Хүүхдийн тархи хөргөх эмчилгээг нийслэлийн “Өргөө” амаржих газарт Монгол Улсдаа анх удаа нэвтрүүлж байгаагаа зарлалаа. 2023 оны статистикаар Монгол Улсад 0-18 насны 12 мянган хүүхэд хөгжлийн бэрхшээлтэй амьдарч байна. Үүний 80 хувь нь жирэмсэн, төрөх, төрсний дараа үүссэн тархины эмгэгшлээс болж насан туршийн хөгжлийн бэрхшээлтэй болж үлддэг.

Арван сар хэвлийдээ тээсэн хүүхэд төрөх үеийн хүнд бүтэлтэд орсноор насан туршдаа хөгжлийн бэрхшээлтэй болох эрсдэл Монголд 1000 амьд төрөлтөд 7.8 тохиолдож байхад хөгжсөн орнуудад энэ үзүүлэлт 1-2 тохиолддог байна. 

Хүнд бүтэлттэй төрсөн хүүхдийн 80 хувь нь хүнд хэлбэрийн үлдэцтэй буюу бүрэн асаргааны саажилттай болж үлддэг. 10-20 хувьд нь хүндэвтэр үлдэцтэй буюу хөгжлийн хөнгөн хэлбэрийн хоцрогдолтой болдог. Бүтэлттэй төрсөн хүүхдийн насан туршийн эрсдэл, сөрөг үр дагавар болж үлддэг тархины эмгэгийг эрт үед нь оношилж эмчлэх орчин үеийн тоног төхөөрөмжийг одоогоор таван амаржих газарт суурилуулсан бөгөөд Өргөө амаржих газрын эмч, сувилагч нар гадаадад суралцаж ирээд, тархи хөргөх эмчилгээг эхлүүлж байна.

Тархи хөргөх эмчилгээний нээлтэд Эрүүл мэндийн сайд Т.Мөнхсайхан болон тус амаржих газрын хамт олон оролцлоо.



Эрүүл мэндийн сайд Т.Мөнхсайхан, Бүтэлттэй төрсөн хүүхэд хөдөлмөрийн чадвар алдалттай болох эрсдэл маш өндөр байдаг. Үүнээс сэргийлэх хамгийн гол эмчилгээ бол тархи хөргөх эмчилгээ юм. Хүүхэд уналт таталттай болох эрсдэлээс сэргийлж буй чухал эмчилгээг нэвтрүүлж байна. 1000 амьд төрөлтөд 7.8 хүүхэд бүтэлттэй төрж байгааг ойрын жилүүдэд 5.5 руу оруулах зорилт тавин ажиллаж  байна. Өнөөдөр нэвтрүүлж буй эмчилгээний арга эхнийх.

Цаашид дараагийн шатны эмчилгээ болох тархины хүчилтөрөгчийн дутагдалтай болон дутуу нярай төрөхөөс сэргийлэхэд анхаарал хандуулна. Энэ бүхэнд бидний хэрэглэж буй хоол хүнс, орчин зэрэг бүх зүйл нөлөөлж байна. Тиймээс эрүүл ирээдүйг бий болгохын тулд нярайн эрт илрүүлгийн тогтолцоог бүрдүүлнэ.

Бид 5-10 жилийн дараа монголчуудын өвчлөл нэмэгдэх биш, буурах бодлогыг хэрэгжүүлнэ. Одоо зургаадугаар ангийн хүүхүүдийн зүрх, судас, нүд, шүдний үзлэг оношилгоог хийгээд, эмчилж эхэлсэн. Эрүүл монгол үндэстэн болох эх суурь эндээс тавигдана гэлээ.

ЭМЧ Б.ӨЛЗИЙХИШИГ: БҮТЭЛТТЭЙ ТӨРСӨН НЯРАЙГ ТАТАЛТЫН ГОЛОМТ ҮҮСГЭХГҮЙ ДӨНГӨЖ ЭХЛЭХЭД НЬ ОНОШИЛЖ, ЭМЧИЛНЭ

“Өргөө” амаржих газрын Нярайн тасгийн эрхлэгч, Тархи хөргөх эмчилгээний үндэсний багийн ахлагч Б.Өлзийхишиг, Дэлхий дахинд тархи хөргөх эмчилгээ нэвтрээд 50 жил болсон. Манай улсын эмч, сувилагч нар Тайваньд суралцаж ирээд эмчилгээгээ эхлүүлж байна. Хэдийгээр 50 жилийн дараа Монголд нэвтэрч байгаа ч нярайн салбар хурдацтай хөгжиж байна. Нярайн салбар хөгжинө гэдэг Монгол Улсад эрүүл саруул иргэн бий болж байна гэсэн үг.  

