УИХ-ын нэр бүхий эмэгтэй гишүүд Засгийн газарт асуулга тавьж, хүүхэд хамгааллын чиглэлээр ямар ажлууд хийж байгааг тодруулав. Учир нь бага насны хоёр хүүхэд эндсэн харамсалтай хэргүүд гарсан юм.  

БСШУС-ын сайд Ц.Цогзолмаа “Хүүхдийн тусламжийн утас болон хүүхдэд хамгаалах байрууд ажиллуулж байна. Хүүхэд хамгааллын төсвийг нэмэх хэрэгтэй” гэсэн бол Гэр бүл, хүүхэд, залуучуудын хөгжлийн газрын дарга О.Алтансүх  “Эцэг эхчүүдийн хараа хяналт муу байна. 35-аас доош насны ээж аавуудын хүүхдүүдийн дунд хүүхдээ  үл хайхрах байдал илүү түгээмэл байдаг. Иймд энэ онд 40 мянган ээжид хандсан үйл ажиллагаа явуулна гэв.   

Хууль зүйн сайд Ц.Нямдорж: Монгол улс 1990 онд Хүүхдийн конвенцэд нэгдэн орсон. Хүүхэд хамгааллын асуудлаар тодорхой ажлуудыг хийж гүйцэтгэсэн. 2016 онд Хүүхдийн эрхийн хууль, Хүүхэд хамгаалах хууль, Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх зэрэг хуулиуд батлагдаж, энэ чиглэлийн эрх зүйн орчин бүрдсэн. Засгийн газар дээр дурьдсан хуулиудыг хэрэгжүүлэх чиглэлэээр тодорхой журам батлан хэрэгжүүлж байгаа.  

14 насанд хүрсэн хүүхэд эр, эмийн харилцаанд орвол торгуулийн ялтай. Ийм бузар заалтыг чуулганы танхимд надаар хэлүүлэхээсээ өмнө засчихаж болохгүй юу?

Хүүхэд хамгааллын чиглэлээр гарсан хуулийг хэрэгжүүлэх 10, Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх чиглэлээр гарсан 34 журмыг баталж,  мөрдөн ажиллаж байна. Хүүхдийн хөгжил хүүхэд хамгааллын үндэсний хөтөлбөрийг 2017 онд батлуулж, энэ хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулж байна.

Семинар зөвөлгөөнүүд зохион байгуулж, тэдгээрт асуудал хариуцсан хүмүүсийг татан оролцуулах, урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр цагдаагийн ерөнхий газарт тасаг, нийслэлийн цагдаагийн газарт хэлтэс байгуулж, ажлаа зохион байгуулж байна. Хүүхдийн байцаагч нарын чиглэлээр сургалт явуулж эрх олгох ажлууд хийгдэж байна. Одоо мөрдөж байгаа Зөрчлийн хуулиар хүүхдийн эсрэг 16 төрлийн зөрчлийг шалган шийдвэрлэх ажиллагаа зохион байгуулж байна. Шинэ хуулиар 2017 оны байдлаар 1 300 000 орчим зөрчил бүртгэгдсэн байна. Энэ бүртгэгдсэн зөрчлийн 4300 нь 69 буюу 0,3 хувь нь гэр бүлийн хүчирхийллийн зөрчил гарсан. Зөрчил гаргасан 1480 хүнд торгох, 2289 хүнд баригдах шийтгэл ногдуулж хуулийн хэрэгжилтийг зохион байгуулж байна.      

УИХ-ын гишүүн О.Баасанхүү: Ц.Нямдорж та Эрүүгийн хуулийн 12.5-ыг уншиж үзсэн үү. 14 насанд хүрсэн хүүхэд эр эмийн харилцаанд орвол торгуулийн ялтай. Ийм бузар заалтыг чуулганы танхимд надаар хэлүүлэхээсээ өмнө засчихаж болохгүй юу?

Хуульзүйн сайд Ц.Нямдорж: Уншсан. Эрүүгийн хууль, Зөрчлийн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах саналыг бүх яамд улсын прокурор шүүхийн газарт өгчихсөн. Тусгаад төслөө боловсруулсан байгаа. Хариу ирэхээр УИХ-ын намрын чуулганд оруулж ирнэ.

УИХ-ын гишүүн Ж.Батзандан: УИХ-аас олон сайхан хууль батлан гаргасан ч амьдрал дээр гэмт хэрэг нэмэгдэж байна. 2019 оны төсөвт тодорхой тоо тавьмаар байна. Гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөн өртөж байгаа хүүхэд багачууд эмэгтэйчүүдийг хамгаалахад төрийн чиг үүргийг гүйцэтгэх тодорхой мөнгө тавих ёстой. Зүгээр ярьснаар, хууль гаргаснаар асуудал шийдэгдэхгүй байна.

