Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн эрх зүйн орчин болон Монгол Улсын хөгжлийн бодлогын баримт бичигт тусгагдсан түншлэлээр хэрэгжүүлэх төсөл, хөтөлбөрийн талаар сурталчлах, танилцуулах, санал солилцож, хэлэлцэх зорилго бүхий “Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн форум” өнөөдөр (2025.03.13) боллоо.

Энэхүү форумыг Эдийн засаг, хөгжлийн яам, Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн төв ТӨААТҮГ, Азийн хөгжлийн банк хамтран зохион байгуулж байгаа бөгөөд тус форумд Монгол Улсад гадаад улсаас суугаа элчин сайдын яамд, олон улсын байгууллагууд, дотоод, гадаадын хувийн хэвшил, хөрөнгө оруулагчид, иргэний нийгмийн байгууллага болон төрийн холбогдох байгууллагуудаас зочид, төлөөлөгчид оролцлоо.

Хувийн хэвшилд хууль, дотоод үйл ажиллагааг танилцуулах, хэрэгжиж буй төслүүдэд гарч буй хүндрэлүүдийг ойлгуулах, хуульд ямар нэмэлт өөрчлөлт орж буй танилцуулах зорилготой юм.

Монгол Улс Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн эрх зүйн орчны шинэчлэлийг хийж шинэ хуулийг 2024 оны нэгдүгээр сарын 1-ний өдрөөс мөрдөж эхэлсэн. Энэ хуулийн хүрээнд "Түншлэлийн төв" төрийн өмчит үйлдвэрийн газрыг байгуулж, төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийг хөгжүүлэх, хуулийн хэрэгжилтийг хангах, төслүүдийн бэлэн байдлыг хангах, шинжилгээ, судалгаа хийх зэрэг үүрэг гүйцэтгэж байна.

Монгол Улсад төр, хувийн хэвшлийн түншлэлээр хэрэгжиж буй дараах томоохон төслүүдээс онцолбол Хөшигийн хөндийд Шинэ Зуунмод хот байгуулах төслийг дурдаж болно. Улаанбаатар хотын төвлөрлийг сааруулах, түгжрэлийг бууруулах зорилгоор "Чингис хаан" олон улсын шинэ нисэх онгоцны буудлыг түшиглэн Хөшигийн хөндийд 31,000 га газарт 150,000 хүн амьдрах боломжтой, эдийн засгийн чөлөөт бүс бүхий Шинэ Зуунмод хотыг байгуулахаар ажиллаж байгаа билээ. Энэ төсөлд төр, хувийн хэвшлийн түншлэлээр дэд бүтэц, хууль эрх зүйн бодлогын баримт бичгийг боловсруулж байна.

Мөн Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлээр хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж буй төслүүд "Алсын хараа-2050" Монгол Улсын урт хугацааны хөгжлийн бодлого, Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр, Эдийн засаг, хөгжлийн яамны бодлогын баримт бичигт нийт 140 гаруй төсөл тусгагдсан ба үүнээс 30 орчим төслийг төр, хувийн хэвшлийн түншлэлээр хэрэгжүүлэх боломжтой гэж үзэж байна. Эдгээр төслүүд нь дэд бүтэц, эрүүл мэнд, боловсрол зэрэг салбарыг хамарч, олон улсын шилдэг туршлагыг нэвтрүүлэхэд чиглэжээ.

Эдийн засаг, хөгжлийн яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга И.Батхүү форумыг нээж хэлсэн үгэндээ “Төр, хувийн хэвшлийн түншлэл нь томоохон дэд бүтцийн төслүүдийг хэрэгжүүлэх, иргэдэд төрийн үйлчилгээг түргэн шуурхай, чанартай үзүүлэхэд чухал үүрэгтэй. Үр ашиг бүхий, нийтийн зориулалттай томоохон дэд бүтэц, нийгмийн салбарын төслүүдийг урт хугацаанд эрсдэлгүй, үр ашигтай хэрэгжүүлэхэд хувийн хэвшлийн оролцоо маш чухал юм. . Цаашид ч хууль эрх зүйн орчныг илүү боловсронгуй болгож, хувийн хэвшлийн санаачилсан төслийн шаардлага, үе шатыг бууруулах, мөн орон нутагт хэрэгжих боломжтой, төсөвт өртөг багатай түншлэлийн төслийг хурдан шуурхай хэрэгжүүлэх боломжийг бүрдүүлэх, түншлэлийн төслийн санал гаргасан хугацаанаас гэрээ байгуулах хүртэлх үе шат, зарцуулагдах цаг хугацааг багасгах зэрэг сайжруулалт хийхээр зорьж байна. Ингэснээр төр дангаараа авч явдаг олон салбарын төрийн үйлчилгээ, бүтээн байгуулалт, дэд бүтцийг хувийн хэвшлийн хөрөнгө оруулалтаар хэрэгжүүлж, ашиглалт, үйл ажиллагааг хувийн хэвшлээр гүйцэтгүүлж байж тухайн салбаруудад шинэчлэл хийгдэж, бизнесийн томоохон зах зээл бий болно” хэмээн онцолсон юм.

