Бидний тухай
Сурталчилгаа байршуулах
Редакцийн ёс зүй
Нууцлалын бодлого
Холбоо барих
Онцлох
Шинэ
Тренд
Буцах
304
Аутизмыг таниулах сар эхэллээ. Угтаа бол өнөөдөр буюу дөрөвдүгээр сарын 2-нд Дэлхийн Аутизмыг таниулах өдөр байдаг ч энэ сарын турш аутизмын талаарх олон нийтийн мэдлэгийг нэмэгдүүлэх, аутизмтай хүүхэд, иргэд, тэдний ар гэрийн дуу хоолойг нийгэмд хүргэхийг зорьдог билээ.
1990 онд АНУ-д 1000 төрөлт тутмын нэгд аутизмтай хүүхэд төрж байсан бол өдгөө 36 хүүхэд тутмын нэг нь аутизмтай төрж байна
Уг өдрийг тохиолдуулан Монголын Аутизмын холбоо тэргүүтэй байгууллагууд хамтран “Аутизмын өдөрлөг”-ийг One Event Hall-д зохион байгуулж байна.
Өдөрлөгт ирсэн хүмүүс аутизмын оношилгоо, үнэлгээ, эрүүл мэнд, халамжийн үйлчилгээ, боловсрол, сургалт, заслын тухай мэдээллийг нэг дороос авах боломжтой.
Монголын Аутизмын холбоонд бүртгэлтэй 1000 гаруй хүүхэд байдаг ч Монголд дунджаар 3500 гаруй аутизмын эмгэгтэй хүүхэд, иргэд байгаа гэсэн албан бус тоо бий. 1990 онд АНУ-д 1000 төрөлт тутмын нэг нь аутизмтай хүүхэд төрж байсан бол өдгөө 36 хүүхэд тутмын нэг нь аутизмтай нь оношлогдож буйг УИХ-ын гишүүн Ж.Баясгалан нээлтийн үгэндээ дурдаж байлаа.
“ХЭДИЙ ЧИНЭЭ ЭРТ ИЛРҮҮЛНЭ ТӨДИЙ ЧИНЭЭ ЗАСАН САЙЖРУУЛАХ, ХӨГЖҮҮЛЭХ БОЛОМЖ НЬ ӨНДӨР”
УИХ-ын гишүүн Ж.Баясгалан “Аутизмд эцэг эх ч, хүүхдийн аль нь ч буруугүй. Аутизмын цаана хэний ч буруу байхгүй. Харин тэдгээр хүүхдүүд бусад хүүхдийн адил нийгэмд оролцох, суралцах эрхтэй гэдгийг, зарим талаараа бусдаас ч илүү гоц байдаг гэдгийг нийгэмд ойлгуулахыг эрмэлздэг цөөн хүмүүс энэ сайхан арга хэмжээг зохион байгуулж буйд баяртай байна. Аутизмтай хүүхдүүд бусдаас тусгаарлагдах учиргүй. Олон улсад аутизмыг 6 сартайд оношилдог бол манайд 1 настайд нь оношилдог. Аутизмыг оношилдог аппарат гэж байдаггүй, ярилцан ажиглаж, тандан судалж оношилдог. Хэдий чинээ эрт илрүүлнэ төдий чинээ засан сайжруулах, хөгжүүлэх боломж нь өндөр байдаг. Мөн хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний ар гэр бол маш чухал, том хүчин зүйл. Гэр бүл түүнийг ойлгоно гэдэг нь нийгэмд ойлгуулах эхлэл болдог. Ачааны хүндийн 20 хувь өвчтөнд ирдэг бол 80 хувь гэр бүлд ирдэг гэж би боддог. Тэгэхээр хүүхдүүдийнхээ төлөө, энэ нийгмийг “эрүүл” болгохын төлөө тэмцэж байгаа эцэг эх, ТББ-ууддаа маш их баярлалаа. Энэ нь та бүхний зөвхөн өөрийн хүүхдийн төлөө биш өрөөлийн олон мянган хүүхдийн төлөөх хичээл зүтгэл юм” гэлээ.
2023 онд Боловсролын багц хууль шинэчлэгдэн батлагдаж, эрх зүйн зохицуулалт бий болсноор хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүд /тусгай биш/ хүссэн сургууль, цэцэрлэгтээ хамрагдах нь тодорхой хувиар өсжээ. Тодруулбал, сургуулийн өмнөх боловсролд 31 хувиар, ЕБС-д хамрагдах нь 10 хувиар тус тус нэмэгджээ.
