Нийгмийн даатгалын шимтгэлийн хувь, хэмжээг бууруулах тухай асуудлаар Нийтийн өргөдөл, гомдлын системд 2025 оны гуравдугаар сарын 12-ны өдөр гаргасан Монгол Улсын иргэн Б.Батбилигийн өргөдлийг 100 мянгаас дээш тооны иргэд дэмжжээ. 

Улсын Их Хурлаар авч хэлэлцэнэ гэсэн шаардлагыг хангасан тул уг асуудлыг Байнгын хорооны хуралдаанаар хэлэлцлээ. Иргэн Б.Батбилиг цахим өргөдлөө нийгмийн даатгалын шимтгэлийн хувь, хэмжээг 12.0 хувь болгон бууруулах, 1072 хувьцаатай шимтгэл төлөгч хувьцааныхаа ногдол ашгийг өөрийн хүсэлтээр нийгмийн даатгалын санд шилжүүлбэл ирэх жилийн нийгмийн даатгалын шимтгэлийн хувь хэмжээг 12 хувь хүртэл бууруулах тухай дурджээ. 

Үүнтэй холбогдуулан яамнаас тайлбар авсан байна. Тайлбарыг Гэр бүл, хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайд Т.Аубакир танилцуулав. 

1995 оноос ажил олгогч нийгмийн даатгалын таван төрөлд цалин хөлсний сан, түүнтэй адилтгах орлогоос 29-31 хувь, түүнээс тэтгэврийн даатгалд 13.5 хувь, даатгуулагч цалин хөлс, түүнтэй адилтгах орлогоос 10 хувь, үүнээс тэтгэврийн даатгалд 5.5 хувиар тус тус шимтгэл төлж ирсэн. 

2008 оноос тэтгэврийн даатгалын шимтгэлийг 5.0 хувиар, тэтгэмжийн даатгалын шимгэлийг 1.0 хувиар тус тус бууруулсан. 

Улсын Их Хурлаас 2017 онд тэтгэврийн даатгалын шимтгэлийн хувь хэмжээг үе шаттай нэмэхээр хуульчилсныг 2018 оноос хэрэгжүүлж эхэлсэн бөгөөд ажил олгогч, даатгуулагч тус бүрийн шимтгэлийг 1.5 хувиар нэмжээ. 

Иргэний гаргасан өргөдлийн дагуу нийгмийн даатгалын шимтгэлийг 50 хувиар бууруулбал Нийгмийн даатгалын сан, улсын төсөвт нийт 3.2 их наяд төгрөгийн ачаалал ирнэ. "Эрдэнэс Тавантолгой" ХК-ийн 1072 хувьцааны ногдол нөхөх боломж байгаа эсэхийг тооцолоход уг ногдол ашгийн нийт 2.4 их наяд төгрөг болсон буюу нөхөх боломжгүй гэсэн дүн гарчээ. 

Нийгмийн даатгалын сан, улсын төсөвт нийт 3.2 их наяд төгрөгийн ачаалал ирнэ.

Нийгмийн даатгалын сангийн орлогыг 3,2 их наяд төгрөгөөр бууруулснаар тэтгэвэр, тэтгэмж, эрүл мэндийн даатгалын сангаас санхүүжих тусламж үйлчилгээний зардлыг санхүүжүүлэх боломжгүй болно.

Улсын төсвөөс ийм хэмжээний нэмэлт татаас шаардагдах, төсвийн орлогыг дээрх хэмжээгээр нэмэхийн тулд татвар өсгөх, эсвэл одоо авч байгаа тэтгэвэр, тэтгэмж, эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээний зардлыг 50 хувиар бууруулах зэрэг үр дагавар үүснэ гэв.

Гэр бүл, хөдөлмөр, ниймийн хамгааллын сайд Т.Аубакир хөдөлмөр эрхэлж буй болон тэтгэвэр авч байгаа хүмүүсийн зохистой харьцааг хангах нь чухал гэв. 

Шинэ Зеландын тэтгэврийн тогтолцоог нэвтрүүлэх талаар судалж, Улсын Их Хурлын гишүүн Б.Түвшин нарын 41 гишүүний санаачилсан ажил гүйцэтгэх, хөлсөөр ажиллах болон тэдгээртэй адилтгах гэрээний орлогыг нийгмийн даатгалын шимтгэл ногдох орлогоос хасах, эдгээр гэрээний үндсэн дээр хүнийг ажиллуулж, цалин хөлс олгосон тохиолдолд тухайн хугацаанд ногдох нийгмийн даатгалын шимтгэлийг ажил олгогчоор нөхөн төлүүлэх, мөн хоол, унаа, орон сууцны ашиглалтын төлбөр, түлээ, нүүрсний мөнгийг нийгмийн даатгалын шимтгэл ногдох орлогоос хасах тухай хуулийн төсөлтэй уялдуулан Нийгмийн даатгалын сан аль болох бага татаастай байх хувилбарыг боловсруулж байна гэв. 

Нийтийн ашиг сонирхлыг хөндсөн асуудлаар буюу нийгмийн даатгалын шимтгэлийн хувь, хэмжээг бууруулах тухай асуудлаар гаргасан иргэн Б.Батбилигийн өргөдлийг хэлэлцсэнтэй холбогдуулан Байнгын хорооны тогтоол гаргахаар боллоо.

“Засгийн газарт чиглэл өгөх тухай” Нийгмийн бодлогын байнгын хорооны тогтоолын төсөлд, Нийгмийн даатгалын сангийн орлого, зарлагын тэнцвэртэй байдлыг алдагдуулахгүйгээр зарим даатгуулагчийн шимтгэл төлөлтийг уян хатан тогтоох боломжийг судалж, холбогдох хуулийн төсөлд тусган боловсруулж, Монгол Улсын Их Хуралд 2025 оны намрын ээлжит чуулганы хугацаанд өргөн мэдүүлэх, Нийгмийн даатгалын сангийн хөрөнгийн зохистой удирдлагыг төлөвшүүлж тус сангаас “Капитал банк” ХХК дахь банкны эрх хүлээн авагч “Чингис Хаан банк” ХХК-аас нэхэмжилсэн авлагыг барагдуулах арга хэмжээг яаралтай авч санг алдагдалгүй түвшинд хүргэх, ажил олгогчид ирэх санхүүгийн ачааллыг бууруулах зорилгоор тэдний шимтгэл төлөх цалин хөлсний сан, түүнтэй адилтгах орлогын дээд хэмжээг даатгуулагчтай ижил байх хязгаарыг тогтоох боломжийг судлах, эрх зүйн орчныг бүрдүүлэхийг Засгийн газарт даалгахаар тусгасан байна.

Тогтоолын төсөлд иргэний гаргасан өргөдөлд тусгасан асуудалтай холбоотой агуулгыг нэмэх тухай Улсын Их Хурлын гишүүн С.Эрдэнэбатын саналыг тусгаж батлахаар санал хураалт явуулахад Байнгын хорооны хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх дэмжсэн тул тогтоол батлагдсанд тооцлоо.