Нярайн тусламж үйлчилгээг олон улсын түвшинд хүргэх нь эх орондоо хийж буй хамгийн том хөрөнгө оруулалт юм. Нярайн салбарт хамгийн сүүлийн үеийн дэвшилтэт технологи ашиглан өвчлөл, эндэгдлийг бууруулж, хөгжлийн бэрхшээлтэй болохоос сэргийлэх боломж байна. 

Бидний хөрш орнууд, дэлхийн өндөр хөгжилтэй орнууд нярайн салбарт хамгийн их хөрөнгө оруулалт хийдэг.  Учир нь эх орны ирээдүй эрүүл хүүхдээс эхтэй. Чанартай тусламжийг цаг алдалгүй хүргэснээр хүүхдийн дархлаа зөв тогтож, эд эсийг хамгаалан, эрүүл саруул өсөж торних үндэс бүрддэг. 

-Тархи хөргөх эмчилгээг ямар үед хийдэг вэ?
-Тийм ээ. Эрүүл хүний биеийн температур 36.5 хэм байдаг. Тэгвэл бүтэлттэй төрсөн хүүхдийн тархи энэ 36.5 хэмд гэмтэж байдаг. Тэгэхээр аппаратын тусламжтайгаар хүүхдийн биеийн температурыг 72 цагийн турш 33.5 болгож буулгавал тархийг гэмтээхгүй, эрүүл саруул үлдээнэ гэсэн үг. Дараа нь хүүхдийн биеийн температурыг буцаагаад 36.5 хэм буюу хэвийн хэмжээнд оруулахын тулд нэг цагт 0.5 хэмээр нэмэгдүүлэх эмчилгээний маш нарийн процесс явагддаг. 



Энэ үед хүүхдийн зүрх судасны тусламж үйлчилгээ, өвдөлт намдаах, амьсгалыг аппаратаар удирдах гэх мэт нярайн эрчимт эмчилгээ, сэхээн амьдруулахын маш нарийн ажилбарууд цуг хийгддэг. Энэ эмчилгээ нэвтэрснээр бүтэлттэй төрж байгаа хүүхдүүд эрүүл саруул амьдрах, ирээдүйд амьдралын чанартай иргэн болоход том боломжийг бүрдүүлж байгаад маш их баяртай байна. Үүнийг дагаад нярайн салбарын эмч, сувилагч нарт маш том хариуцлага ирж байна. Бид Улаанбаатар хот, 21 аймгийн эмч, сувилагч нартаа тасралтгүй сургалт явуулж мэргэшүүлнэ. 

Хэчнээн хичээгээд ч А, В сурч чадахгүй хүүхдүүд байдаг. Тэдний буруу биш. Бүтэлттэй төрсний үлдэц насан туршид нөлөөлдөг. 

-Энэ эмчилгээнд ямар аппарат ашиглаж байна вэ?
-Хамгийн сүүлийн үеийн 2024 онд гарсан дэлхий нийтийн хэрэглэдэг аппаратыг суурилуулсан эмчилгээний хоёр аппаратаас бүрдэнэ. Эхнийх нь хүүхдийн биеийн температурыг яг 33.5 хэм дээр барина. 33.4 болон 33.6 руу ч оруулахгүй, маш нарийн барина. Аппаратын тохируулгыг хийж ямар ч алдаа гарахгүйгээр 33.5 хэм хүртэл нярайн биеийн температурыг буулгана. Буцаагаад 36.5 хэм хүртэл өөрөө өсгөдөг аппарат.   

Дараагийнх нь тархины цахилгаан бичлэгийн аппарат. Хүүхдийн гар, хөл татваганах хэмжээний таталт үүссэн бол тархи аль хэдийнэ гэмтсэн байдаг. Энэ үйлдэл бага багаар маш олон давтамжтай үүссэнээр нүдэнд харагдах хэмжээний буюу хүн гар, хөлөө хөдөлгөж байгааг харах хэмжээний том үйлдэл үзүүлэхэд тархинд таталтын маш их хэмжээний голомтууд үүссэн байдаг.

Тэгвэл 72 цаг бичиж байгаа энэ аппарат тархинд нэг ширхэг таталтын голомт буюу дөнгөж цэг үүсэж эхэлж байхад мэдэх боломжтой. Аппарат 72 цагийн турш хяналтын камертай. Таталтын  цэг үүссэн үед хүүхдэд таталтын голомтын улмаас гар, хөлөө татаж байна уу? гэдгийг 72 цагийн турш камераар хянадаг. Давхар амин үзүүлэлт болох амьсгал, зүрх судас бүгдийг хянаж, тархи хөргөх эмчилгээг маш өндөр хяналтын дор явагддаг.