Уг өдөрлөгт ихэвчлэн аутизмын хүрээний эмгэгтэй хүүхэдтэй эцэг эх, асран хамгаалагчид ирсэн байсан ба тэд аутизмтай болон хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүдийн сурч, боловсрох орчныг нэмэх, илүү хүртээмжтэй болгох шаардлагатайг хэлж байлаа.
“НЭГЭНТ ОНОШЛОГДСОН БОЛ ХҮЛЭЭН ЗӨВШӨӨРӨӨД, ХӨГЖҮҮЛЭХ ДАРААГИЙН АЛХМАА ЭРТ ЭХЛҮҮЛСЭН НЬ ДЭЭР БАЙДАГ”
Монголын аутизмын холбооны Удирдах зөвлөлийн гишүүн Л.Солонго:
Монголын аутизмын холбоо 14 жилийн өмнө сайн дурын эцэг эхчүүдийн санаачилгаар байгуулагдсан. Бид жил бүрийн дөрөвдүгээр сарын 2-нд Аутизмыг таниулах өдөрлөгийг зохион байгуулж, тухайн сардаа энэ талаарх үйл ажиллагааг идэвхтэй өрнүүлдэг. Жил бүр бидний үйл ажиллагааны маань цар хүрээ улам л томорч, илүү өргөн хүрээнд болж байна. Аутизмын эмгэгтэй нь оношлогдож буй хүүхдийн тоо өсөж байгаа ч эцэг эхчүүдийн мэдлэг нэмэгдэж байна.
“Би хүлээн зөвшөөрч чадахгүй байна”, “Хүүхдээ хэлд оруулахын тулд яах вэ” “Хаана сургуульд өгөх вэ”, “Цаашид яах вэ” гэх мэтээр ханддаг
Хүүхэд нь аутизмтай нь анх оношлогдлоо гэхэд эцэг эх их хүнд хүлээж авдаг л даа. Гэхдээ хүлээн зөвшөөрөх хугацаа хүн бүрд харилцан адилгүй. Ихэнхдээ ээж нар “За тэгвэл дараагийн гарц гаргалгаа юу вэ, яаж хөгжүүлэх вэ” гэдэг байдлаар ханддаг ч аав нар хүлээн зөвшөөрөхгүй удах хандлага ажиглагддаг. Хугацааны хувьд харилцан адилгүй ч угтаа энэ бол гэр бүлийн хувьд аяандаа даван туулах тодорхой үе юм. Гэхдээ хүүхдээ бодох юм бол аль болох эрт л хүлээн зөвшөөрөөд, хөгжүүлэх дараагийн алхамаа төдий чинээ эрт эхлүүлсэн нь дээр байдаг. Манайд хандаж буй ээж аавын хэрэгцээ өөр өөр байдаг. Жишээ нь “Би хүлээн зөвшөөрч чадахгүй байна”, “Хүүхдээ хэлд оруулахын тулд яах вэ” “Хаана сургуульд өгөх вэ”, “Цаашид яах вэ” гэх мэт ханддаг. Бид Монголд энэ чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулж буй боловсролын болон эрүүл мэндийн байгууллага руу чиглүүлж мэдээлэл өгнө, ном товхимол олгоно, сургалт санал болгодог явуулдаг.
“БИ ӨМНӨ НЬ АУТИЗМЫН ТАЛААР ОГТ МЭДДЭГГҮЙ БАЙЛАА”
7 настай Б.Дэлгэрсайханы аав С.Буянхишиг:
Хүүгээ 5 настай байхад аутизмтайг нь оношлуулсан. Хэлд орохгүй удсан, бараг 2 жил гаруй хугацаанд оношлуулах гэж их олон эмнэлгээр явсан л даа. Би өмнө нь аутизмын талаар огт мэддэггүй байлаа. Бага багаар мэддэг болсон. Хүү минь тусгай сургуулийн хоёрдугаар ангид сурдаг, хичээл нь өдөр 1 цагт ордог. Би өөрөө хүргэж өгч, тарахад нь авдаг. Өмнө нь төрийн байгууллагад ажилладаг байсан ч яах аргагүй хүүхдээ харах, сургуульд нь зөөх шаардлага гарсан тул арга буюу ажлаасаа гарч хувиараа өөр зүйл хийх болсон.
