Хоймор нутгийн Сарлаг наадмыг 4800 гаруй хүн үзэж сонирхлоо.

Хөвсгөл аймгийн Алаг-Эрдэнэ сумын Далан булагт энэ сарын 21-ны өдөр зохион байгуулагдсан “Сарлагийн наадам 2025”- аар эрийн гурван наадмаас гадна сарлаг бугуйлдах, булгиулах, тохоштой ганган сарлаг, шилмэл бух, сарлагийн сүүтэй үнээ шалгаруулах уралдаан, “Сарлаг 2025” шүлгийн тэмцээн, сарлагийн бүтээгдэхүүний үзэсгэлэн худалдааг зохион байгууллаа.

Наадамд Алаг-Эрдэнэ сум, Хатгал тосгоноос гадна зэргэлдээ Завхан, Архангай зэрэг аймгийн малчин залуус ч өрсөлдлөө. Булган, Сэлэнгэ, Төв, Өмнөговь зэрэг аймаг, мөн НҮБ-ын суурин зохицуулагч, НҮБ-ын ХХААБ-ын суурин төлөөлөгч, Герман улсын дизайнер тэргүүтэй гаднын зочид төлөөлөгч, аялагч амрагчид гээд нийт 4800 гаруй зочид оролцсон байна.

Наадмыг зохион байгуулагч Хөвсгөл аймгийн Алаг-Эрдэнэ сум нь аймагтаа хамгийн олон буюу 48300 үхэртэй, тэдгээрээс 28000 нь сарлаг.

Тус сум хөх сарлаг брэндтэй болохоор сүүлийн 20 жил эрдэмтэн судлаач, малчидтайгаа хамтран ажилласны үр дүнд 2012 онд 9000 сарлаг тоолуулж, 80 кг хөөвөр авч байсан бол 2024 онд сарлагийн тоо толгой 28 мянгыг давж, таван тонн хөөвөр самнасны нэг тонн нь хөх сарлагийн хөөвөр байжээ.

Мөн сарлагийн сүүгээр олон төрлийн цагаан идээ, орчин үеийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг хоршоо, малчид ч нэмэгдсэн байна. “Алаг-Эрдэнэчүүдийн тухайд тус наадам нь баяр гэхээс илүү малчдад зах зээлийн гарц боломжийг нээж өгдөг эвэнт юм” гэж тус сумынхан тодорхойлж байлаа.

Мөн Хоймор нутгийн хөх сарлагийн наадамд НҮБ-ын Монгол Улс дахь суурин зохицуулагч Яап Ван Хиердэн гэр бүлийн хамт, НҮБ-ын Хүнс, хөдөө аж ахуйн байгууллага (ХХААБ)-ын Суурин төлөөлөгч Дяо Чин-юнь урилгаар оролцсон юм.

Тэд наадмын үеэр сарлагийн хөөврөн бүтээгдэхүүнийг ихэд сонирхон худалдан авлаа.

НҮБ-ын Монгол Улс дахь суурин зохицуулагч Яап Ван Хиердэн ярихдаа “Би Монголд ирээд удаагүй байна. Монголын, Монголчуудын тухай таньж мэдэхэд орон нутгийн ийм эвэнт, наадам их чухал. Би олон аймаг сумаар явж, илүү сайн танилцахыг хүсч байна. Хэнийг ч орхилгүй хамтдаа хөгжих нь НҮБ-ын гол бодлого.

Тиймээс ч хөдөөгийн иргэдийн төлөө үйл ажиллагаагаа чиглүүлэх хэрэгтэй юм. НҮБ-ын ХХААБ энэ чиглэлээр илүү ойр ажилладаг. ” гэсэн юм.

Тус наадмын сонирхолтой үзүүлбэрт яах аргагүй сарлаг бугуйлдах, булгиулах тэмцээн ордог. Энэ жил эдгээр тэмцээнд өрсөлдөгч залуус эрс нэмэгдэж, 187 малчин залуу сарлаг бугуйлдан, 84 залуу сарлаг булгиулж өрсөлдлөө.

Хөвсгөл аймгийн Алаг-Эрдэнэ сумын малчин Б.Сүхбаатар эмнэг сарлагийн нуруун дээр 28 секунд тогтож түрүүлсэн бол Арбулаг сумын залуу малчин Н.Буяндэлгэр зургаан бугуйл шидсэнээс 5 бугуйлдаж түрүүлэв. Орой тугалаа хашчихаад үхрүүдээ бугуйлдаж бэлтгэл хийсэн гэж тэр ярилаа.

Сүүтэй сарлагийн тэмцээнд Хөвсгөл аймгийн Алаг-Эрдэнэ сумын малчин Н.Отгонжаргал сарлагийн нэг үнээнээс 3,8 л сүү сааж түрүүлэв. Сарлагийн сүү өтгөн, гарц нь дунджаар 1-2 л байдаг юм байна.

Наадмыг санаачлагч, хамтран зохион байгуулагч “Жинст Мөрөн” ХХК-ийн үүсгэн байгуулагч, зөвлөх Г.Энхболд “Бид сум, аймагтайгаа 2014 оноос энэ наадмыг тасралтгүй зохион байгуулж байна. Тэр үед сарлагаа самнаж хөөврийг ашиглахад анхаардаггүй, мэддэггүй шахуу байсан.

Арваад жил малчидтайгаа хамтран ажилласны үр дүнд хөөвөр нь ноолууртай дүйх хэмжээний үнэ цэнтэй болохыг ойлгуулж, хөөврөө самнадаг, орлогынхоо нэг гол эх үүсвэрийг түүгээр бүрдүүлдэг болоод байна. Цаашид сарлагийн амьдын ашиг шимийг нэмэгдүүлэх чиглэлээр ажиллах, үйлдвэрлэгч, хэрэглэгчдэд сарлагийн түүхий эдээ сурталчлах, танин мэдүүлэх хэрэгцээ шаардлага их байна. Үүнд “Сарлаг наадам” томоохон үүрэгтэй.

“Жинст Мөрөн” компани түүхий эдээ орон нутгаасаа авч, бүтээгдэхүүнээ орон нутагтаа үйлдвэрлэж байна. Нийт 200-300 загварын бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг. Бидний хамтран ажилладаг загвар зохион бүтээгчдийн нэг ХБНГУ-аас энэ наадамд зорьж ирээд байна. Бид мөн Бельги улсаас захиалгаа аваад байна.

Сүүлийн үед цайвар өнгийн хөөвөр дотоод, гадаадын зах зээлд эрэлт ихтэй байгаа. Гэтэл манайд сарлаг голдуу бараан зүстэй. Тиймээс бид “Хөх сарлаг” хөтөлбөрийг Хөвсгөл аймагт хэрэгжүүлж, үр дүнд нь сарлагийн сүрэгт хөх сарлагийн эзлэх хувийг 8 хувиас 30 хувь болгож нэмэгдүүллээ” гэсэн юм.

Хөвсгөл аймаг хамгийн олон сарлагтай таван аймгийн нэг бөгөөд 22 сумын малчид 174 800 гаруй толгой сарлаг маллаж байна. Наадмыг зохион байгуулагч Алаг-Эрдэнэ сумын малчид нийт орлогынхоо 30 гаруй хувийг сарлаг малаасаа авдаг байна. Улсын хэмжээгээр 2024 онд 13 аймгийн 132 суманд нийт 999 400 гаруй толгой  сарлаг тоологджээ.