БНСУ манай гуравдагч хөршүүдийн нэг. Азийн өндөр хөгжилтэй оронд тооцогддог тус улстай Монгол Эдийн засгийн түншлэлийн хэлэлцэрэ байгуулахаар 2023 оноос хойш ажиллаж байна. Энэ гэрээг байгуулснаар худалдааны алдагдлыг бууруулах, тус улсаас хөрөнгө оруулалт татах, худалдааг либералчлах боломж бүрдэнэ гэж манай тал үзэж байна.

Хэлэлцээрийн төсөл бэлэн болжээ. Гэхдээ хэлэлцүүлгийн явцад өөрчлөгдөх магадлалтай. МҮХАҮТ-д хоёр өдрийн хэлэлцүүлэг болж, гэрээний төслийг ЭЗХЯ, ГХЯ дэлгэрэнгүй танилцуулж, хувийн хэвшлийн төлөөлөгчдийн асуултад хариулав.

Энэ үеэр Хөгжлийн банкны ТУЗ-ийн гишүүн, олон улсын арбитрч Г.Хонгор байр сууриа илэрхийлэв. 

-ЭЗХЯ нээлттэй хэлэлцүүлэг хийж байгаад талархаж байна. Энэ гэрээг хийснээр солонгосчууд өрмийг нь аваад, бидэнд хусам үлдэх вий гэж би болгоомжилж байна. Учир нь тус улс олон салбартаа манай хувийн хэвшлийг оруулахгүй гэж хааж, баялаг багатай тул уул уурхайн салбараа нээлттэй болгожээ.

"Номаранг" компани мөн л бүтэлгүй юм хийсэн. Банкны баталгааг санхүүгийн луйвар хийхэд ашиглаж, монголын банкнууд, компаниуд хохироод үлдсэн. Эрүүл мэндийн салбарт Дэлхийн банкны 19 сая ам.долларын булхай луйвар дэгдэв.

Манай хөрсөнд буухааргүй гэрээний төсөл байна. Солонгосчууд олон улсын санхүүгийн гэрээ хэлэлцээг өндөр түвшинд хийдэг болсон.

Энэ гэрээг хийхдээ өнөөгийн монголын эдийн засгийн хүчин чадавхаар хязгаарлагдаж болохгүй. Өнөөдөр бид санхүүгийн хүчин чадал багатай ч маргааш байдал өөр болно. БНСУ далайн тээврээ хаажээ. Бид далайд гарцгүй ч Монголын далбааг түрээслэн далайн тээвэр хийдэг компаниуд бий.

Мөн бид тус улсын барааг усан тээврээр зөөвөрлөдөг. Үүний нэг хэсгийг манай компани тээвэрлэг л дээ. Бидэнд НҮБ-ын конвенцоор эрх нь бий. Гэтэл бид л тээвэрлэнэ гэж тулган шаардаж болохгүй.         

Гэрээ байгуулахдаа бид маш болгоомжтой байх ёстой. Учир нь энэ гэрээг байгуулсны дараа хоёр улсын компаниуд хамтран ажиллана. Тэдний хооронд аливаа хуулийн маргаан гарах нь тодорхой. Монгол хөгжиж буй улс. Харин БНСУ Азийн “баруудын” нэг. Түншлэл харилцан ашигтай байх ёстой. Гэтэл энэ төслийг харахаар түрэмгийлсэн шинж байна.  

2000 онд Солонгосчууд Даланзадгадад цахилгаан станц барина гээд бүтэлгүйдсэн. Жонхуурсан төсөл болсон. Юмыг байгаагаар нь хэлэх нь зөв. 25 жилийн өмнө “Самван” гэж компани Сэлэнгэ-Дарханы замыг барихдаа асуудал үүсгэсэн. Үүнийг төр ой санамждаа хадгалах ёстой. Санхүүгийн салбарт "Номаранг" компани мөн л бүтэлгүй юм хийсэн.

Банкны баталгааг санхүүгийн луйвар хийхэд ашиглаж, монголын банкнууд, компаниуд хохироод үлдсэн. Эрүүл мэндийн салбарт Дэлхийн банкны 19 сая ам.долларын булхай луйвар дэгдэв.

БНСУ эрх ашгаа дээд зэргээр хамгаалдаг улс. Үүнийхээ үр дүнд өндөр хөгжсөн. Гэхдээ эрх ашгаа тэнцүү хангаагүй бол худалдааны дайн болдгийг бид харж байна. Гэхдээ энэ гэрээг байгуулснаар бид солонгосчуудын менежментээс, бизнесийн туршлагаас суралцах боломжтой.

Эцэст нь Азийн бүсэд Монгол Улс сэргэн мандахад “Итгэлтийн ухаан” буюу орчин цагийн эрсдэлийн удирдлагын үндсэн зарчмыг ашиглах ёстой. Ийм нөөц боломж, чадавх бидэнд бүрэлдсэн. Монгол, Солонгосын өнгөрсөн хугацааны өмнөх амжилт ололт, алдаанаас сургамж авч, ирээдүйгээ баталгаажуулах ёстой. Монголын баялгийг солонгосын менежменттэй хослуулбал их амжилтад хүрнэ гэв.