Хүүхэд сэргээн засах хөгжлийн төвүүдийг дүүрэг бүрд хүртээмжтэй болгох, тогтвортой боловсон хүчнийг бүрдүүлээсэй л гэж хүсэх юм.
Хүүгийнхээ хэл ярианы чадварыг хөгжүүлэхэд дан ганц тусгай сургуулийн сургалт хангалтгүй байгаа тул хувийн сургалтын төвд хамруулах шаардлагатай болсон. Гэхдээ төлбөр нь өдрийн 60 мянган төгрөг. Миний хувиараа ажил хийж олж буй орлого маань яг л тэр төлбөрт нь явчихдаг. Уг нь хүүхдийн сэргээн засах төвүүд гэж байх юм. Даанч Оффицерт амьдардаг бид хоёр Яармагт очиж хэл заслын сургалтад суух гэж нэг талдаа 2 цаг явж чадахгүй юм. Мэдээж очсон хойноо дахиад цаг гаруй болно, хүүхэд ядарчихдаг. Манай дүүрэгт байдаг хөгжлийн төвд хэл заслын тогтвортой багш байдаггүй гэх мэт асуудал байна. Тиймээс хүүхэд хөгжлийн төвүүдийг дүүрэг бүрд хүртээмжтэй болгох, тогтвортой боловсон хүчнийг бүрдүүлээсэй л гэж хүсэх юм.
“АУТИЗМТАЙ ХҮҮХДЭД ТОХИРСОН, ОЛОН УЛСАД АШИГЛАЖ БУЙ СУРГАЛТЫН АРГА БАРИЛЫГ УЛСААС НЭВТРҮҮЛЭЭСЭЙ”
Ээж Т.Одцэцэг:
Сүүлийн жилүүдэд аутизмтай хүүхдүүдэд чиглэсэн үйл ажиллагаа явуулж буй сургалтын төв, байгууллагууд харьцангуй нэмэгдэж байна. Гэхдээ улсын сэргээн засах төвүүдийг дүүрэг бүрд барьсан ч жил бүр шинээр оношлогдож буй аутизмтай хүүхдүүддээ хүрэлцэхгүй байна. Хүрч очихын тулд түгжрэлд маш хол зам туулна, очлоо гэхэд оочер, дараалал ихтэй гэх мэт. Түүнчлэн тэдгээр төвүүд нь аутизмтай хүүхдүүд тусгайлан зориулагдаагүй, хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүдэд чиглэсэн хөдөлмөр, хөдөлгөөн засалтай юм. Гэхдээ орчин үед аутизмыг дагаад дэлхийд маш олон шинэ сургалтын арга техникүүд гарсны зарим нь Монголд нэвтэрсэн ч хүүхдээ сургая гэхээр өндөр төлбөртэй байдаг. Гадаад багштай, мэдээж нэг хүүхэд бүртэй тулж олон цаг ажилладаг тул аргагүй.
Аутизмтай хүүхэд бүр гадагшаа явж тэр тохирсон техник арга барилаар сурч чадахгүй ч Монголд боломж нь байна гэдэг маш том давуу тал. Тиймээс үүнд улсаас анхаарлаа хандуулж тодорхой хувийг хөнгөлөх эсвэл хүүхдийн сэргээн заслын төвүүдэд аутизмтай хүүхдэд тохирсон, олон улсад ашиглаж буй сургалтын арга барилыг нэвтрүүлээсэй гэж хүсэж байна.
Аутизмтай хүүхдийн зан байдал, харилцаа, бие даах чадварыг хөгжүүлэхэд “хүүхэд хүүхдээсээ суралцах” арга барилыг Монголын Скаутын холбооноос нэвтрүүлжээ. Тодруулбал уг хөтөлбөрт хамрагдсанаар аутизмтай хүүхдүүд бусад энгийн хүүхдүүдийн хамт бүлэг болж олон зүйлсийг хамтдаа туршдаг байна. Жишээ нь тэд хамтдаа талх барьж, кино үзэж, жүдо барилдаж, усанд сэлж, зураг зурдаг байна. Ингэснээр аутизмтай хүүхдийн “нүдийг нээх” боломжийг олгодог хэмээн “Эмнэх хайр” ТББ-ын дэргэдэх “Бид чадна” аутизмтай холимог хүүхдийн бүлгийн скаут мастер багш Ноно хэлж байлаа.