Тус форумаар Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн тухай хуулийн хэрэгжилт, өнөөгийн нөхцөл байдал, цаашид хэрэгжүүлэх арга хэмжээний талаар болон түншлэлээр хэрэгжүүлэх боломжит төслүүдийн талаар албаны хүмүүс илтгэл тавьж, Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн төслийг амжилттай хэрэгжүүлсэн хувийн хэвшлийн төлөөлөл түншлэлээр төсөл хэрэгжүүлсэн туршлага, ололт амжилт, тулгамдаж байсан асуудлын талаар мэдээлэл өгч, форумд оролцож буй салбар салбарын төлөөлөлтэй санал солилцлоо.

Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн төвийн Захирал М.Амгаланбаатар "Өнөөдрийн форумд төр, хувийн хэвшлийн түншлэлээр хэрэгжүүлж болохуйц төслүүдийг танилцуулж байна. Үүний зорилго нь хувийн хэвшилд хуулиа танилцуулах, дотоод үйл ажиллагааг танилцуулах, хэрэгжиж буй төслүүдэд гарч буй хүндрэлүүдийг ойлгуулах, хуульд ямар нэмэлт өөрчлөлт орж буй танилцуулах юм. Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн төв (ТӨААТҮГ) байгуулагдсанаас хойш зургаан төслийг судалж байна. Тодруулбал, Мөрөн-Улиастай чиглэлийн авто зам, Арцсуурь-Нарийнсухайт-Шивээхүрэн төмөр зам, Аюултай хог хаягдлын төсөл, Тохируулгатай усан цахилгаан станцын хоёр төсөл юм. Эдгээр нь хувийн хэвшлийн санаачилсан хоёр, салбар яамдын санаачилсан дөрвөн төсөл. Хувийн хэвшлийн хуулийн ойлголт дутмаг байна, тиймээс бид сурталчлах ёстой. Мөн хуулийг хэрэгжүүлэх шатыг судлах, үнэлэх шатлалыг товчлох, хүнд суртлыг багасгах шаардлагатай" гэсэн юм.

Өнөөдрийн форумд хувийн хэвшлийн төлөөллүүд олноор ирсэн байлаа. Тэдгээрээс үйл ажиллагаа нь хэвийн үргэлжилж байсан төслийг нь төр цуцалсан гэх “Кью Эс Си” ХХК-ийн Захирал Э.Шижир “Манай компани төр хувийн хэвшлийн түншлэлийн гэрээг 2014 онд Дарханы төмөрлөгийн үйлдвэрийн “Уул уурхай, металлургийн цогцолбор байгуулах төслийг хэрэгжүүлэх” концессын гэрээг хийгээд гангийн үйлдвэрийг барьж байгуулахаар маш их хөрөнгө, цаг хугацааг зарцуулж ирсэн. Гэтэл одоогоос гурван жилийн өмнө бидэнд мэдэгдэхгүйгээр гэнэт тэрхүү Концессийн гэрээг цуцалсан. Ямар шалтгаантай, юунаас болсон гэдэг нь ч тодорхой бус. Үндэслэл нь нэг мөрдөгч гэрээг цуцлах хэрэгтэй байна гээд л цуцалсан. Өөрөөр хэлбэл асуудал хариуцсан мэргэжлийн байгууллага яамнаас шийдвэр гараагүй гэсэн үг. Одоогоор уг хэрэг Захиргааны хэргийн шүүх дээр гурав дахь жилдээ үргэлжилж байна” гэсэн юм.