Хуульзүйн сайд Ц.Нямдорж: Би УИХ-аас мөнгө нэхэх гэвэл их том тоо хэлнэ. Цагдаагийн байгууллага хууль хэрэгжүүлэхэд 5000 хүнд нэг цагдаа гэж тооцвол 2019 онд 2570 орон тоо нэмэх шаардлагатай байна. Одоо байгаа орон тоо төсвийнхөө хүрээнд ажиллах гэж оролдож байна.

Гэр бүл, хүүхэд, залуучуудын хөгжлийн газрын дарга О.Алтансүх: 2018 онд гэр бүлийн хүчирхийлэл, хамгааллын үйлчилгээнд 5 тэрбум төгрөг төсөвлөсөн. Эдгээр төсвийг орон нутагт ч хуваарилсан. Хүүхдийн хамгааллын салбар дундын үйлчилгээнд мөн зарцуулдаг. 2017 онтой харьцуулахад орон нутагт хуваарилсан төсөв хэмжээ 12 дахин нэмэгдсэн. 61 хувийг урьдчилан сэргийлэх хэсэг рүү, 39 хувийг хамгааллын үйлчилгээнд зарцуулж байна. Одоогийн байдлаар 68 арга хэмжээнд 2.9 тэрбум төгрөг зарцуулсан. 

Аймаг нийслэлийг камержуулахад нийт 30 сая доллар шаардлагатай

УИХ-ын гишүүн М.Оюунчимэг: 2012 онд цагдаагийн байгууллагаас хүүхдийн байцаагчийн орон тоог цомхотгосон. Үүнээс хойш гэмт хэргийн гаралт огцом өссөн гэж мэргэжлийн байгууллага үзэж байна. Хүүхдийн байцаагчийн орон тоог нэмэхтэй холбоотой санхүүжилтийн асуудлыг шийдэхэд нэн түрүүнд ямар арга хэмжээ авч, хэзээ шийдэх боломжтой вэ? Тоглоомын талбайг камержуулах маш чухал. Камержуулалтын нөхцөл байдлын талаар тодорхой хариулт авмаар байна. 2018 онд 24 хүүхэд амиа алдсанаас 16 нь амиа хорлож, 8 нь золгүй байдлаар өнгөрсөн байна.

БСШУС-ын сайд Ц.Цогзолмаа: Нийгэмд хар мэдээтэй өдрүүд байлаа. БСШУСЯ-аас бүх сургуулиудын захирлуудыг цуглуулж, уулзан нөхцөл байдлын үнэлгээ хийсэн. Нийслэлийн сургуулиудын гадаад, дотоод орчинд дүгнэлт хийнэ. Хичээл эхлэхээс өмнө улсын мэргэжлийн хяналт Стандарт хэмжил зүйн төвтэй хамтарч ажиллан, сургалтын орчны эрүүл аюулгүй байдлын стандартыг батлан, мөрдөж ажиллана. Цэцэрлэг сургуулийн гаднах орчныг камержуулах асуудлыг дэс дараатайгаар төсөвт суулгаж, олон улсын донор байгууллагуудаас дэмжлэг авах чиглэлээр ажиллана. Хууль, цагдаа, прокурор зэрэг төрийн байгууллагын хамтын ажиллагаа маш дутмаг байна.

Хуульзүйн сайд Ц.Нямдорж: Аймаг нийслэлийг камержуулахад нийт 30 сая доллар шаардлагатай байна. Засгийн газар энэ чиглэлээр шийдвэр гаргасан. Удахгүй үндсэн зээлийн асуудал шийдэгдвэл энэ ажил хэрэгжинэ гэж тооцож байгаа.

Цагдаагийн ерөнхий газрын тэргүүн дэд дарга хурандаа Р.Отгонжаргал:

Цагдаагийн байгууллага, замын хөдөлгөөний аюулгүй байдал гэмт хэрэгтэй тэмцэх олон нийтийн аюулгүй байдлыг хангах чиглэлээр 2010 оноос эхлэн улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар 17 удаагийн төсөл хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэн 593 цэгт 1437 камер өнөөдрийн байдлаар ашиглаж байна.

Хяналтын камерын системд ашиглагдаж байгаа камераас 768 нь хэвийн ажиллаж, 414 нь сүлжээ цахилгаан техникийн гэмтлийн улмаас ажиллахгүй, 255 нь ашиглалтын шаардлага хангахгүй байна. Одоо ашиглаж буй камерын 27,7 хувь нь гэр хороололд, 39,8 хувь нь орон сууцны хороололд, 32,5 хувь нь замын хяналтын камераар ашиглаж байна.

