• Төв банкнууд валютын ханшийн тодорхой түвшнийг зорилт болгохоос илүүтэй ханшийн огцом савлагааг бууруулахыг зорьж байна.

Дональд Трампын засаг захиргааны тарифын аюул хаалга тогшиж, ам.долларын ханш зогсолтгүй чангарснаар Азийн хөгжиж буй орнуудын бодлого тодорхойлогчид үндэсний мөнгөн тэмдэгтээ хамгаалах арга хэрэгслийн “богцоо ухахаас” аргагүй болж байна.

Улс орнууд хэрхэн хамгаалж байна вэ?

Цагаан ордны гадаад худалдааны хатуу бодлого ам.долларын ханшийг түүхэн дээд түвшинд хүртэл нь дэмжиж, АНУ-ын Засгийн газрын бондуудын өгөөжийг өсгөж, санхүүгийн зах зээлийг тогтворгүйжүүлэх эрсдэл авчирсан нь хөгжиж буй орнуудыг хадны завсар хавчуулагдсан мэт болгожээ. Өсөлтийг дэмжиж, бодлогын хүүгээ буулгая гэхээр мөнгөн тэмдэгтийн ханшаа улам сулруулахад хүрнэ. Гадаад валютын зах зээлд интервенц хийвэл валютын нөөцөө барах аюултай.

Төв банкнууд валютын ханшийн тодорхой түвшнийг зорилт болгохоос илүүтэй ханшийн огцом савлагааг бууруулахыг зорьж байна. Үүний тулд спот зах зээл болон үүсмэл үнэт цаасаар голчлон дамждаг интервенц эн тэргүүний хэрэгсэл болно. Тухайлбал: Индонез улс рупиагийн ханшийн уналтыг зогсоохын тулд тогтмол интервенц хийсээр байгаа бөгөөд сүүлд түүхий эдийн компаниудынхаа гадаадад олсон орлогыг эх орон руугаа заавал гуйвуулдаг болгох арга хэмжээ авчээ. Хэдий тийм боловч интервенцийн төлөөс нэлээн өндөр байх эрсдэл бий.

Мөнгөн тэмдэгтийнхээ ханшийг хатуу хянасаар ирсэн Энэтхэг улсын гадаад валютын нөөц 2024 оны есдүгээр сарын эцсээр 705 тэрбум ам.доллар хүрч байсан бол одоо 80 тэрбум гаруй ам.доллароор буурсан байна.

Үүнээс гадна БНСУ воны ханшийг хамгаалж, валютын нөөцөө нэмэгдүүлэх үүднээс сүүлийн 21 жилд анх удаа гадаад зах зээлд воны бонд арилжаалсан юм.

Төгрөг суларсаар

Нэгдүгээр сарын 27-ны өдрийн байдлаар төгрөг, ам.долларын ханш 3440-д мөрдөгдөж байгаа нь сүүлийн 15 сарын доод түвшинд хүрсэн үзүүлэлт боллоо. Жил гаруйн турш ам.долларын эсрэг харьцангуй тогтвортой байсан төгрөгийн ханш аравдугаар сараас хойш уруудаж, ялангуяа сүүлийн сар орчмын хугацаанд тасралтгүй суларчээ.

Монголбанкны зүгээс үүнийг улирлын шинжтэй хэлбэлзэлтэй холбон тайлбарлаж буй. Валютын зах зээлд жил бүрийн I, II сард Сар шинийн баяр тохиох, гадаад орныг зорих аялал жуулчлалын урсгал нэмэгдэх, хүйтний улиралд уул уурхайн салбарын үйл ажиллагаа удаашрах зэрэг шалтгаанаар гадаад валютын орлого буурч, эрэлт нэмэгддэг нь төгрөгийн ханш сулрахад нөлөөлдөг аж.

“Bloomberg”-ийн шинжээч Стефен Чу “Дональд Трамп АНУ-ын Ерөнхийлөгчөөр сонгогдвол төгрөгийн ханш 3500-3600 орчим хүрч, сулрах магадлалтай”-г өмнө нь анхааруулж байлаа. БНХАУ-д хийх экспортоос өндөр хамааралтай тул “Хэрэв БНХАУ тарифын цохилтод өртвөл Монгол Улс түүхий эдийн эрэлт болон үнэ буурахаас авхуулаад олон сөрөг нөлөөлөлтэй тулгарч болзошгүй”-г мөн онцолж байсан юм.

Сэтгүүлч: Б.Бат-Очир