Аутизмыг таниулах сар эхэллээ. Угтаа бол өнөөдөр буюу дөрөвдүгээр сарын 2-нд Дэлхийн Аутизмыг таниулах өдөр байдаг ч энэ сарын турш аутизмын талаарх олон нийтийн мэдлэгийг нэмэгдүүлэх, аутизмтай хүүхэд, иргэд, тэдний ар гэрийн дуу хоолойг нийгэмд хүргэхийг зорьдог билээ.
1990 онд АНУ-д 1000 төрөлт тутмын нэгд аутизмтай хүүхэд төрж байсан бол өдгөө 36 хүүхэд тутмын нэг нь аутизмтай төрж байна
Уг өдрийг тохиолдуулан Монголын Аутизмын холбоо тэргүүтэй байгууллагууд хамтран “Аутизмын өдөрлөг”-ийг One Event Hall-д зохион байгуулж байна.
Өдөрлөгт ирсэн хүмүүс аутизмын оношилгоо, үнэлгээ, эрүүл мэнд, халамжийн үйлчилгээ, боловсрол, сургалт, заслын тухай мэдээллийг нэг дороос авах боломжтой.
Монголын Аутизмын холбоонд бүртгэлтэй 1000 гаруй хүүхэд байдаг ч Монголд дунджаар 3500 гаруй аутизмын эмгэгтэй хүүхэд, иргэд байгаа гэсэн албан бус тоо бий. 1990 онд АНУ-д 1000 төрөлт тутмын нэг нь аутизмтай хүүхэд төрж байсан бол өдгөө 36 хүүхэд тутмын нэг нь аутизмтай нь оношлогдож буйг УИХ-ын гишүүн Ж.Баясгалан нээлтийн үгэндээ дурдаж байлаа.
“ХЭДИЙ ЧИНЭЭ ЭРТ ИЛРҮҮЛНЭ ТӨДИЙ ЧИНЭЭ ЗАСАН САЙЖРУУЛАХ, ХӨГЖҮҮЛЭХ БОЛОМЖ НЬ ӨНДӨР”
УИХ-ын гишүүн Ж.Баясгалан “Аутизмд эцэг эх ч, хүүхдийн аль нь ч буруугүй. Аутизмын цаана хэний ч буруу байхгүй. Харин тэдгээр хүүхдүүд бусад хүүхдийн адил нийгэмд оролцох, суралцах эрхтэй гэдгийг, зарим талаараа бусдаас ч илүү гоц байдаг гэдгийг нийгэмд ойлгуулахыг эрмэлздэг цөөн хүмүүс энэ сайхан арга хэмжээг зохион байгуулж буйд баяртай байна. Аутизмтай хүүхдүүд бусдаас тусгаарлагдах учиргүй. Олон улсад аутизмыг 6 сартайд оношилдог бол манайд 1 настайд нь оношилдог. Аутизмыг оношилдог аппарат гэж байдаггүй, ярилцан ажиглаж, тандан судалж оношилдог. Хэдий чинээ эрт илрүүлнэ төдий чинээ засан сайжруулах, хөгжүүлэх боломж нь өндөр байдаг. Мөн хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний ар гэр бол маш чухал, том хүчин зүйл. Гэр бүл түүнийг ойлгоно гэдэг нь нийгэмд ойлгуулах эхлэл болдог. Ачааны хүндийн 20 хувь өвчтөнд ирдэг бол 80 хувь гэр бүлд ирдэг гэж би боддог. Тэгэхээр хүүхдүүдийнхээ төлөө, энэ нийгмийг “эрүүл” болгохын төлөө тэмцэж байгаа эцэг эх, ТББ-ууддаа маш их баярлалаа. Энэ нь та бүхний зөвхөн өөрийн хүүхдийн төлөө биш өрөөлийн олон мянган хүүхдийн төлөөх хичээл зүтгэл юм” гэлээ.
2023 онд Боловсролын багц хууль шинэчлэгдэн батлагдаж, эрх зүйн зохицуулалт бий болсноор хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүд /тусгай биш/ хүссэн сургууль, цэцэрлэгтээ хамрагдах нь тодорхой хувиар өсжээ. Тодруулбал, сургуулийн өмнөх боловсролд 31 хувиар, ЕБС-д хамрагдах нь 10 хувиар тус тус нэмэгджээ.
