2010 оны аравдугаар сард НҮБ-ын Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны байгууллага (ЮНЕСКО)-ын Хүн төрөлхтний соёлын биет бус өвийн төлөөллийн жагсаалтад “Монголын уламжлалт баяр болох Наадам”-ыг бүртгэжээ.

Гэвч хурдан морины уралдаан нь монголын ард түмний төрт ёсны өв соёлын үнэт баяр цэнгээн байх уламжлалт хэв маягаасаа илүү өргөн цар хүрээтэй болж, зөвхөн зун биш өвөл, хавар уралдаан зохиож, хүүхдийн амь нас, эрүүл мэнд, боловсролд сөргөөр нөлөөлөхүйц байдлаар бооцоотой гэх мэт хүүхдийн тэвчишгүй хүнд хөдөлмөрийн хэлбэрт шилжсэн.

Үндэсний төв архивын сан хөмрөгт хадгалж буй (1803-1920 оны) Наадмын баримтын нийт 381 цуглуулга дансыг шүүж үзэхэд тухайн оныхоо 5-8 дугаар сард даншиг наадмаа хийж байсан нь тодорхой харагдаж байна. Мөн Хан Хэнтий уулын аймгийн Галшар уулын хошууны дансыг шүүж үзэхэд мөн тухайн оны 5-8 дугаар сард даншиг наадмаа хийж байжээ.

Монголчууд 20-р зууны төгсгөлөөр өвлийг өнгөрөөж, хаврыг угтаж, урт уяа сойлго хийж, холхон зайд морь уралдуулах заншил, арга барилд шинэчлэлт хийж эхэлсэн хэмээн үздэг.

Хурдан морины хаврын уралдаан нь зарим газарт ахуйн хүрээнд зохион байгуулагдаж байсан ба 1995 оноос олныг хамарсан байдлаар зохион байгуулагдаж, 2004 оноос албан ёсны болгож, Засгийн газрын тогтоолоор зохион байгуулагдах болжээ.

Үүнээс үзвэл хурдан морины уралдаан нь төрт ёсны түүхэн уламжлал, өв соёл мөн боловч өвөл, хаврын улиралд зохион байгуулах нь төрт ёсны түүхэн уламжлал, өв соёл хэмээн үзэх бодит үндэслэлгүй байна. Харин ахуйн чанартай багахан уралдаанууд зохиож байсныг судалгааны явцад өндөр настнууд нотолсон.

Иймд хаврын уралдааныг төрт ёсны болон ахуйн чанартай гэж ангилж үзэн ялгамжтайгаар зохицуулах нь зүйтэй” гэжээ.

Судалгааг бүрэн эхээр нь эндээс үзнэ үү.