Монголчууд дөрөв хоногийн дараа шинэлнэ. Албан ёсоор шинийн 3-нд ажил цуглах ч туулай сарын шинийн нэгэн пүрэв гарагт таарч байгаа учраас бид дөрөв хоног амрах болж байна. Олон хоногийн амралт таарч шинэлэх учраас айл өрхүүд бууз баншаа нэлээд базааж байх шиг. Бэлэг сэлтээ ч тэрүүхэндээ гайгүй базааж байна.

Бас олон хоног шинэлэх учраас ах дүүсээрээ золгуут хийх нь ихсэх төлөвтэй. Ганцхан энэ жид л олон хоногийн амралт таарч байгаа биш л дээ. Гэхдээ л айл өрхүүд энэ жилийн цагаан сарын бэлтгэлийг урьд жилүүдийнхээсээ илүүтэй өргөн дэлгэр базааж байна. Өнгөрөгч бямба гарагт "Нарантуул" захад Монгол дээл, хантааз, дөрвөн талтай малгай эрэлт ихтэй байсан төдийгүй, наймаачид ч орлого ихтэй байлаа. Өмнөх жилүүдийг бодвол харьцангуй их хүнтэй байсан гэсэн үг. Гарын бэлэг сэлт гэхээсээ илүү үндэсний хувцсаа худалдан авах хүн олон байсан юм.

Цагаан сарыг төвөгшөөж, Монголчуудын ядууг гайхаад бид хаачих вэ. Хэдэн зууны тэртээгээс уламжилсан энэ баяраа бид сайн муу, сайхан муухай ч тэмдэглэж ирээд заншчихсан. Сар шинэ дөхөхтэй зэрэгцэн юмны үнэ өслөө, хүмүүсийн халаас хоосон байна, баячууд ингэж гангарч, ийм юм идэж ууж, орсон гарсан хүний гар дээр ийм ч үнэтэй цайтай юм тавих нь. Гэтэл ядуучууд бор гурил, гэдэс цувдайхнаар бууз банш хийж, кг-ын еэвэнгээр таваг засах нь энэ тэр гэхчлэн Цагаан сараа хар муу бүхнээр будах нь хэр зохистой вэ. Мөнгөтэй нь мөнгөөрөө зодно л биз, мөнгөгүй нь сэтгэлээрээ шинэлчихнэ. Болоо юм биш үү.

Шинийн нэгний өглөө хүн болгон инээд хөөрөөр цалгиж, хүн бүрээс гэрэл цацарч, тэнгэр хангай ч тогтуун сайхан, нар урьд урьдынхаас илүү сайхан ээж байх шиг санагддаг. Амны билгээс ашдын билэг гэдэгчлэн сар шинийг хэчнээн сайхан тэмдэглэнэ тухайн жил төдий чинээ сайн сайхан явна гэж хөгшчүүд ярьдаг. Үнэн хуцлыг мэдэхгүй ч сар шинэ дөхөх тусам Монголчууд чухам л хөөрч догдолж орхидог. Мөнгөний гарз, мөнгөгүйчүүдийн зовлон гэж хэчнээн харааж зүхсэн ч Монголын цагаан сар болдгоороо л болно. Хамгийн үнэтэй ууц тавьж, хамгийн өндөр тавгийг засч чадахгүй ч Монголчууд шинэлж л таарна.

Сар шинээр олон жил уулзаагүй ахан дүүс уулзаж, үр хүүхдүүдээ нэг нэгэнтэй нь танилцуулж, нэг ёсны ураг төрлийн баяр болдог. Цагаан сарын хамгийн гол утга учир нь үүнд л байгаа юм. Айлчин гийчин, золгуутаар ирэгсэд олон байх тусмаа сайн хэмээн билэгшээх хүн олон. Тиймээс л бид ийн хөл алдан бэлтгэж, цагаан сараа тэмдэглэж байгаа хэрэг. Жилдээ ганц удаа золгодог ижийдээ очиж хоёр гурав хоноод ирэхийг хүсэхгүй хэн байх билээ. Нутаг усны ах дүүстэйгээ золгохоор яардаггүй хүн гэж үгүй. Тиймээс л энэ олон хоногийн амралтаа далимдуулан үр хүүхдээ дагуулан нутаг ус, ижий ааваа зорьцгооё. Уул ус, нутгийн шүтээндээ золгоцгооё. Ураг төрлийнхөнтэйгөө уулзан учирцгаая.

Б.Анар