-Таталт үүссэн эсэхийг яаж оношлох вэ?
-Таталт илэрсэн тохиолдолд тархины цахилгаан бичлэг хийж, эмчилгээг шууд эхэлнэ. Ингэснээр хүүхэд насанд туршид таталтаас сэргийлэх боломжтой. Нэгэнт таталт илэрсэн хойно эмчлэхэд насан туршид таталтын эсрэг эм уулгадаг. 30 хоног, 6 сар, 1 жил уух уу? эсвэл насан туршид уух уу? гэдэг асуудал яригддаг учир бид таталтын голомт үүсгэхгүй, дөнгөж эхлэхэд нь оношилж, эмчилнэ гэсэн үг. 

-Хүүхэд бүтэлттэй төрөх ямар шалтгаанууд байдаг вэ?
-Манай Улсад тархины хүчилтөрөгч цусан хангамжийн шалтгаант эмгэг сүүлийн 10 жил нярайн өвчлөл, эндэгдлийн тэргүүлэх шалтгаан болж байна. Хүүхдийг эхийн хэвлийд байх үед болон нярай, бага насанд зохистой тусламж үзүүлснээр хөгжлийн бэрхшээл үүсэхээс 70 хувь сэргийлж чадна. Гэвч хөгжлийн хоцрогдолтой есөн сартай хүүхдийн 9 хувь, 24 сартай хүүхдийн 12 хувь нь л шаардлагатай үйлчилгээ авсан байна.

Бүтэлттэй төрж байгаа бүх хүүхдүүд хөнгөн, хүнд хэлбэрээс үл хамаарч ирээдүйн амьдралд нөлөөлнө. Шалтгаан бол маш их. Агаарын бохирдол нөлөөлнө. Эх, эцгийн эрүүл мэнд, суурь өвчин байвал нөлөөлнө. Архи, тамхины хэрэглээ зэрэг хорт зуршлаас эхлээд маш олон хүчин зүйл нөлөөлдөг. Тархины бүтэлт ураг байхад ч эхэлж болно. Бүтэлт удаан явагдвал архаг бүтэлт гэж оношилно. Ураг байхад оношилж, шаардлагатай бол нярайн заалтаар төрөлтийг шийдвэрлэдэг.

-Тархины бүтэлт хүүхдийн амьдралын чанарт нөлөөлнө гэж та хэллээ. Чухам ямар хэлбэрээр нөлөөлж боло вж?
-Хэчнээн хичээгээд ч А, В сурч чадахгүй хүүхдүүд байдаг. Тэр хүүхдүүдийн буруу байхгүй. Бид цаг тухайд нь оношлох, эмчлэх ёстой юм. 80-90 хувийн үлдэцтэй буюу хүнд бүтэлт 100 хувь хөгжлийн бэрхшээлтэй буюу асаргааны хүүхэд болгодог. Зарим нь 30-40 хувь, 10-20 хувийн үлдэцтэй байдаг. Тэр үлдэц нь хөнгөн хэлбэр бөгөөд сурлагын амжилт тааруу, тогтож суудаггүй, сэтгэн бодох чадвар муу, харилцааны доголдолтой гэх мэт шинжүүд энэ хэлбэрээр тайлбарлагдах боломжтой. Тиймээс энэ асуудлыг нярай үед нь л шийдэх ёстой юм. Том болсны дараа бол шинж тэмдэг засах эмчилгээ хийнэ гэв.

Монголд бүтэлттэй төрж байгаа хүүхдийн 71.2 хувь нь амьдралын эхний долоо хоногтоо нас барж байна. Энэ эмгэг нь олон хүчин зүйлээс хамаардаг бөгөөд гэр бүл төлөвлөлт маш чухал. Эхнэр нөхөр хоёр гэр бүл болохдоо эрүүл мэндийн иж бүрэн шинжилгээ, оношилгоо хийлгэх хэрэгтэй. Эрүүл эх, эцгээс эрүүл хүүхэд төрнө. Мөн жирэмслэх төлөвлөгөөтэй бол чанартай хоол хүнс хэрэглэх, амьдралын зөв хэвшилд суралцаж ажил, амралтаа зохицуулахаас гадна болж өгвөл эрүүл агаартай газар сонгож амьдрахыг нярайн эмч нар зөвлөв.

“Өргөө” амаржих газрын эмч, сувилагч нарын эхний хэсэг 2021 оноос эхлэн Тайваньд суралцаад ирсэн бол одоо дараагийн багийнхан нь Тайвань болон Шанхайн Пудан эмнэлэгт суралцаж буй аж. Тэд 2025 он эхээр нийслэлийн амаржих газрууд болон орон нутгийн эмч нартаа үе шаттайгаар сургалт явуулах юм байна.