Бин Ладен сүүлчийнх нь болсон ч АНУ-ын түүх айдас болон эр зоригийг зэрэг төрүүлдэг дайснуудаар дүүрэн байсан юм.

Америк ...-ний эсрэг. Энэ хоосон зайд хүссэнээ тавьж болно. АНУ-ын түүх ийм л замаар явж ирсэн. Өнгөрсөн ням гаригт АНУ-ын армийн тусгай хүчний довтолгоонд өртөн устгагдсан Осама бин Ладен дэлхийн хүчирхэг гүрний заналт дайснуудын урт жагсаалтын сүүлчийнх нь байсан билээ.

Бас нэгэн дайсан мөдхөн гарч ирэх нь тодорхой. Учир нь Сэм авга үргэлж дайтаж байдаг юм. АНУ-ын заналт дайснуудын түүхийг сонирхуулъя.

Аль Капоне: Хуурай хууль болон дээрэм, гэмт хэрэг гаарсан цаг үед АНУ-д нийгэмд заналхийлж байгаа дотоодын дайсанг “босгож ирэх” хэрэгтэй болжээ. Итали цагаачдын хүү Алфонсе Габриель Капоне мафийн ертөнцөд өсөн дээшилсээр хамгийн зартай гэмт хэрэгтэн болон хувирч, сонин хэвлэлийн сэдэв, цагдаа, эрх баригчдын “шүдний өвчин” болсон юм.

Тэрээр холбооны бүх хууль дүрмийг дооглон тохуурхаж, Холбооны мөрдөх товчоо, Тагнуулын төв газар болон аюулгүй байдлын бусад байгууллагыг хөөрхийлөлтэй ба далд оруулж, Чикагогийн гудамжны ноён, эзэн болсон аж.

Нэгэн уушийн газар хэрүүл хийж байгаад нүүрээ зүсүүлэн олон сорвитой болсныхоо дараа “Сийчүүлсэн нүүр” хочтой болсон Капоне улс орныг аймшигт автуулж, Атлантын далайн аль аль талд нь нэр сүрээ арилшгүйгээр дархалж чадсан байна. 1931 онд түүнийг татвараас зайлхийсэн хэргээр шүүхээр оруулж шоронд хориход л америкууд уужим амьсгаа авсан гэдэг.

Адольф Гитлер: Дэлхийн II дайн АНУ-ын эх оронч үзлийг дахин хөөрөгдөв. Перл Харборын эмгэнэлт явдалд цочирдсон Америк манай гаригийн хамгийн галзуу хүн Адольф Гитлерээр толгойлуулж дэлхийг ангалын ирмэг дээр аваачаад байсан тоталитаризмийг нугаслан дарахаар өөрийн эрхгүй дайнд татагдан орсон байна.

Хэдийгээр Номхон далайн фронтод америкууд болон японууд бие биенээ хайр найргүй хядаж байсан ч Гитлерийн үйлдсэн нүгэл үүнийг хол давж АНУ дэлхий нийтийн иргэншил, эрх чөлөөг аврахаар “мориндоо мордсон” юм.

Гитлер толгойдоо сум зоолгон яг л Осама бин Ладен шиг тавдугаар сарын 1-нд дууслаа. Нэг ялгаа нь Гитлерийг хэн ч буудаагүй, тэр өөрийгөө буудсан юм.

Фидель Кастро: Кубын лидер бол онцгой тохиолдол. Үхэлгүйгээр, дэглэмээ нураалгалгүйгээр АНУ-ын эсрэг зориглон боссон дэлхийн цөөхөн удирдагчдын нэг нь Фидель Кастро билээ.

Бараг хагас зууны турш үргэлжилж, арлыг хүнд байдалд оруулаад байгаа эдийн засаг, худалдааны хориг арга хэмжээний гол золиос нь Кубын ард түмэн болсон юм. Кастро 1962 оны аравдугаар сард газар нутаг дээрээ зөвлөлтийн пуужингуудыг байрлуулахыг зөвшөөрснөөр Кубын удирдагч болон хүчирхэг хойд хөршийн хоорондох дайсагналцал эхэлсэн түүхтэй. Энэ нь дипломат хямралд хүргэж, дэлхийн хоёр хүчирхэг гүрэн цөмийн зэвсгээр дайтах нь гэсэн айдсыг америкууд болон дэлхий нийтэд төрүүлсэн юм.