Уг өдөрлөгт ихэвчлэн аутизмын хүрээний эмгэгтэй хүүхэдтэй эцэг эх, асран хамгаалагчид ирсэн байсан ба тэд аутизмтай болон хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүдийн сурч, боловсрох орчныг нэмэх, илүү хүртээмжтэй болгох шаардлагатайг хэлж байлаа.
“НЭГЭНТ ОНОШЛОГДСОН БОЛ ХҮЛЭЭН ЗӨВШӨӨРӨӨД, ХӨГЖҮҮЛЭХ ДАРААГИЙН АЛХМАА ЭРТ ЭХЛҮҮЛСЭН НЬ ДЭЭР БАЙДАГ”
Монголын аутизмын холбооны Удирдах зөвлөлийн гишүүн Л.Солонго:
Монголын аутизмын холбоо 14 жилийн өмнө сайн дурын эцэг эхчүүдийн санаачилгаар байгуулагдсан. Бид жил бүрийн дөрөвдүгээр сарын 2-нд Аутизмыг таниулах өдөрлөгийг зохион байгуулж, тухайн сардаа энэ талаарх үйл ажиллагааг идэвхтэй өрнүүлдэг. Жил бүр бидний үйл ажиллагааны маань цар хүрээ улам л томорч, илүү өргөн хүрээнд болж байна. Аутизмын эмгэгтэй нь оношлогдож буй хүүхдийн тоо өсөж байгаа ч эцэг эхчүүдийн мэдлэг нэмэгдэж байна.
“Би хүлээн зөвшөөрч чадахгүй байна”, “Хүүхдээ хэлд оруулахын тулд яах вэ” “Хаана сургуульд өгөх вэ”, “Цаашид яах вэ” гэх мэтээр ханддаг
Хүүхэд нь аутизмтай нь анх оношлогдлоо гэхэд эцэг эх их хүнд хүлээж авдаг л даа. Гэхдээ хүлээн зөвшөөрөх хугацаа хүн бүрд харилцан адилгүй. Ихэнхдээ ээж нар “За тэгвэл дараагийн гарц гаргалгаа юу вэ, яаж хөгжүүлэх вэ” гэдэг байдлаар ханддаг ч аав нар хүлээн зөвшөөрөхгүй удах хандлага ажиглагддаг. Хугацааны хувьд харилцан адилгүй ч угтаа энэ бол гэр бүлийн хувьд аяандаа даван туулах тодорхой үе юм. Гэхдээ хүүхдээ бодох юм бол аль болох эрт л хүлээн зөвшөөрөөд, хөгжүүлэх дараагийн алхамаа төдий чинээ эрт эхлүүлсэн нь дээр байдаг. Манайд хандаж буй ээж аавын хэрэгцээ өөр өөр байдаг. Жишээ нь “Би хүлээн зөвшөөрч чадахгүй байна”, “Хүүхдээ хэлд оруулахын тулд яах вэ” “Хаана сургуульд өгөх вэ”, “Цаашид яах вэ” гэх мэт ханддаг. Бид Монголд энэ чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулж буй боловсролын болон эрүүл мэндийн байгууллага руу чиглүүлж мэдээлэл өгнө, ном товхимол олгоно, сургалт санал болгодог явуулдаг.
“БИ ӨМНӨ НЬ АУТИЗМЫН ТАЛААР ОГТ МЭДДЭГГҮЙ БАЙЛАА”
7 настай Б.Дэлгэрсайханы аав С.Буянхишиг:
Хүүгээ 5 настай байхад аутизмтайг нь оношлуулсан. Хэлд орохгүй удсан, бараг 2 жил гаруй хугацаанд оношлуулах гэж их олон эмнэлгээр явсан л даа. Би өмнө нь аутизмын талаар огт мэддэггүй байлаа. Бага багаар мэддэг болсон. Хүү минь тусгай сургуулийн хоёрдугаар ангид сурдаг, хичээл нь өдөр 1 цагт ордог. Би өөрөө хүргэж өгч, тарахад нь авдаг. Өмнө нь төрийн байгууллагад ажилладаг байсан ч яах аргагүй хүүхдээ харах, сургуульд нь зөөх шаардлага гарсан тул арга буюу ажлаасаа гарч хувиараа өөр зүйл хийх болсон.