УИХ-ын гишүүн Ц.Гарамжав: 2017 онд Монгол улсын хэмжээнд насанд хүрээгүй хүүхдийн эсрэг гарсан гэмт хэргийн тоог харахад 380 хүнд тохиолдол байна. Үүнээс 200-гаад нь бага насны хүүхэд хүчирхийлэлд өртсөн тоо юм. Хүүхдийн эрүүл аюулгүй орчинд амьдрах эрхийн төлөө төрийн зүгээс ч, эцэг эх гэр бүлийн хэмжээнд ч анхаарал тавьж бодлогоо чангаруулах хэрэгтэй гэж бодож байна. Бага насны хүүхдийн эсрэг хүнд гэмт хэрэг үйлдсэн хүмүүсийн ялын хэмжээг чангаруулах тал дээр ерөнхийлөгчтэй санал нэгдэж байна. Хүн бус үйлдлээр бяцхан хүүхдүүдийн амь насанд халдаж, бие эрхтнийг нь гэмтээж байгаа явдлыг тэвчиж чадахгүй байна. Ингэж байж энэхүү үйлдлийг тасална зогсооно. Архины үйл ажиллагааг хавтгайруулдаг үйл ажиллагааг эргэн харж цэгцлэх цаг болсон.

Бага насны хүүхдийн эсрэг хүнд гэмт хэрэг үйлдсэн хүмүүсийн ялын хэмжээг чангаруулах тал дээр ерөнхийлөгчтэй санал нэгдэж байна. 

УИХ-ын гишүүн М.Билэгт: Уул уурхай дагасан замбараагүй байдал гэр бүл сарнилтад маш их нөлөөлж байна. Хүүхдүүд гэмт хэрэгт холбогдож байгаагийн хамгийн том шалтгаан эцэг эхийн хайр дутсаных мөн архидалт юм. 

УИХ-ын гишүүн А.Ундраа: Хүүхэд хамгааллын хуулийг эрчимжүүлж ажилламаар байна. Цахим ертөнц, PC тоглоомын газарт хүүхдийн эрх зөрчигдөж зарим тохиолдолд сэтгэл зүйн дарамтад орж амиа хорлох явдал хүртэл гарч байна. Цахим орчинд хүүхдийн эрх зөрчигдөхөөс хэрхэн сэргийлж ажиллаж байна вэ?

ХЗДХЯ-ны Хууль зүйн бодлогын газрын дарга П.Сайнзориг: Хүүхдүүд PC-нд хонож өнжиж, гэмт хэрэг зөрчлийн хохирогч болж үлдэх, сэтгэл зүйн хувьд донтох эмгэгтэй болох зэрэг сөрөг үзэгдлүүд байна. Хуульзүйн яам гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх зөвлөл холбогдох харилцаа холбооны зохицуулах хороотой хамтраад утасны дугаарыг бүртгэлжүүлэх, үүгээрээ тодорхой гэмт хэрэг зөрчлөөс сэргийлэх асуудлуудыг шийдэж байгаа. Намрын чуулганд эрүү зөрчлийн хуулийн нэмэлт өөрчлөлт оруулж ирж байгаа. Энэ хүрээнд хүүхдийн эрхийн зөрчлийн хэсгийг нэг бүлэг болгож оруулахаар хуулийн төслөө боловсруулаад холбогдох байгууллагуудаас санал авч байна.

Цахим орчин дахь хүүхдийн эрхийн хамгааллатын асуудал үүнээс урьдчилан сэргийлэх, зөрчилтэй тэмцэх, хариуцлагын асуудлыг чангатгахаар хуулийн төслүүд дээр ажиллаж байна. Үүнийг зөвхөн хуулийн хүрээнд шийдэх гэхээсээ илүү багш сурган хүмүүжүүлэгч болоод гэр бүлийн орчинд авч үзэж байна.

Цагдаагийн ерөнхий газрын тэргүүн дэд дарга, цагдаагийн хурандаа Р.Отгонжаргал: Улсын хэмжээнд цахим тоглоом болон интернет тоглоом үйл ажиллагаа явуулдаг нийт 446 иргэн, аж ахуйн нэгж байгууллага байгаагаас нийслэлд 300 орон нутагт 146 байна. Цагдаагийн байгууллагаас цахим тоглоомын үйлчилгээ үзүүлдэг иргэн, аж ахуй нэгж байгууллагын үйл ажиллагаанд холбогдох шалгалтыг тухай бүр явуулж байгаа. 2018 оны хоёрдугаар сард цахим тоглоом болон интернет тоглоом үйл ажиллагаа явуулдаг 33 газрын үйл ажиллагааг зогсоосон. 185 зөрчлийг илрүүлж 23,7 сая төгрөгийн торгуулийн арга хэмжээ авсан.