Ерөнхийлөгч Кеннеди аюулыг саармагжуулж чадсаны дараа олон улсын хамтын нийгэмлэг цөмийн зэвсгийг дэлгэрүүлэхийн эсрэг арга хэмжээ авах болсон. Гэвч тэр цагаас хойш Фидель АНУ-ын “хорхойтой араанд зуугдсан” билээ.

АНУ Гахайн хоолойг эзлэн авах гээд бүтэлгүйтсэний дараа Ерөнхийлөгч Кеннеди алуулахад Кастрог үүнд оролцсон гэж бүгд хардаж байв. Кубын дэглэм Москвагаас бүрэн дэмжлэг авах болсноор Гавана, Вашингтоны хоорондох хямрал улам хурцаджээ.

Тагнуулын төв газар Кастрог устгах гэж олон удаа оролдоод чадаагүй гэж мань Кастро өөрөө батлан хэлдэг. Эдүгээ Куба улс АНУ-ын ашиг сонирхолд тэгж их аюул занал учруулахаа хэдийнэ больжээ.

Муаммар Каддафи: Каддафи өөрийнх эсрэг боссон ард түмнийг харгислан дарснаараа АНУ-ын өстөн дайснуудын жагсаалтын манлайд бичигдээд байна. Тэрээр 1980-аад онд өрнөдийн хамгийн үзэн ядагдсан дайснуудын нэг байв. Ливийн алан хядагчид “Pan Am” авиа компанийн нисэх онгоцыг дэлбэлж 270 хүний аминд хүрсэн хэрэг явдал дэлхий нийтийн уурыг хүргэж, Ливи улсыг терроризмийг ивээн тэтгэдэг хэмээн буруутгасан юм.

Эдүгээ хурандаа Каддафи эрх мэдлээ тавьж өгөхөөс татгалзаж, АНУ болон холбоотны эсрэг эрслэн босоод байна. 1986 онд Британи, Америкийн онгоцууд Триполи, Бенгази хотыг бөмбөгдөж Каддафийг устган алдсан ч түүний хэдхэн сартай ач охин бөмбөгдөлтөд өртөн амь үрэгдэж байв. Энэ удаа түүх давтагдаж Каддафийн нэг хүү, гурван ач холбоотны довтолгоонд өртжээ.

Саддам Хусейн: Бин Ладенаас өмнө АНУ-ын уур цухлыг барсан хүн нь Иракийн дарангуйлагч Саддам Хусейн байсан юм. 1980-аад онд АНУ Ираны аятолла Хомейнийн дэглэмийн эсрэг тэмцэж байхад Саддам америкуудын гол холбоотон болж байсан гэдэг. Гэвч тэрээр 1990 онд Кувейтийг халдан довтолж эзэлснээр Ойрхи Дорнодыг тогтворгүйжүүлэгч хамгийн аюултай “элемент” болон хувирав.

1991 онд ерөнхий командлагч эцэг Жорж Буш “Цөлийн шуурга” ажиллагааг зарлаж Иракийг буулгаж авлаа. Иракийн эсрэг хориг арга хэмжээ аваад нэмэр болсонгүй. Ихэр цамхгийг нураасан гол буруутнуудын нэгээр Саддам тодорч, хүү Жорж Буш Иракийг дайлаар мордлоо.

Иракийг агаараар, газраар довтлон эзэлж, дараа нь газар доорх нүхэнд хулгана мэт бүгж байсан Саддамийг баривчилж, цаазаар авсан юм. Америк цэргүүдийг орж ирэхэд нь “будаа болгоод өгнө” гээд байсан Саддам сахал үсэндээ баригдсан хөөрхийлөлтэй амьтан нүхнээс гарч ирэхийг дэлхий нийт харсан билээ.

АНУ-ыг эсэргүүцсэн Саддам, Осама ийнхүү “дуусав”. Америкууд шинэ ялалт, нэг түүхийн төгсгөлийг тэмдэглэж, одтой далбаа гудамжаар нэг намирч байна. Харин цуст Осама бин Ладений үлдээсэн орон зайг хэн эзлэх вэ гэдэг асуудал л үлджээ.

Н.Мөнхжин