахлын сөрөг нөлөө байв. Үүний улмаас макро эдийн засгийн тогтворгүй байдал, өрхийн орлого, худалдан авах чадварын бууралт, нийгмийн тэгш бус байдлын гүнзгийрэл нэмэгдсэн.

Үүнээс гадна бүс, орон нутгийн хөгжлийн ялгаатай байдал том сорилт болж байна. Тодруулбал сонголт, боломжийн тэгш бус, хангалтгүй байдал нь хөгжлөөс орхигдох магадлалтай бүлгийн орхигдох эрсдэлийг нэмэгдүүлж байна.

Ерөнхий Ассамблейн ивээл дор улс орнууд дөрвөн жил тутамд цуглан ТХЗ-ын хэрэгжилтийг хангах чиглэлээр хэрэгжүүлэх арга хэмжээний талаар хэлэлцдэг. Энэ сарын 18-19-нд АНУ-ын Нью-Йорк хотод болох уг Дээд түвшний уулзалтад Монгол Улс оролцож, Үндэсний амлалтаа танилцуулахаар бэлтгэж байна.

Энэ онд танилцуулсан Үндэсний сайн дурын илтгэлд өгсөн зөвлөмжүүдэд суурилан манай улс 12 тэргүүлэх чиглэлд анхаарч ажиллах хэрэгтэй гэдгийг тодорхойлжээ. Ингэхдээ олон талын оролцоог хангах зорилгоор төр, хувийн хэвшил, иргэний нийгэм, эрдэм шинжилгээний байгууллагууд, орон нутаг болон залуучуудын төлөөлөлтэй уулзаж, санал бодлыг нээлттэй сонсож, тусгасан байна. Маргааш буюу есдүгээр сарын 7-ны өдөр Тогтвортой хөгжлийн төлөөх Үндэсний чуулганаар тэргүүлэх 12 чиглэлийг үндэсний хэмжээнд танилцуулж, хэлэлцэнэ.
Уг асуудлын талаарх сэтгүүлчдэд зориулсан уулзалтыг НҮБ-ын Суурин зохицуулагчийн газраас санаачлан “Тогтвортой хөгжлийн төлөө” сэтгүүлчдийн клубтэй хамтран зохион байгууллаа. Уулзалтын үеэр Эдийн засаг, хөгжлийн яамны Нэгдсэн бодлого, төлөвлөлтийн газрын дарга Л.Балчинлувсан, ТХЗ-ын үндэсний үүрэг амлалт, хурдасгуур буюу тэргүүлэх 12 чиглэлийг танилцуулсан нь:

1. Боловсролын үйлчилгээний чанар, хүртээмжийг нэмэгдүүлэх, зах зээлийн эрэлтэд нийцсэн ажиллах хүчин бэлтгэх
2. Эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээний чанар, тэгш, хүртээмжтэй байдлыг нэмэгдүүлэх
3. Инновац, шинжлэх ухаан, технологид суурилсан дижитал шилжилтийг бүрэн хийх
4. Сэргээгдэх эрчим хүчийг хөгжүүлэх суурь нөхцөлийг бүрдүүлэх замаар эрчим хүчний тогтвортой, найдвартай байдлыг хангах
5. Уур амьсгалын өөрчлөлтийн сөрөг нөлөөг бууруулах, дасан зохицох: Байгаль орчны тогтвортой байдлыг хангах, аюул, гамшигт тэсвэртэй байдлыг бэхжүүлэх
6. Хүнсний хангамж, аюулгүй байдлыг хангах
7. Нэмүү өртөг шингэсэн, тогтвортой үйлдвэрлэлийг хөгжүүлж, эдийн засгийг төрөлжүүлэх /хөдөө аж ахуй, боловсруулах үйлдвэрлэл, аялал жуулчлал, соёлын бүтээлч үйлдвэрлэл, тээвэр/
8. Зохистой хөдөлмөр эрхлэлт, хүртээмжтэй ажлын байрыг нэмэгдүүлэх замаар ажилгүйдэл, ядуурлыг бууруулах
9. Жендерийн эрх тэгш байдлыг хангах
10. Үр дүнтэй засаглал, бодлогын уялдаа холбоог сайжруулах
11. Бүс, орон нутгийн хөгжлийг дэмжих
12. Тогтвортой хөгжлийн зорилгын хэрэгжилтийг хурдасгахад чиглэсэн хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлэх юм.

Мөн Суурин зохицуулагч Тапан Мишра, Монголчуудын боловсрол эзэмшилтийн түвшин өндөр ч хөдөлмөрийн зах зээл дээр уул уурхайд суурилсан ажил их байгаа учир нэмүү өртөг шингээсэн эдийн засгийг дэмжих нь ажлын байруудыг нэмэгдүүлэх боломж гэдгийг онцлов. Их дээд сургуульд суралцагсдын 70-аас дээш хувь нь эмэгтэйчүүд байдаг байна.