Харшил бол орчин үеийн соёл иргэншлийн өвчин гэхэд болно. Дэлхий дахинд харшлын өвчний тархалт жилээс жилд өсөн нэмэгдэж байна. Дэлхийн хүн амын 40 хувь нь энэ өвчнөөр өвчилсөн. Өндөр хөгжилтэй орнуудад хүн амын 20-30 хувь нь харшлын ринит, 8-10 хувь д нь гуурсан хоолойн багтраа, 10-20 хувьд нь харшлын гаралтай төрөл бүрийн арьсны өвчин тархаж буй нь харшлын өвчин аль хэр ихсэж байгааг харуулж байгаа үзүүлэлт юм.

Харшил өвчин нь бидний хүрээлэн буй орчинд тархсан олон төрлийн харшил төрүүлэгч зүйлсүүд хамар нүдний салст бүрхүүл хоол боловсруулах болон амьсгалын зам арьсаар нэвтрэн орж хүний дархлалын тогтол нөлөөлснөөр тухайн зүйлд хэт мэдрэгшил үүсдэг. Ийнхүү аливаа нэг зүйлд хүн хэт мэдрэмтгий болохыг харшил хэмээдэг байна.

Харин манай оронд тоосны харшил, ургамлын гаралтай харшил их тохиолддог. Улирлын харшлын ринит нь ургамлын тоосны харшлын хэлбэрээр тохиолдоно. Манай оронд харшлын ринитээр өвчлөх улирал нь хавар, зун намрын улирлууд байдаг.

Ямар ургамлын тоосонд харшилтай болсноос хамаарч зарим хүн зөвхөн хавар, зарим нь зөвхөн зун, зарим нь хавар, зун, намрын турш өвчилж болно. Хус, улиас, бургас, нарс, нүргэс зэрэг модны тоос нь 4 сарын сүүлчээр эхэлж 6 сарын эхэн хүртэл үргэлжилдэг. Харин согоовор, ерхөг, үнэгэн сүүл, нугын биелэг, анхилга, ботууль, дурваалиг зэрэг үет ургамлын тоос ихэвчлэн 6 сарын эхнээс 7 сарын дунд хүртэл үргэлжилж харшил үүсгэдэг.

Мөн шарилж, лууль, таван салаа, бударгана, хурган чих зэрэг хогийн ургамлуудын тоосжилтын үе нь 7 сарын дундаас 9 сарын дунд үе хүртэл үргэлжилж харшил төрүүлдэг. Зарим нэг хүмүүс мод, үет ургамал, хогийн ургамал зэрэгт аль алинд нь мэдрэгшил үүсч харшилтай болсон байдаг. Ийм хүмүүс хавар, зун, намрын турш харшлаар өвчилдөг.

Манай орон далайн түвшинөөс харьцангуй өндөрт оршдог бөгөөд хуурай уур амьсгалтай байдаг нь ургамлын тоос тархаж харшил үүсгэх нөхцөл илүү бүрддэг.

Сэргийлэх аргууд:
-Хүүхдийг давсгүй шингэн хар цайнд оруулж арьсыг цочроохгүйгээр /саван хэрэглэхгүй бол сайн / арьсыг чийгшүүлэх, тэжээх тосон түрхлэг түрхэх
-Арьсыг цочроохгүй даавуун хувцас өмсөх
-Харшил төрүүлэгч бүхий хоол хүнснээс зайлсхийх
-Хөхүүл эхчүүд хоол хүнсэндээ харшил төрүүлэгчгүй хоол хэрэглэх, хөхний сүүгээр дамжин хүүхдэд нөлөөлж болно гэдгийг санах хэрэгтэй
-Харшил төрүүлэгч гоо сайхны хэрэгсэл, угаагч бодис хэрэглэж байсан бол дахин хэрэглэхээс зайлсхий
-Зуны улиралд нар ус агаараар арьсаа чийгшүүлэх

Харшил удамшдаг
Харшлын өвчнөөр гол төлөв харшламтгай байдлыг эцэг эхээсээ өвлөн авсан хүмүүс өвчилдөг. Нийт харшилтай иргэдийн 50 хувь нь харшламтгай байдал нь удамшлынх байдаг аж.

Хорт зуршил архи тамхи зэрэг хоол боловсруулах, амьсгалын замын болон мэдрэлийн эд эрхтэнг гэмтээж харшил төрүүлэгч биед ихээр нэвтрэн орохыг нөхцөлдүүлж улмаар мэдрэл-дааврын зохицуулагыг алдагдуулснаар харшил үүсэхэд нөлөөлнө.

Агаарын бохирдол утаа тоос зэрэг амьсгалын замын салстыг гэмтээснээр гадны биет харшил төрүүлэгчийг устгах болон хориглох чадварыг багасгаж, цааш нэвтрүүлэх боломжийг нэмэгдүүлнэ. Хоол амтлагч зэрэг цочроогч нөлөө ихтэй хоол хүнс хийжүүлсэн ундаа зэргийг хүнсэндээ их хэрэглэх нь харшлаас өвчлөх магадлалыг нэмэгдүүлнэ.