Хүүхэд сэргээн засах хөгжлийн төвүүдийг дүүрэг бүрд хүртээмжтэй болгох, тогтвортой боловсон хүчнийг бүрдүүлээсэй л гэж хүсэх юм.
Хүүгийнхээ хэл ярианы чадварыг хөгжүүлэхэд дан ганц тусгай сургуулийн сургалт хангалтгүй байгаа тул хувийн сургалтын төвд хамруулах шаардлагатай болсон. Гэхдээ төлбөр нь өдрийн 60 мянган төгрөг. Миний хувиараа ажил хийж олж буй орлого маань яг л тэр төлбөрт нь явчихдаг. Уг нь хүүхдийн сэргээн засах төвүүд гэж байх юм. Даанч Оффицерт амьдардаг бид хоёр Яармагт очиж хэл заслын сургалтад суух гэж нэг талдаа 2 цаг явж чадахгүй юм. Мэдээж очсон хойноо дахиад цаг гаруй болно, хүүхэд ядарчихдаг. Манай дүүрэгт байдаг хөгжлийн төвд хэл заслын тогтвортой багш байдаггүй гэх мэт асуудал байна. Тиймээс хүүхэд хөгжлийн төвүүдийг дүүрэг бүрд хүртээмжтэй болгох, тогтвортой боловсон хүчнийг бүрдүүлээсэй л гэж хүсэх юм.
“АУТИЗМТАЙ ХҮҮХДЭД ТОХИРСОН, ОЛОН УЛСАД АШИГЛАЖ БУЙ СУРГАЛТЫН АРГА БАРИЛЫГ УЛСААС НЭВТРҮҮЛЭЭСЭЙ”
Ээж Т.Одцэцэг:
Сүүлийн жилүүдэд аутизмтай хүүхдүүдэд чиглэсэн үйл ажиллагаа явуулж буй сургалтын төв, байгууллагууд харьцангуй нэмэгдэж байна. Гэхдээ улсын сэргээн засах төвүүдийг дүүрэг бүрд барьсан ч жил бүр шинээр оношлогдож буй аутизмтай хүүхдүүддээ хүрэлцэхгүй байна. Хүрч очихын тулд түгжрэлд маш хол зам туулна, очлоо гэхэд оочер, дараалал ихтэй гэх мэт. Түүнчлэн тэдгээр төвүүд нь аутизмтай хүүхдүүд тусгайлан зориулагдаагүй, хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүдэд чиглэсэн хөдөлмөр, хөдөлгөөн засалтай юм. Гэхдээ орчин үед аутизмыг дагаад дэлхийд маш олон шинэ сургалтын арга техникүүд гарсны зарим нь Монголд нэвтэрсэн ч хүүхдээ сургая гэхээр өндөр төлбөртэй байдаг. Гадаад багштай, мэдээж нэг хүүхэд бүртэй тулж олон цаг ажилладаг тул аргагүй.
Аутизмтай хүүхэд бүр гадагшаа явж тэр тохирсон техник арга барилаар сурч чадахгүй ч Монголд боломж нь байна гэдэг маш том давуу тал. Тиймээс үүнд улсаас анхаарлаа хандуулж тодорхой хувийг хөнгөлөх эсвэл хүүхдийн сэргээн заслын төвүүдэд аутизмтай хүүхдэд тохирсон, олон улсад ашиглаж буй сургалтын арга барилыг нэвтрүүлээсэй гэж хүсэж байна.
Аутизмтай хүүхдийн зан байдал, харилцаа, бие даах чадварыг хөгжүүлэхэд “хүүхэд хүүхдээсээ суралцах” арга барилыг Монголын Скаутын холбооноос нэвтрүүлжээ. Тодруулбал уг хөтөлбөрт хамрагдсанаар аутизмтай хүүхдүүд бусад энгийн хүүхдүүдийн хамт бүлэг болж олон зүйлсийг хамтдаа туршдаг байна. Жишээ нь тэд хамтдаа талх барьж, кино үзэж, жүдо барилдаж, усанд сэлж, зураг зурдаг байна. Ингэснээр аутизмтай хүүхдийн “нүдийг нээх” боломжийг олгодог хэмээн “Эмнэх хайр” ТББ-ын дэргэдэх “Бид чадна” аутизмтай холимог хүүхдийн бүлгийн скаут мастер багш Ноно хэлж байлаа.
